باستان شناسی کاخ شمس

[جک_اسپارو(:]

کاخ مروارید یا کاخ شمس، کاخی در بلوار ارم مهرشهر کرج، واقع در استان البرز است که در سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۷ با زیربنای ۲۵۰۰ متر برای زندگی شمس پهلوی (فرزند رضا شاه) ساخته شد. سازهٔ اصلی و طرح کاخ به شکل خورشید یا مهر است که صدفی آن را دربرگرفته است. این ساختمان به‌دست ویلیام وسلی پیترز طراحی و بنیاد فرانک لوید رایت به مبلغ یک میلیون دلار آمریکا ساخته شد.[۲][۳] این اثر در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ به شماره ثبت ۷۰۶۷ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.[۱]

کاخ مروارید

 

[جک_اسپارو(:]

پیش از دهه ۱۳۴۰ خورشیدی این منطقه از چند روستا از جمله حسین‌آباد افشار تشکیل شده بود. مهرداد پهلبد و همسرش شمس پهلوی (خواهر محمدرضاشاه پهلوی) به دلیل بیماری آسم شمس این منطقه را برای زندگی انتخاب کردند.[۵]

 

[جک_اسپارو(:]

پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران این ساختمان به بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی و بعد از آن به بنیاد تعاون داده شد.[۷]

این مجموعه تا چندی پیش به عنوان موزه و با نام «مجتمع اردویی تفریحی شهید فهمیده» استفاده می‌شد. در سال ۱۳۸۶ بنیاد مستضعفان و جانبازان در اقدام غیرقانونی در یکی از دفاتر اسناد رسمی بر پایه سند انتقال قطعی شماره ۳۰۸۳۸ مورخ ۲۷ اسفند ۱۳۸۶ به شهرداری کرج[۸] به بهای ۷۰ میلیارد ریال فروخته و تسلیم کرد.[۹] اما چند ماه بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم و در ۱ اردیبهشت ۱۳۹۳ حکم واگذاری این کاخ به اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان البرز، با حکم دادستانی عمومی و انقلاب کرج، صادر شد.[۱۰] اما وضعیت مالکیت کاخ تاکنون نامعلوم است.

 

[جک_اسپارو(:]

تملک مجدد سازمان میراث فرهنگی بر ۳۰ هکتار از مساحت این مجموعه که شامل کاخ اصلی نیز می‌باشد، مسئولان فرهنگی استان البرز، خبر از برنامه‌ریزی برای بازسازی این اثر دادند که در طی سال‌های بی‌توجهی به آن، تا حد زیادی، تخریب شده است. وعده بازدید عمومی این بنای منحصربفرد، بعد از بازسازی‌های اضطراری نیز از جانب مسئولان سازمان میراث فرهنگی، داده شده است.[۱۲]

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان البرز، وعده داده بود که این کاخ در نوروز ۱۳۹۴ برای بازدید عمومی آماده شده و روزانه، برنامه‌های فرهنگی مختلفی در آن برای بازدیدکنندگان به اجرا درآیند[۱۳] این بنا به صورت مخروبه و مرمت نشده در حالی که وسایل آن به سرقت رفته بود در نوروز ۱۳۹۷ برای بازدید عموم گشوده شد و پس از آن مجدد تعطیل گردید.[۱۴]

 

[جک_اسپارو(:]

محوطه این کاخ توسط سازمان سیما منظر و فضای سبز شهری شهرداری کرج بازسازی شده و از اواخر سال ۱۴۰۰ به روی بازدیدکنندگان باز شده است.[۱۵][۱۶] جشنوارهٔ نوروزی از بهار تا بهار در سال ۱۴۰۱ در محوطه این کاخ نیز برگزار شد.[۱۷]

سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان البرز (نادر زینالی) از برگزاری نوروزگاه و جشنواره اقوام ایرانی در کاخ مروارید کرج از ۴ تا ۱۵ فروردین ۱۴۰۴ خبر داد.[۱۸]

نادر زینالی (سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان البرز) در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: این جشنواره با محوریت صنایع‌دستی، سوغات محلی و فرهنگ اقوام ایرانی برگزار می‌شود.[۱۹]