کتاب تاریخی کتاب فتوحات شاهی

[جک_اسپارو(:]

فتوحات شاهی»، تالیف صدرالدین ابراهیم امینی هروی، به تاریخ صفویه از آغاز تا سال ۹۲۰ ق پرداخته است.

 

[جک_اسپارو(:]

«فتوحات شاهی»، تالیف صدرالدین ابراهیم امینی هروی، به تاریخ صفویه از آغاز تا سال ۹۲۰ ق پرداخته است. اگر چه کتاب ناتمام مانده است، با این وجود این اثر یکی از نخستین و بارزترین نمونه تاریخ نگاری عصر صفویه است که در سال‌های سلطنت شاه اسماعیل اول به رشته تحریر درآمده است و از نظر نقل حوادث دوران قبل از تشکیل سلسله صفویه، به ویژه مبارزات این خاندان برای کسب قدرت تا اوایل سلطنت «شاه اسماعیل اول»، در خور توجه است.

 

[جک_اسپارو(:]

- ساختار
[ویرایش]
کتاب، شامل دو دفتر است: دفتر اول از آفرینش آدم و نیاکان پیامبر تا زمان «شاه اسماعیل» را در بر می‌گیرد. دفتر دوم شامل رویدادهای دوره «شاه اسماعیل» تا حوادث تاریخی سال ۹۲۰ ق است. نویسنده در نگارش کتاب تبویب و فصل بندی خاصی را لحاظ نکرده است.

 

[جک_اسپارو(:]

- گزارش محتوا
بستر تاریخ پرفراز و نشیب ایران در دوران صفویه، آثار و کتب متعددی را در خود نهفته دارد که امروزه به یاری پژوهش گران مشتاق کنکاش و جست وجو در مراکز مختلف، تصحیح بخشی از منابع ناخوانده این دوره میسر گردیده است.

 

[جک_اسپارو(:]

بی گمان نقش هر یک از این آثار در پر کردن خلاهای اطلاعاتی و افزودن بر دانسته‌های محققان و تصویرسازی واقع گرایانه و شفاف از وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی این دوران مهم تاریخ ایران مفید و قابل درنگ است. از جمله این منابع که به همت دکتر محمدرضا نصیری تصحیح شده، کتاب حاضر است.

 

[جک_اسپارو(:]

این اثر از زمره آثار تاریخ عمومی است؛ یعنی شامل نقل روایات تاریخی از آدم علیه‌السّلام تا زمان صفویه (زمان نویسنده) است و بی تردید به علت واگویه کردن حوادث گذشته، از منابع ادوار پیشین (پیش از صفویه) این بخش از کتابش اهمیتی در خور ندارد و تنها حوادث و وقایع دوران صفویه که نویسنده در بخشی از آن‌ها شاهد عینی بوده است، شایان توجه و مداقه است.

 

[جک_اسپارو(:]

با تشکیل دولت مقتدر و متمرکز صفویه بر پهنه خاک ایران که گام به گام پشتوانه محکم ایدئولوژیک شیعی - صوفی خود را با روش‌هایی و رهیافت‌هایی خاص بر ساختارهای مختلف حکومتی می‌گسترد، تاریخ نگاری ایران وارد مرحله‌ای گردید که قلم و فکر مورخان در وضعیتی تطبیقی با ایدئولوژی حکومتی از آمیزه شگرف و پررمز و راز تفکرات صوفیانه- شیعیانه لبریز گشت و بر پایه نوشته‌هایی مصنوع و گه گاه ساده رویدادها و حوادث زمانه صفویان به تصویر کشیده شد.

 

[جک_اسپارو(:]

نویسنده، در اثر خود در ضمن تبعیت از شیوه تاریخ نویسی و اندیشه تاریخ نگاری زمانه اش قلمش را در آفرینش اثری درخور توجه و ممتاز آنچنان پیش می‌راند که برخلاف ادعایش در دوری از تزئین و آرایه‌های لفظی با تکلف و پیچیدگی منطبق است.

 

[جک_اسپارو(:]

دکتر محمدرضا نصیری در پیش گفتار در این باره می‌نویسد: «بیش از آنکه به ارائه مطالب تاریخی و اجتماعی توجه کند به زیور سجع، طباق، مراعات نظیر، تضمین آیات، احادیث، تمثیل و اشعار توجه کرده است». و بدینسان تاریخ وی که سراسر از صنایع لفظی مشحون است، برای خواننده تصاویری درهم پیچیده می‌آفریند و خسته کننده به نظر می‌آید تا این که تصاویری زنده و جاندار و شفاف به دست دهد.

 

[جک_اسپارو(:]

با این حال اثر هروی به علت در بر داشتن آغازین لحظات قدرت گیری خاندان صفویان در ایران و کارزارهای نظامی و امور سیاسی دوران سلطنت شاه اسماعیل مفید و درخور توجه است.