آموزشی چطور از توصیف در داستان‌نویسی استفاده کنیم؟

[آرشیت]

آن عکس تصویر پدربزرگی را نشان می‌دهد که رنگ پوستش از فرط کهنگی کاغذ عکس به زردی کدری بدل شده است. احتمالاً شیشه‌اش آن‌قدر خاک گرفته که چهره‌اش را محو کند. همچون خاطراتی که حالا در پشت آن قاب قدیمی جای گرفته‌اند.

 

[آرشیت]

شاید هم آن ترک مربوط به ترک‌های تونلی بشود که بوی نم می‌دهد و رطوبت. تونلی که کف آن با علف‌های کوتاه پوشیده شده و صدای خش‌خش ناخنی بر دیوارهایش تنت را مورمور می‌کند.

 

[آرشیت]

بله تو کف دستان لرزانت را بر روی دیوارهای منحنی تونل گذاشته‌ای و کورمال‌کورمال به دنبال نور سوسوزنی جلو می‌روی که حالا در پشت آن تپه روشن و خاموش می‌شود‌.

 

[آرشیت]

حواست به من هست؟ یا داری دیالوگ‌های فیلم را می‌نویسی؟ و یا غرق خیالاتی؟ هان؟ نکنه داری عادت‌های عجیب‌وغریب آدم‌های اطرافت را تندتند یادداشت می‌کنی؟

 

[آرشیت]

بگذار برایت چند نمونه از توصیف در داستان‌نویسی را بیاورم:

«محمود دولت‌آبادی» در کتاب «جالی خالی سلوچ» احساس سرما را نه تنها به ما نشان می‌دهد بلکه آن را برایمان قابل لمس می‌کند
:

 

[آرشیت]

«انگشت‌هایش از سرما به ناله درآمده‌اند. دست‌ها را زیر بازوهایش فرو برد و بازوها را به پایین فشرد، بعد دست‌هایش را بیرون آورد و به هم مالاندشان.

 

[آرشیت]

اما پنجه‌های خشکیده و یخ‌زده به این چیزها گرم نمی‌شدند. همین قدر پنجه‌ها بسته و باز شوند بس بود. مِرگان چنگ به دستگیرۀ پیمانه انداخت، آن را بر دوش گرفت و پا از خاک سرد و چغر کند.»

 

[آرشیت]

یا به این نمونه دقت کن که چطور «صادق چوبک» داستانش را آغاز می‌کند:

و حالا دیگر آفتاب پاییزی کم‌کم داشت می‌چسبید. تابستان هُرم و شیرۀ آن را مکیده بود و رنگ و رخش را لیسیده بود و ولش کرده بود. همان چنار و افراهایی که از دیوارهای باغ، ردیف راه افتاده بودند و گرداگرد استخر عظیم آن، به هم رسیده بودند و تابستان یک سکه از نور خورشید را به زمین راه نمی‌دادند؛

 

[آرشیت]

اکنون رنگ پریده و تنک برگ، خسته و ناکام، زیر زَرَک آفتاب بامدادی پاییزی، کرخت و بی‌حس، به دیوار آسمان لم داده بودند و هرم ولرم آن را مک می‌زدند و توانایی آن را نداشتند که زیر تابش نور بی‌رمق آن چادر برگی پهن کنند.

 

[آرشیت]

یادت باشد قرار نیست با توصیف در داستان‌نویسی روده‌درازی کرده و از روایت داستان فاصله بگیریم و به حاشیه‌های بی‌ربط و حوصله‌سربر بپردازیم؛ قرار است با توصیف داستانمان را زنده نگه داریم.