آموزشی نمونه های کلیشه و شیوه اجتناب از آن‌ها

[Tara Motlagh]

1. کلیشه های پیرنگ مربوط به یک ژانر خاص

عناصر آشنای ژانرها به ما این امکان را می دهند که رمان ها را در ژانرهایی چون فانتزی، رازگونه، عاشقانه و غیره دسته بندی کنیم. هر ژانر دارای تروپ های (مجاز، trope) خاص خود است که این به معنی مضامین و موضوعاتی است که تکرار می شوند.

 

[Tara Motlagh]

واژه مجاز در دو معنی بکار می رود:
1. به‌کارگیری واژه و سخن در معنای دیگر و غیر واژگانی آن است
2. به مضامین و موضوعاتی اشاره می کند که تکرار می شوند. برای تمایز بین این دو تعریف از مجاز، از معادل انگلیسی یعنی تروپ برای معنی دوم در این مقاله استفاده شده است

 

[Tara Motlagh]

به عنوان مثال، در رمان های فانتزی و تخیلی (از ارباب حلقه ها گرفته تا هری پاتر) اغلب شاهد ظهور یک "ارباب تاریکی" هستیم که به دنبال قدرت کامل است و شخصیتی انتخاب شده (chosen one) باید آنها را شکست دهد.

 

[Tara Motlagh]

تروپ با کلیشه مترادف نیست. در بسیاری از داستان های فانتزی مشهور شرورانی وجود دارند که به دنبال قدرت هستند. نحوه برخورد شما با مضامین آشنا تعیین می کند که آیا رمان تخیلی (یا علمی تخیلی یا ادبی) شما در برگیرنده کلیشه است یا خیر.

 

[Tara Motlagh]

یک تروپ هر نوع پیرنگ، شخصیت، فضاسازی، یا الگویی است که ما آنرا تشخیص می دهیم. تروپ همه جا است، از طغیان بر علیه یک دولت دیکتاتوری گرفته تا یک مرشد خردمند تا صحنه تعقیب و گریزی که در آن اتومبیل در تقاطع تصادف می کند.

 

[Tara Motlagh]

تروپ ها داستان ها را پیش می برند. یک داستان به صرف استفاده از یک نوع تروپ خوب یا بد نخواهد بود. همه داستان ها تروپ دارند. کیفیت یک داستان بر اساس نحوه استفاده از این تروپ ها تعیین می شود.

 

[Tara Motlagh]

آنچه ما در مورد تروپ ها دوست داریم، حس آشنا و هیجانی است که با خواندن آن ها به ما دست می دهد، و به خصوص وقتی تروپ های مورد علاقه ما به شیوه های جالبی که انتظارشان را نداریم دستخوش تغییر می شوند.

 

[Tara Motlagh]

چیزی که تروپ ها را غیرجذاب و کسالت آور می کند قابل پیش بینی بودن آن است. و این همان زمانی است که یک تروپ به کلیشه تبدیل می شود.
به عنوان مثال، برخی از کلیشه های موجود در پیرنگ فانتزی موارد زیر هستند:

 

[Tara Motlagh]

• پسری یتیم تنها کسی است که می تواند یک ستمگر وحشتناک را شکست دهد.

• در یک دنیای جادویی، دوقلوهایی تحت تأثیرسرنوشت از هم جدا می شوند.

• گروهی از ماجراجویان در جستجوی یک طلسم یا حلقه جادویی هستند.

 

[Tara Motlagh]

احتمالاً هم اکنون پیش خود می گویید که مگر "هری پاتر" اثر جی. کی. رولیینگ مطابق کلیشه اول نیست؟ یا سری کتاب های "آواز شیر" از تامورا پیرس با کلیشه دوم مطابقت ندارد و سومین کلیشه هم "ارباب حلقه ها" اثر تولکین را برای ما تداعی می کند؟