آموزشی چند پیشنهاد کلی در ترجمه‌ی متون

[NIRI]

◄ ملاکهای یک ترجمۀ خوب چیست؟

یک ترجمۀ موفق واجد ویژگیهای مهمی است که از میان آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

1. به سهولت و سادگی برای خواننده قابل فهم باشد.

2. روان و سلیس است و شفافیت آوایی و معنایی دارد.

3. از اصطلاحات در جای مناسب و مقتضی استفاده شده است.

4. مترجم تا حدود زیادی نکات و ظرایف ادبی متن مبدأ را منتقل می کند.

5. مضمون تاریخی و فرهنگی زبان مبدأ خوب بازسازی شده است.

6. بین زبان مجازی و تحتاللفظی تمایز و درعین حال تعادل وجود دارد.

7. مترجم نکات ناشناخته و مبهم اختصارات، کلمات قصار، تلمیحات، اشارات، زبان ادبی و شاعرانه و نظایر آنها را روشن میسازد.

8. مفهوم و معنای زبان مبدأ تا حد امکان در زبان مقصد منتقل میشود.

9. توجه به خصوصیات سبکی، فرازبانی و نیز جنبههای فرهنگ و اجتماعی زبانهای مبدأ و مقصد اهمیت خاصی دارد.

10. استمرار و پویایی جزء لاینفکی از فرایند ترجمه است.

 

[NIRI]

واضح است که فن و هنر ترجمه جز با تمرین فراوان و مستمر مترجم و دست و پنجه نرم کردن وی با ساختارها و سبکها و سیاقهای مختلف پیشرفت نمیکند. با این وجود، بهتر است این پیشنهادات را به خاطر بسپارید:

☺به پدیدۀ چندمعنایی در ترجمه توجه کنید و افسون معنای اول لغات و اصطلاحات نشوید.

☺ به اصطلاحات توجه کنید، تا آنجایی که میتوانید از ترجمۀ تحتالفظی آنها دوری کنید. مثلاً کلمۀ frogmen در زبان انگلیسی به معنای «مردان قورباغهای» نیست، بلکه به معنای «غواصان» است؛ و یا کلمۀ детский сад در زبان روسی را نباید به صورت «باغ کودکان» ترجمه کرد، بلکه این عبارت یک معنای واحد دارد: «مهد کودک».

☺از ترجمۀ متون به صورت جملات متناقض و فاقد انسجام متنی و معنایی بپرهیزید. بنابراین جملهای نظیر Андрей прекрасный мастер, он собаку съел в своём деле را نباید به این شکل ترجمه کنید: «آندرِی استادکار معرکهای است. او در کار خودش سگ خورده است».

☺ اسیر نحو زبان بیگانه نشوید. در صورت لزوم وجه مجهول را به معلوم یا بالعکس ترجمه کنید.

☺ هر قسمت از ترجمه را که نارسا به نظر میرسد، عوض و ناهمواریها را با فحوای کلام پر کنید.

☺ اصظلاحات فنی را با عبارات توصیفی بیان نکنید، مگر آنکه در زبان مقصد معادلی برای آنها نباشد.

☺ گاهی اوقات لازم است برای برخی اسامی خاص (собственные имена)، ترجمۀ مناسبی در زبان مقصد ارائه شود. مثلاً بهتر است اسم خاص Красная площадь را «میدان سرخ»؛ Кремль را «کرملین» و Пётр первый را «پییُتر کبیر» ترجمه کنیم.