آموزشی ژانر چیست و انواع ژانر در رمان‌ها

[MHP]

به نام خداوند رنگین کمان!
مفهوم ژانر از کلمه ای فرانسوی گرفته شده است که معنی آن، نوع دسته و مشتق است.
ژانر متشکل از معیار‌های متفاوتی است که انواع هنر هم‌چون داستان‌نویسی، سینما و… را دسته‌بندی می‌کند و مورد پوشش خود قرار می دهد.
در ساده‌ترین تعریف، ژانر یا گونه قالب داستان است و باید اتفاقات و حوادث، تکیه بر آن خلق و نوشته شود.
در این قسمت، مثالی ساده می‌زنیم تا راحت‌تر متوجه شوید.
با کلی زحمت خمیر کیک را فراهم می‌کنیم، حال نوبت آن است که به خمیر شکل بدهیم و در فِر بگذاریم تا بپزد.
چگونه به خمیری که شُل و وا رفته‌است شکل می‌دهند؟
بله! با قالب.
اگر بدون آن‌که خمیر را در قالب بریزیم، در فِر قرار دهیم چه اتفاقی می‌افتد؟ خمیر به هر سو که دلش خواست می‌رود و نه تنها فِر را کثیف می‌کند بلکه ظاهر زیبایی را خلق نمی‌کند.
رمان همان خمیر و قالب خمیر همان ژانر است.
ژانر به رمان شکل و شمایل می‌دهد و سبب آن می‌شود که رمان روی یک خط صاف حرکت کند و از مسیر اصلی منحرف نشود.

بر فرض مثال: من ژانر رمانم را عاشقانه انتخاب می‌کنم،بنده حق ندارم که در اواسط رمان داستان را معمایی کنم و شخصیت اصلی را به دنبال کشف معما بفرستم.

این موضوع مثل این می ماند که شما قصد سفر به اروپا را دارید اما در جاده تهران و شمال دیده می‌شوید!
ژانر به دو دستۀ ادبی و غیر ادبی تقسیم می شود.
ژانر ادبی به دو دستۀ روایی و غیر روایی تقسیم بندی می‌گردد.
رمان حماسه و داستان کوتاه و… همگی جزو دسته‌های ژانر ادبی روایی هستند.
می‌بینید که در هر سنی که باشیم؛ معنی و مفهوم ژانر را می‌دانیم اما اگر این موضوع را تخصصی‌تر کنیم بهتر است مخصوصا برای کسانی که علاقه به نویسندگی دارند.

 

[MHP]

میخوام برای کسانی که علاقه به نویسندگی و رمان دارن دو تا چیز مهم بگم.
اول اینکه برای هر چیزی اول شما طرح و نقش اولیه اش رو نگاه می‌کنید مثلا میخوای بری خونه بخری نگاه میکنی نقشش چطور باشه که باب میل تو در بیاد و بتونی با وسایلت اونو بچینی.
واسه رمان هم همین طوره شما باید قبل شروع رمان یا داستان نقشه و هدفت رو مشخص کنی یعنی معلوم باشه میخوای تو چه مسیری اونو بنویسی و از روی اون پیش بری.
برای مشخص کردن راه و هدف رمانت هم نیاز به یه کمکی داره و اون ژانر رمانِ!
برای کمک به شما به چند مورد از ژانر های رمان میپردازیم :

---

1_عاشقانه

کمتر کسی رو می‌توان پیدا کرد که حداقل در طول زندگی‌اش به خواندن رمان های عاشقانه علاقمند نبوده باشد.
این ژانر که هم نمونه‌های ایرانی خوبی دارد و هم نمونه‌های خارجی پر سر و صدا و معروف، شامل کتاب‌های زیادی می‌شود که ماجرا یا ماجراهای عاشقانه شخصیت‌های اصلی را بیان می‌کند. در حال حاضر می‌توان نسخه الکترونیک کتاب‌های معروفی مثل جین ایر یا غرور و تعصب را دانلود کرد یا از نوشته‌های عاشقانه نویسندگان جدیدتر مثل جوجو مویز با کتاب زیبای «من پیش از تو» لذت برد.
این ژانر می‌تونه به راحتی شما رو از دنیای روزمرگی دور کرده و دلتان را به معجزه عشق امیدوار کند!

 

[MHP]

2 _اجتماعی

همان‌طور که از نام این ژانر پیداست محتویات داستانش به جامعه و اتفاقاتی که در آن میفتد زنجیر شده است.
حوادثی که در میان مردم رخ می‌دهد، انسان هایی که نقش به سزایی در اجتماع دارند، نقد و بررسی مشکلات موجود در جامعه مانند اعتیاد و… به طور خلاصه به رمانی که به جامعه و انسان‌هایش مربوط شود ژانر اجتماعی تعلق میگیرد.
کسی که اطلاعات عمومی بالایی دارد و بیشتر در جامعه بوده {شاغل و یا دانشجو باشد} به خوبی می‌تواند از پس نوشتن این نوع ژانر برآید و نوشته‌هایش ملموس‌تر و واقعی‌تر است.
من خودم این نوع ژانر رو به کسانی که جامعه و مشکلات زندگی را با تک تک سلول‌های بدنش حس کرده و با انسان‌های گوناگونی نشست و برخاست داشته و به قول یار گفتنی آدم شناس است و دقیقا می‌داند هر خوردی چه بازخوردی خواهد داشت، پیشنهاد میدم!
طبیعتا میتونه را داستان رو بهتر جلو ببری کسی که با گوشت و پوست و خونش اون رو حس کرده باشه. فقط کافیه روی قلمش کار کنه!
نکتۀ بعدی راجع به این ژانر حقیقت‌نویسی و عدم توهین به هر گونه مذهب و ملیت است.
حقیقت‌نویسی در این ژانر بسیار حائز اهمیت است، خصوصا اگر قصد نوشتن رمانی اجتماعی سیاسی دارید.
این‌که به هیچ نوع از انسان‌ها توهین نکنید کمتر از حقیقت‌نویسی بی‌اهمیت نیست.
من خودم برای شروع رمان اول ژانرش رو نگاه میکنم و اکثرا هم اجتماعی انتخاب میکنم. اما بعضی رمان ها بوده که واقعا متاسف شدم واس خودم که براش وقت گذاشتم!
نویسنده‌های محترم مفهوم ژانر اجتماعی رو بد متوجه شدن فکر کنم!
صفحه های دفترشان را پر از دروغ و خالی‌بندی‌های بچگانه پر می‌کنند. لطفا اگه واس کسی که میخواد اون رمان رو بخونه ارزش قائل نمیشید برای خودتون بشید!

 

[MHP]

3 _“ترسناک:

زمانی که عنوان ترسناک رو در قسمت ژانر فیلم یا رمانی مشاهده می‌کنیم،ناخودآگاه قلب‌مان تند می‌کوبد و با خود می‌گوییم صحنه‌هایی فوق العاده ترسناک و دلهره‌آور در انتظارمان است.
به نظر من این نوع رمان نیاز به خلاقیت فکری زیادی دارد!
نویسنده باید کاری کند که خواننده با خواندن رمان شما بترسد و بدنش مور مور شود، باید صحنه ها را آن‌قدر دقیق و وهم آور توضیح دهید که خواننده حس کند در حال دیدن فیلم است.
خواننده باید حس کند که خودش هم در داستان حضور دارد و هر چیزی که در صحنه اتفاق میفتد را با تمام وجود حس و لمس کند.
اگر بخواهید ژانرتان را ترسناک انتخاب کنید کارتان حسابی سخت می‌شود، زیرا باید طوری بنویسید که خواننده غرق رمان شود و با کوچک‌ترین تکان و یا حرکتی تا مرز سکته برود، این‌طور است که رمان‌تان پر‌طرفدار و یا شاید جهانی می‌شود!

 

[MHP]

4_“تراژدی:

در این رمان داستان زندگی افرادی رنج کشیده و اتفاقات پر تنشی که در زندگیشان اتفاق میفتد روایت می‌شود، زندگی‌ که از اتفاقات ناگوار و ناراحت کننده مملوست.
این ژانر را دختر یا پسری که پولدار و بدون غم و درد که حتی طعم گرسنگی را هم نچشیده نمی‌تواند بنویسد.
کسی که چیزی را حس نکرده نمیتواند آن را توصیف کند چه برسد به اینکه بخواهد بنویسد.
خانمی که تاحالا هر چیزی که خواسته برایش فراهم بوده، سردش نشده و خلاصه غمی ندارد نمی‌تواند این ژانر را بنویسد.
این نوع رمان باید با صحنه ای ناراحت کننده همانند فوت عزیزترین فرد زندگی شخصیت اصلی شروع شود، با غم و بغض ادامه پیدا کند و با نا امیدی تمام شود.

 

[MHP]

5_“تخیلی:

ژانر تخیلی از آن دسته ژانر هاست که تمام اتفاقات و وقایع موجود در آن از ذهن نویسنده سرچشمه می‌گیرد و خواننده را متحیر و هیجان زده می‌کند.
درست است که این رمان از قوه تخیل نویسنده استخراج می‌شود اما باید برای آن نوشته‌ها دلایلی علمی و یا مذهبی بیاوردند که قابل درک و به واقعیت نزدیک باشد.
ژانر تخیلی هم به آن دسته از ژانر هایی اضافه می‌شود که نیاز به ذهنی خلاق دارد.
کسی می‌تواند این نوع ژانر را زیبا در بیاورد که در تمام دوره های زندگی‌اش بخاطر ذهنی باز و خلاقی که دارد تحسین شده باشد و کسی که در کودکی به او تحمیل کردند که نمی‌تواند و نوآور نیست نمی‌تواند این نوع ژانر را بنویسد.
بیشتر عزیزان دو ژانر تخیلی و فانتزی را با هم اشتباه میگیرند و با عرض تاسف بعضی از عزیزان می‌گویند که این دو یکی است.

 

[MHP]

6_“پلیسی:

در ژانر پلیسی همیشه یک شخصیت اصلی باید مثبت باشد که شغل آن هم الزاما پلیس.
در این نوع ژانر باید پای یک پرونده‌ی مجهول وسط باشد و شخصیت‌هایی که برای حل این پرونده تلاش می‌کنند.
نویسنده باید دقت کند که شخصیت‌هایش چگونه با هم صحبت می‌کنند و طرز برخوردشان با یکدیگر چگونه است.
اگر ژانر پلیسی و اجتماعی را با هم ترکیب کنید میتوانید رمان خوبی را ارائه بدهید و داستان مهیج‌تری خواهید داشت.
نکتۀ دیگر درباره این ژانر آگاهی کامل نویسنده است.
نویسنده باید سلاح‌های رایج در ستاد را بشناسد،
از نحوه کار پلیس‌ها آگاه باشد و… اگر این اطلاعات را نداشته باشد به هیچ عنوان نوشتۀ جالبی نمی‌شود.
کاربران معمولا رمان‌هایی با داستان‌های جالب و نویسنده‌های توانا را ترجیح می‌دهند، ژانر پلیسی طرفداران زیادی دارد و نویسنده این ژانر باید از تمام توانایی‌اش استفاده کند تا بتواند خواننده را به وجد بیاورد.
اگر نویسنده در انتهای ماجرا خواننده را غافلگیر کند برای خواننده بسیار جالب و خوش‌آیند است.

 

[MHP]

7_“فاتنزی:

ژانر فانتزی از جهاتی شبیه تخیلی است، از این جهت که هر دو از تخیل و تفکر نویسنده سرچشمه می‌گیرد و ساخته‌ی تفکرات ذهنی اوست.
اما تفاوت این دو ژانر در چیست؟
ژانر تخیلی درست است که ساختۀ ذهن نویسنده است اما نویسنده باید دلیلی علمی و یا مذهبی برای آن موضوع بیاورد که نوشته جدی‌تر و واقعی‌تر باشد اما ژانر فانتزی لزومی ندارد که نویسنده برای اثبات گفته‌هایش به دنبال دلیل برود و خود را خسته کند.
نقطۀ قوت این ژانر این است که بر عکس بقیه ژانرها دستتان برای نوشتن باز است و عجیب‌ترین چیزها را هم می‌توانید بنویسید.
رمان‌هایی که امروزه بسیار بین نوجوانان و جوانان باب شده است مانند خوناشامی، زامبی، گرگینه و… در دستۀ فانتزی قرار می‌گیرند.
در این نوع ژانر، شما باید خواننده را شگفت زده کنید، از تخیل خود کمک بگیرید و از عجیب و غریب‌ترین مسئله‌ای که به ذهنتان میرسد استفاده کنید تا بتوانید خواننده رمان خود را متحیر کنید.
دلیل گرایش نوجوانان به این ژانر هم همین است، آنها عاشق متعجب شدن و ماجراجویی هستند و این ژانر این فرصت را به آن‌ها می‌دهد.

 

[MHP]

8_مذهبی:

در این ژانر نویسنده راجع ‌به اتفاقاتی که در مذهب‌های مختلف میفتد می‌نویسد و رمان را تشکیل میدهد.
این نوع ژانر تنها مربوط به دین اسلام نیست، بر فرض بگویید که برای این ژانر تنها راجع به دین اسلام نوشت.
می‌توانید راجع به دختری یهودی بنویسید که با دین پدر و مادرش مشکل دارد، می‌تواند راجع به پسری هندو بنویسید که می‌خواهد مسیحی شود و کلی داستان‌های جالب و آموزنده.
نقطۀ قوت این ژانر این است که می‌توانیم از آن چیزهای خوبی یاد بگیریم و اطلاعات عمومی، مذهبی‌مان را افزایش دهیم و نقطه ضعف این ژانر غریب بودن آن در بین بقیۀ ژانرهاست.
تا در قسمت ژانر کلمۀ مذهبی را می‌نگریم در ذهن‌مان این موضوع شکل می‌گیرد که قرار است با دختری عیاش و پسری بسیجی روبه‌رو شویم که قرار است پسر داستان دختر را به صراط مستقیم هدایت کند اما حقیقت این نیست دوستان!
مشکل از نویسندگان است که ژانر مذهبی را درست و حسابی نمی‌نویسند.
درست است که باید راجع به ادیان مختلف نوشته شود اما نویسندگان گرامی باید توجه داشته باشند که توهین به دین و مذهب دیگران ممنوع است.
نه کسی حق دارد به دین ما مسلمانان توهین کند و نه ما مسلمانان حق توهین به بقیه ادینان را داریم.

 

[MHP]

9_“معمایی:

در ژانر معمایی ما به یک گره کور و محکم احتیاج داریم، گره‌ای که تمام رمان را در بر بگیرد و تا آخرین کلمه ذهن خواننده را به خود مشغول کند.
نویسنده باید رمان را طوری بنویسد که خواننده با شخصیت‌ها جلو برود، موشکافانه به قضیه نگاه کند و سعی کند زودتر از شخصیت‌ها پی به موضوع ببرد. همین موضوع این ژانر را محبوب می‌کند.
نویسنده باید طوری لقمه را دور دهن خواننده بپیچاند که خود خواننده گیج شود(البته نه به گونه ای که دست از خواندن بردارد و روح رفتگان را مورد عنایت قرار دهد.) باید آن‌قدر نویسنده را هول و هیجان‌زده کند که نتواند تحمل کند و به سراغ انتهای ماجرا برود.
در بعضی از رمان‌ها به چشم می‌خورد که نویسنده پای پلیس را به قضیه باز می‌کند، به گونه‌ای که فرد پلیس شخصیت اصلی داستان می‌شود و یا برای این‌که داستان را مهیج‌تر بکنند به کمک دوست قدیمی‌شان می‌روند و گره‌ای که در زندگی او افتاده را درست می‌کنند.
این موضوع نه تنها زیبا و جالب نیست بلکه بسیار اشتباه است زیرا از مسیر اصلی منحرف شده و به جاده خاکی زده ایم.