آموزشی ژانر جنایی

[NIRI]

ژانر جنایی یکی از سبک‌های ادبی‌ست که در قالب داستان، جنایات و انگیزه‌های آدمی را از بعد روانشناسی به تصویر می‌کشد. سبک جنایی چند زیرمجموعه دیگر را در خود جای داده که به‌طور خلاصه می‌توان به سبک‌های کاراگاهی، مهیجِ روانشناسی و نقیضه اشاره کرد. بیشتر نمایش‌های جنایی روی بازجویی افراد مجرم و یا بزهکار متمرکز بوده و از پرداختن به مسائل قانونی، دادگاه و موارد این چنینی دوری می‌کند. دو ویژگی مهم سبک جنایی تعلیق و معماست که در اکثر زیرمجموعه‌های این سبک وجود دارد.

 

[NIRI]

ژانر جنایی - گنگستری چیست؟​

ژانر جنایی بیانگر قصه‌هایی است که یک جنایت را در مرکز قرار می‌دهند و سایر اتفاقاتی که در قصه رخ می‌دهند، وابسته به آن جنایت هستند. در این‌گونه داستان‌ها با یک قتل، گروگانگیری، دزدی و مواردی از این قبیل روبرو هستیم. قصه‌های جنایی اصولاً برخلاف عرف جامعه و قوانین شهروندی و اجتماعی هستند. بیشتر داستان‌های این ژانر از قوه تخیل نویسنده نشات می‌گیرند اما ممکن است ایده اولیه نویسنده، یک داستان واقعی از زندگی خلافکاری باشد که در قالب فیلم و سریال یا کتاب منتشر می‌شود.

فیلم‌ها و کتاب‌هایی که جنایت حرف اول را در آن‌ها می‌زند و با هیجان همراه هستند در دسته ژانر جنایی - گنگستری قرار می‌گیرند. سری فیلم‌های پدرخوانده یکی از بهترین شاهکارهای سینماست که آن را می‌توان جزء این دسته دانست. بعد از پدرخوانده فیلم «رفقای خوب» طرفداران زیادی دارد که کارگردانی آن را مارتین اسکورسیزی بر عهده داشته؛ مارتین اسکورسیزی از کارگردان‌های برجسته‌ای‌ست که در ساخت داستان های گنگستری مهارت زیادی دارد.

 

[NIRI]

پیدایش ژانر جنایی در ادبیات​

ژانر جنایی از زمان آنگلوساکسون‌ها متولد شده‌است. آنگلوساکسون‌ها قبایلی از ژرمن‌ها بودند که از اوایل قرن ۵ میلادی در بریتانیا سکونت داشتند و به مرور زمان ملت انگلیس را تشکیل دادند. از سوی دیگر و با گذشت زمان، ادگار آلن‌پو، کم‌کم رگه‌هایی از ادبیات جنایی و معمایی را وارد داستان‌هایش کرد. در واقع او چارچوب داستان‌های کلاسیک جنایی را بنیان نهاد؛ بنابراین آلن‌پو را می‌توان پدر سبک معمایی دانست. اما در قرن نوزدهم و با پیدایش شرلوک هلمز، این ژانر بیش از گذشته بین مردم طرفدار پیدا کرد. تاکنون رمان «شرلوک هلمز» اثر «کانن دویل» محبوب‌ترین کاراکتر این ژانر بوده‌است. شرلوک اولین شخصیتی‌ست که به صورت رسمی وارد دنیای جنایی شد و بعد از آن عصر طلایی ادبیات پلیسی و جنایی در انگلستان آغاز شد.

همین دوران بود که نویسنده‌های برجسته‌ای مثل آگاتا کریستی پا به عرصه رمان‌های جنایی گذاشتند و رنگ و بوی تازه‌ای به این فضا بخشیدند؛ به گونه‌ای که این آثار هنوز هم محبوب و پرطرفدار هستند.

در ایران هم از دهه ۳۰ و ۴۰ ژانر جنایی طرفدار پیدا کرد و مترجمان مختلف دست‌به‌کار شدند و به ترجمه آثار شناخته شده در این حوزه پرداختند. پس از آن هم بسیاری از نویسندگان شروع به نوشتن آثار متعددی در ژانر جنایی-پلیسی کردند.

 

[NIRI]

چه عاملی می‌تواند مشخصه یک اثر جنایی باشد؟

این پرسش مهمی‌ست که پاسخ آن، به معرفی ژانر جنایی کمک می‌کند. عناصر و نمادهای ژانر جنایی که نشان‌دهنده این سبک هستند، به چند مورد تقسیم می‌شوند. اصولا کتاب‌های جنایی برای اکثر مخاطبان به معنی قتل و کشتن است. یک قتل مشکوک یا وحشتناک، یکی از عناصر ژانر جنایی محسوب می‌شود.

وجود یک تا چند مظنون در قصه از دیگر نمادهای ژانر جنایی‌ست. معمولاً مظنون‌هایی برای قتل یک شخص وجود دارد که همین موضوع هیجان و دلهره را به قصه و مخاطب منتقل می‌کند.

گروگانگیری، یکی‌دیگر از عناصر این ژانر است. اصولاً برخی داستان‌ها نشانه‌ای از هیچ قتلی ندارند و مشخصه اصلی آن‌ها گروگانگیری است. تعدادی گروگانگیر برخی افراد را گروگان می‌گیرند و حالا ادامه قصه بر اساس این اتفاق پیش می‌رود.

 

[NIRI]

شاخه‌های داستان‌های جنایی دلهره‌آور​

ادبیات جنایی هم مثل بسیاری از ژانرهای دیگر ادبیات، چندین شاخه متفاوت دارد:

• ژانر جاسوسی​

فیلم‌های این ژانر بیشتر از هرچیزی نشان می‌دهند که کاراکترهای اصلی چه ریسک‌هایی را می‌پذیرند و چه خطرهایی را به جان می‌خرند تا حقیقت را آشکار کنند. ژانر جاسوسی با سری فیلم‌های جیمز باند به اوج محبوبیت رسید اما آلفرد هیچکاک با قلمش سهم بزرگی در دنیای ادبیات جنایی دارد. طی سال‌های اخیر آثار زیادی در این سبک، ترکیبی از فرارهای هیجان‌انگیز، دلهره‌های مهیج و تکنولوژی‌های عجیب را به نمایش گذاشته‌اند.

• ژانر حقوقی​

در این دسته از فیلم‌ها دستگاه قضایی و قضاوت افراد، بسیار پررنگ‌تر از سایر عوامل هستند. اصولا کتاب‌های این ژانر یک صحنه پرتکرار دارند؛ صحنه‌ای که در سالن دادگاه روایت می‌شود و وکلایی که برای اثبات بی‌گناهی موکل‌های خود تلاش می‌کنند. کشمکش، اضطراب، استرس، نگرانی از آینده و مواردی از این دست بارزترین مشخصه‌های داستان‌های ژانر حقوقی هستند.

 

[NIRI]

• ژانر پلیسی کارآگاهی​

در این ژانر همیشه یک طرف قصه پلیس درست‌کار و وظیفه‌شناس است و طرف دیگر مجرمینی هستند که پا را فراتر از حق و حقوق خودشان گذاشته‌اند. کتاب‌های جنایی واقعی زیادی هستند که در ژانر پلیسی نوشته شده‌اند؛ چراکه این سبک، مخاطبان فراوانی دارد و انواع سلیقه‌ها را به خود جذب می‌کند. این ژانر بسیار گسترده است و داستان‌های زیادی را می‌توان بر اساس آن خلق کرد.

یکی از دلایلی که ژانر پلیسی - کارآگاهی میان مردم محبوبیت دارد، این است که داستان‌های این ژانر ارتباط زیادی با زندگی روزمره آدم‌ها دارد. همیشه و در هر شرایطی پای یک جنایتکار در میان است و پلیس‌ها دنبال دستگیری چنین فردی هستند. ارتباط نزدیکی که قصه‌های این سبک با واقعیت زندگی دارند، باعث شده که مردم کشش زیادی به این داستان‌ها داشته باشند.

 

[NIRI]

معرفی چند اثر معروف ژانر جنایی​

یکی از جذاب‌ترین بخش‌های ادبیات، کتاب‌های جنایی و معمایی هستند. وقتی یک کتاب قوی از این ژانر را دست می‌گیریم، پابه‌پای شخصیت‌های کتاب دنبال سرنخ‌ها می‌گردیم و وارد دنیایی می‌شویم که خارج شدن از آن کار بسیار دشواری‌ست. در ادامه مشهورترین آثاری را که در این سبک نوشته شده‌اند، به شما معرفی کرده‌ایم:

 

[NIRI]

(دختر گمشده) اثر Gillian Flynn
(سکوت بره‌ها) اثر Thomas Harris
کتاب The Guest List (فهرست مهمانان) اثر Lucy Fole​