هنر کلاقه‌ای

[ترنم مبینا]

هنر چاپ کلاقه‌ای (باتیک) از جمله رشته های صنایع دستی است که نیاز به تجهیزات و سرمایه گذاری زیادی ندارد و با کمترین هزینه و با تهیه مواد اولیه و ابزار و وسایل ساده می توان انواع آثار و اقلام تزئینی و کاربردی تولید کرد.

 

[ترنم مبینا]

 

[ترنم مبینا]

هنر چاپ کلاقه ای (باتیک) از جمله رشته های صنایع دستی است که نیاز به تجهیزات و سرمایه گذاری زیادی ندارد و با کمترین هزینه و با تهیه مواد اولیه و ابزار و وسایل ساده می توان انواع آثار و اقلام تزئینی و کاربردی تولید کرد. با توجه به سرمایه گذاری اندک در این رشته و ارزش افزوده بالای آن به عنوان یک شغل و حرفه خانگی می توان به این هنر – صنعت پرداخت و به تولید آثاری نظیر انواع البسه مانند روسری، شال، پارچه لباس های میهمانی، همچنین رومیزی، آباژور، روتختی، روکوسنی و … اقدام کرد.

 

[ترنم مبینا]

آموزش چاپ کلاقه ای (باتیک)
تعریف:
چاپ و رنگرزی غیر مستقیم طرح ها و نقش ها به وسیله مهر و ماده مقاوم برای تزئین پارچه ابریشمی و یا دیگر پارچه های نازک و ظریف را چاپ کلاقه ای می گویند.

 

[ترنم مبینا]

هنر باتیک در ایران به کلاقه ای (کلاغه ای) شهرت دارد و منطقه اسکوی آذربایجان مرکز عمده تولید آن محسوب می شود. در گذشته تزئین پارچه به وسیله هنر باتیک با وسایل ابتدایی و ساده مانند انواع مهرها و قالب ها انجام می شد و تولیدکنندگان این پارچه ها به کمک رنگ های گیاهی البسه و سایر وسایل تولیدی را زینت می بخشیدند. در حال حاضر در ایران این هنر با جایگزینی صمغ، موم، پارافین و پیه به جای ماده مقاوم متداول شده است. انواع چاپ کلاقه ای شامل: چاپ مهری، چاپ بدون مهر (تار عنکبوتی یا ترک و موم، گره خورد یا پیچان، کوک زدن و نقاشی) و روش های تلفیقی است.

 

[ترنم مبینا]

از جمله محصولات تولیدی با این پارچه ها می توان انواع پوشاک مانند لباس، روسری، شال و همچنین کیف، چراغ رومیزی، تابلوهای دیواری و … را نام برد.

 

[ترنم مبینا]

ابزار و وسایل کار:
ظروف پلاستیکی متناسب با اندازه پارچه، ظرف مسی کوچک برای جوشاندن زاج، اتو و میز اتو، میز کار، منبع حرارتی، ریسمان، گیره لباس، سوزن، قیچی، قاب چوبی (چارچوب) برای کشیدن پارچه، چکش، میخ و انواع مهرهای چوبی و قالب، قلم مو، ظروف رنگرزی، ظرف مسی برای گرم کردن ماده مقاوم و ظروف مخصوص شستشوی پارچه با بنزین.

 

[ترنم مبینا]

موارد و مصالح مورد نیاز:
پارچه ابریشم تک رنگ، پارچه توری (ارگانزا)، ماده مقاوم شامل (موم، صمغ، پیه، پارافین، سقز)، صابون، نفت یا بنزین، زاج، آب، رنگ های مخصوص پارچه، نخ، چسب، روزنامه یا کاغذ باطله.

در اینجا به شرح یکی از روش های چاپ باتیک (کلاقه ای) می پردازیم:

 

[ترنم مبینا]

چاپ مقاوم:
در این روش نقوش یا زمینه مورد نظر را موادی مقاوم که در مقابل رنگ نفوذ ناپذیرند می پوشانند تا به هنگام رنگرزی از جذب رنگ در آن قسمت ها جلوگیری شود. چاپ کلاقه ای از جمله ی این روش چاپ به شمار می رود

 

[ترنم مبینا]

مراحل تولید:
شامل دو مرحله

الف) ـآماده سازی مواد اولیه

ب) مراحل چاپ کلاقه ای است.

الف) آماده سازی مواد اولیه:

۱) آماده کردن پارچه ابریشمی: پارچه را به مدت لازم در آب ولرم می خیسانند تا آهار آن در آب حل شده و جدا شود. سپس پارچه را درون محلول ضعیف زاج سفید می گذارند تا عمل دندانه انجام و پارچه قدرت رنگ پذیری بیشتری بیابد. آنگاه پارچه را خشک و اتو می کنند. برای جلوگیری از جمع شدن پارچه به هنگام چاپ، پارچه ابریشمی را به پارچه توری هم اندازه آن پیش از چاپ کوک می زنند.