آموزشی نقد عنصر شخصیت‌پردازی

[Tara Motlagh]

نحوه نقد عنصر شخصیت پردازی در رمان و داستان



تارا مطلق​

 

[Tara Motlagh]

یکی از ارکان و عناصر مهم در داستان‌ها، شخصیت‌پردازی‌ست. توصیف شخصیت‌هایی که در سیر داستان نقش ایفا می‌کنند بسیار مهم است. شخصیت‌پردازی درست و به‌جا می‌تواند داستان را در ذهن مخاطب باورپذیر کند و مخاطب را با خود همراه نماید. هر شخصیت با توجه به ژانر، پیرنگ و محتوای داستان می‌تواند خصوصیات ویژه‌ای داشته باشد که او را از باقی شخصیت‌ها مجزا کند.

 

[Tara Motlagh]

شخصیت‌هایی که در داستان شکل می‌گیرند دو دسته هستند: شخصیت‌های اصلی و شخصیت‌های فرعی.
شخصیت‌های اصلی، قهرمانان داستان هستند که داستان حول محور زندگی آن‌ها و وقایعی که برایشان اتفاق می‌افتد پیش می‌رودو شخصیت‌های فرعی افرادی هستند که اگرچه حضورشان در روند داستان چندان پررنگ نیست اما وجودشان ضروری‌ست و به شکل دادن داستان و جذابیت آن کمک فراوانی می‌کند.
شخصیت‌های اصلی و فرعی شکل گرفته در داستان‌ها می‌توانند شخصیت‌های مثبت، منفی و یا خاکستری باشند و براساس سیر داستان ممکن است دست‌خوش تغییرات زیادی شوند.

 

[Tara Motlagh]

شخصیت‌های اصلی نیاز به پردازش و توصیف بیشتری دارند اما برای شخصیت‌های فرعی کافی‌ست از خصوصیات بارز و مهمی که در روند داستان و نوع برخوردشان با شخصیت‌های اصلی نیاز است گفته شود.
توصیف شخصیت به صورت کلی به دو بخش توصیف شخصیت درونی و توصیف شخصیت بیرونی تقسیم می‌شوند. یعنی باید از یک بعد به افکار، عقاید و احساسات و از بعدی دیگر به ظاهر و ویژگی‌های ظاهری و عادات رفتاری شخصیت‌ها پرداخته شود.
منتقد وظیفه دارد برحسب همین موارد، به بررسی نحوه شخصیت‌پردازی یک رمان یا داستان بپردازد و کافی بودن و یا ناکافی بودن توصیفات شخصیت را مشخص کند.

 

[Tara Motlagh]

نحوه نقد توصیف شخصیت درونی

همان‌طور که گفته شد در بعد درونی به افکار و عقاید و احساسات شخصیت موردنظر توجه می‌کنیم.

 

[Tara Motlagh]

۱- افکار و عقاید: هر شخصیت در ذهن خود کشمکش‌هایی دارد، به چیزهایی فکر می‌کند، سوال و جواب‌هایی دارد و نظراتی که ممکن است ابراز شوند یا نشوند. این‌که چه چیزی در ذهن شخصیت داستان می‌گذرد می‌تواند نشان دهد که او چگونه شخصیتی‌ست.
برای مثال شخصیتی که قتلی انجام داده در ذهنش افکاری دارد که حول آن قتل و یا نتایج آن می‌گذرد. شاید از کاری که کرده پشیمان شده باشد و خود را سرزنش کند، دچار پریشانی، ترس و نگرانی از نتیجه کارش شود و یا بالعکس بسیار راضی و خوشنود است و برای کاری که انجام داده به خودش آفرین می‌گوید و در ذهن خود کارش را بستاید.

 

[Tara Motlagh]

۲-احساسات: احساسات افراد و شخصیت‌های مختلف هم می‌تواند در برابر یک اتفاق واحد با هم متفاوت باشد. برای مثال شخصیتی را در نظر بگیرید که کیسه زباله‌ای را در دست دارد و می‌خواهد آن را در باکس زباله جلوی درب ساختمان بیندازد. ناگهان گربه‌ای از داخل باکس بیرون می‌پرد. واکنشی که در اینجا انتظار داریم ترسی ناگهانی‌ست اما برای یک شخص که از گربه نمی‌ترسد، ترسی کوتاه و گذراست و برای شخصی که از گربه می‌ترسد، ترسی بیشتر یا حتی فراتر از آنچه می‌توان در چنین حالتی بروز داد. حتی ممکن است فرد از هوش برود.

 

[Tara Motlagh]

نحوه نقد توصیف شخصیت بیرونی

شخصیت بیرونی افراد به ظاهرشان بستگی دارد. هر چیزی که بتواند ظاهر و عادات رفتاری‌شان را توصیف کند در این تقسیم‌بندی قرار می‌گیرد.

 

[Tara Motlagh]

۱- توصیف ظاهری: ظاهر هر فرد شامل جزئیات چهره مثل رنگ چشم‌ها، مو، مژه و ابرو، بلندی و کوتاهی یا تنک بودن و پرپشت بودن موها و ابروها و مژها، رنگ پوست، درشتی، ریزی، و یا کشیدگی چشم‌ها، شکل سر و صورت که ممکن است، گرد، بیضی، لاغر و استخوانی یا تپل و پر باشد. همچینین قد و قواره فرد، چاقی و لاغری‌اش و خصوصیات ویژه‌ای مثل خال، رد زخم، بخیه، نواقص اندامی، خطوط چین و چروک و حتی عمق‌شان می‌تواند مهم باشد.

 

[Tara Motlagh]

۲-توصیف پوشش: پوشش هر فرد هم می‌تواند نشان دهنده نوع شخصیت او باشد. برای مثال از یک کارمند یا معلم انتظار نمی‌رود با تی‌شرت یا هودی گشادی به سر کار برود. آن‌چه از ظاهر یک کارمند یا معلم در ذهن خواننده انتظار می‌رود ظاهری سنگین و در عین حال رسمی‌ست. در پوشش هر فرد علاوه بر شغل، جایگاه اجتماعی، میزان درآمد، فرهنگ قومی و منطقه‌ای و سن و سال شخصیت مورد نظر بسیار مهم است.