آموزشی نمایشنامه رام کردن زن سرکش اثر ویلیام شکسپیر

[ASAL.]

رام کردن زن سرکش (به انگلیسی: The Taming of the Shrew) نمایشنامه‌ای کمدی اثر ویلیام شکسپیر است که در حدود سال‌های ۱۵۹۷–۱۵۹۴ نوشته شده‌است. بسیاری از منتقدان رام کردن زن سرکش را جنسیت‌زده، زن‌ستیز، وحشیانه و زننده می‌خوانند.

 

[ASAL.]

کارگردانان امروزی برای آنکه نمایش را به سلیقه مخاطبان امروزی نزدیک کنند و از وجه مردسالارانه آن بکاهند، بسیار تلاش می‌کنند. جورج برنارد شاو در مورد رام کردن زن سرکش می‌گوید: ((هیچ مردی نیست که شعور احساسی داشته باشد و در حضور زنی به تماشا این نمایش بنشیند و از آن تصویر خداگونه ای که در شرط بندی پایان نمایش از مرد کشیده می‌شود و نطقی که در دهان خود زن (کاترینا) گذاشته می‌شود، عرق شرم نریزد)).

 

[ASAL.]

در اواخر قرن نوزدهم با جنبش آزادی بخش زنان کارگردانان نیز از راه‌های مختلف مثل تغییر پایان اثر یا اتکا به بازی بازیگران سعی کردند تم برتری مرد را تا حدودی از بین ببرند ولی نطق پایانی کاترینا چنان طولانی و زننده است که تلاش‌ها بی ثمر می‌ماند. (shrew) در لغت‌نامه آکسفورد به معنا زن بدزبان و غوغایی آمده‌است ولی در گذشته معانی دیگری نیز داشته‌است. اصل واژه به هرگونه حیوانی از حشره خواران اشاره دارد و تا سال 725 میلادی در زبان انگلیسی باستان با این معنی ضبط شده‌است.

 

[ASAL.]

از نیمه قرن 13 به معنای مرد اهریمنی، بدذات یا بداندیش و در اواخر قرن 14 به معنای ابلیس به کار می‌رفته‌است. نخستین کاربرد این واژه برای (زن بدزبان و غوغایی)در موخره قصه بازرگان جفری چاوسر یافت می‌شود که تا به امروز نیز به این معنا برجای مانده‌است. در زبان فارسی نزدیکترین واژه به (shrew)واژه است که در لغت نامه دهخدا به (زن دراز زبان، چیره بر شوی، غوغایی و فتنه انگیز) معنی شده‌است.

 

[ASAL.]

مأخذ نمایشنامه

شکسپیر در رام کردن زن سرکش از (Induction) یا همان صحنه مقدماتی استفاده می‌کند. صحنه مقدماتی مانند مقدمه‌ای عمل می‌کند که از داستان خود نمایشنامه جدا است و هیچ ربطی به وقایع اصلی ندارد. در رام کردن زن سرکش این صحنه اولیه به کریستوفر و حیله‌ای که برای او راه اندازی شده‌است، می‌پردازد.

 

[ASAL.]

مشخص نیست شکسپیر برای استفاده از این مقدمه از کدام اثر یا نویسنده الهام گرفته‌است ولی تم فریب دادن یک فرد عادی به اینکه او اشراف زاده‌ای نجیب است در بسیاری از اثار آن دوره دیده می‌شود. برای مثال در (شب‌های عربی) هارون الرشید همان حیله را برای مردی که در کوچه‌ای به خواب رفته‌است به کار می‌برد. (شب‌های عربی) تا اواسط قرن هجدهم به انگلیسی ترجمه نشده‌است ولی امکان دارد شکسپیر آن را تحت عنوان ادبیات شفاهی از دیگران شنیده باشد.

 

[ASAL.]

درمورد داستان پتروکیو و کاترینا تاثیرات احتمالی مختلفی وجود دارد ولی منبع خاص و مشخصی وجود ندارد. عناصر اصلی روایت در داستان 35 کتاب اسپانیایی قرن چهاردهم Libro de los ejemplos del conde Lucanor y de Patronio اثر دون خوان مانوئل وجود دارد که درباره مرد جوانی است که با "زنی بسیار قوی و آتشین" ازدواج می‌کند. این متن در قرن شانزدهم به انگلیسی ترجمه شده بود، اما هیچ مدرکی وجود ندارد که شکسپیر از آن استفاده کرده باشد. در آن دوران داستان زن سرسختی که توسط مردی رام می شد بسیار رایج و شناخته شده بود.

 

[ASAL.]

مثلا در داستان‌های کانتربری اثر جفری چاوسر، همسر نوح هم زنی سرکش بود. برپایه متن‌های تاریخی به جا مانده زنتیپی، همسر سقراط نیز زنی سرسخت بوده‌است. به طور کلی شخصیت‌هایی این گونه در ادبیات قرون وسطی ،فوکلور و نمایش‌های مسخره‌ای عامه پسند هم قبل و هم در دوران زندگی شکسپیر دیده می‌شوند. در سال 1964 ریچارد هاسلی، پیشنهاد کرد که منبع اصلی نمایشنامه ممکن است تصنیف ناشناس "A merry jeste of a shrewde and curst Wyfe, lapped in Morrelles Skin, for her good behauyour" باشد.

 

[ASAL.]

تصنیف مانند رام کردن زن سرکش در مورد ازدواجی است که مرد باید زن سرکش خود را رام کند همچنین مثل نمایشنامه با دو خواهر روبرو هستیم که خواهر کوچکتر زن ایده آل است ولی خواهر بزرگتر به دلیل آموزش‌های مادر سرکش خود می‌خواهد مردان را زیر سلطه خود درآورد. در نهایت خواهر سرکش به خانه در حالتی بسیار مطیع برمی گردد و درمورد خوبی‌های زن مطیع به خواهر کوچکتر خود سخن می گوید.

 

[ASAL.]

شیوه‌هایی که این مرد برای رام کردن به کار می‌برد از نمایشنامه شکسپیر خشن تر است و او همسر خود را با میله کتک می‌زند. در سال 1966 یان هارولد برونوند استدلال کرد که منبع اصلی نمایشنامه منابع ادبی نیست بلکه سنت شفاهی و داستان‌های عامیانه است.او استدلال کرد که داستان پتروکیو/کاترینا نمونه‌ای از نوع 901 ("مجتمع رام کردن") در سیستم طبقه‌بندی آرنه تامپسون است.