باستان شناسی کشف قدیمی ترین رصدخانه خورشیدی در قاره آمریکا که توسط تمدنی ناشناخته ساخته شده است

[اولدوز]

قدیمی ترین رصدخانه خورشیدی در قاره‌ آمریکا اخیرا در منطقه‌ای واقع در پرو کشف شده است. اما از این رصدخانه چه می‌دانیم؟

 

[اولدوز]

مدت‌ها پیش از اینکه اینکاها در پرو به قدرت برسند و شکرگزار خدای خورشید باشند، تمدنی ناشناخته در حال ساخت اولین رصدخانه نجومی شناخته شده در قاره آمریکا بود. گرچه خرابه‌های باستانی قدیمی ترین رصدخانه خورشیدی در قاره آمریکا که با نام Chankillo شناخته می‌شوند، به قدمت استون هنج نیستند، اما شاهکاری از نبوع خلاقانه بشر هستند و ویژگی‌های منحصر به فردی دارند که در هیچ جای دنیا دیده نمی‌شود.

 

[اولدوز]

این سایت باستانی در صحراهای ساحلی در پرو واقع شده است و شامل ردیفی از ۱۳ برج سنگی است که در افق یک تپه طویل از شمال به جنوب و در ساختاری دندانه مانند طراحی شده‌اند.

جدا از این بنای باستانی که به سیزده برج معروف است، ویرانه‌های سازه اصلی رصدخانه شامل یک مجموعه سه جداره است که بخش‌های معبد، رصدخانه اصلی و مرکز اداری را شامل می‌شده است.

رصدخانه کشف شده که احتمالا حدود ۲۳۰۰ سال پیش تکمیل شده است از اوایل قرن اول میلادی متروک شد و برای قرن‌ها در نظر مسافران یک مکان رازآلود و مبهم به نظر می‌رسید. اما در اوایل قرن بیست و یکم و با آغاز تحقیقات باستان‌شناسی، محققان متوجه شدند که با چه چیزی روبرو هستند.

 

[اولدوز]

در طول روز سازه‌های سنگی ۱۳‌گانه در بالای تپه چندان به چشم نمی‌آیند اما در زمان طلوع و غروب آفتاب وضع بسیار متفاوت است. با طلوع آفتاب، یک پرتو از نور خورشید در جایی از این دندانه‌های ۱۳‌گانه ظاهر می‌شود و در طول سال همواره موقعیت خورشید تغییر می‌کند، گویی پرتوهای خورشید دندانه‌های روی تپه را نخ دندان می‌کشند.

برای مثال در انقلاب تابستانی در زمان طلوع خورشید، پرتوهای آفتاب در اولین دندانه از سمت راست ظاهر می‌شود حال آنکه در انقلاب زمستانی در زمان طلوع خورشید، نور در اولین دندانه از سمت چپ ظاهر می‌شود.

برج‌های ۱۳ گانه به حدی دقیق طراحی شده‌اند که وقتی فردی در نقطه‌ خاصی می‌ایستد می‌تواند موقعیت زمانی سال را طی دو یا سه روز و تنها بر اساس موقعیت نور در زمان طلوع و غروب خورشید تشخیص دهد. برای مثال و مطابق تصویر زیر، اعتدال سپتامبر زمانی است که پرتو خورشید بین دندانه‌های ششم و هفتم باشد.

 

[اولدوز]

گرچه تمدن باستانی که این رصدخانه را طراحی کرده کمتر شناخته شده است،‌ اما به احتمال زیاد یکی از قدیمی‌ترین فرهنگ‌های قاره آمریکا بوده است که شاید بیش از ۱۰۰۰ سال پیش از اینکاها وجود داشته است.

از آنجا که ویرانه های Chankillo منسوب به این تمدن در صحرای ساحلی پرو و بین رودخانه Casma و رودخانه Sechin قرار گرفته‌اند، این تمدن را اکنون به عنوان فرهنگ Casma-Sechin می‌شناسند.

احتمالا مانند اینکاها این تمدن هم خورشید را خدای خود می‌پنداشته است و بر اساس پلکان‌های منتهی به برج هم مشخص شده است که این مکان قابلیت این را داشته که یک مکان مذهبی باشد.

بر اساس کاوش‌های صورت گرفته، قدیمی ترین رصدخانه خورشیدی قاره آمریکا احتمالا بین سالیان ۵۰۰ تا ۲۰۰ پیش از میلاد ساخته شده است. سپس اما بنا به دلایلی نامعلوم این ابنیه متروک شده و به مرور برج‌ها از بین رفته‌اند. به نظر می‌رسد که در دوران اوج خود این بناها رنگی زرد، اخرایی یا سفید داشته‌اند.

 

[اولدوز]

وجود از بین رفتن رنگ و تزئینات ظاهری، بقایای این برج‌های سنگی هنوز هم قابلیت‌های یک تقویم خورشیدی دقیق را ارائه می‌دهند و همین سبب شده تا برخی تلاش‌ها برای حفظ باقی‌مانده بنا صورت بگیرد. در سال ۲۰۲۱ حاصل تلاش‌ها ثبت این سایت تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو بود. در بیانیه یونسکو آمده:

برخلاف هم‌ترازی‌های معماری در دیگر مکان‌های باستانی مشابه در دنیا که بر یک هدف نجومی خاص متمرکز هستند، خط قوسی برج‌ها، طلوع و غروب خورشید را در طول سال پوشش می‌دهد و به خوبی از دو نقطه متفاوت دیده می‌شود.

با در نظر گرفتن همه موارد باید گفت، رصدخانه خورشیدی Chankillo مدرک مهمی مبنی بر اوج تکامل نجوم در دره Casma است.