آداب خارجی کیمونو، نماد فرهنگ ژاپن

[- گیتی -]

می گویند کیمونو(Kimono) جامه سنتی ژاپن است. البته در اصل در این کشور کیمونو به همه پوشیدنی‌ها اطلاق می شود اما معنای ویژه آن جامه‌ ای سراسری است که زنان، مردان و کودکان بر تن می ‌کنند. بر خلاف تصور رایج، این جامه فقط مخصوص بانوان نیست و حتی کشتی گیران سومو (کشتی سنتی ژاپن) هم در محافل عمومی کیمونو به تن دارند. کیمونو جامه‌ای است آستین‌دار، بلند و صاف که تا ساق پا می رسد. سر آستین ‌ها معمولا گشاد بوده و گاه به نیم‌ متر نیز می رسد. رسم این کشور چنین است که کیمونوی زنان مجرد چنان بلند است که بر زمین کشیده می ‌شود و آستین‌ های بسیار بلندی دارد. جلوی کیمونو باز است و معمولا از چپ به راست دور بدن را می ‌پوشاند. به دیگر بیان قسمت چپ آن روی قسمت راست قرار می ‌گیرد.البته گاهی به خصوص در هنگام مراسم تدفین، این لباس از راست به چپ به تن می ‌شود. روی کیمونو شالی هم به دور بدن بسته می ‌شود تا کیمونو محکم نگه داشته شود. این شال را اُبی (obi) نام نهاده‌ اند. کیمونو را معمولا با پای ‌افزارهای سنتی مانند گتا (geta) یا زوری (zori) می ‌پوشند که از چوپ ساخته می ‌شود. جورابی که با کیمونو پوشیده می شود تابی (tabi) نام دارد که شکافی در پنجه پای آن قرار داده شده است. زیر کیمونو هم کیمونوی کوچکتری به‌عنوان لباس زیرین می پوشند که ناگاجوبان (nagajuban) نام دارد.

 

[- گیتی -]

طراحی کیمونو از لحاظ تاریخی معنای خاصی دارد. جزییات موجود در هر کیمونو مانند قلاب‌دوزی فراوان یا منسوجات چاپی، نشان دهنده جنسیت (مذکر یا مؤنث بودن) فردی که آن را می‌پوشد، ثروت و حتی موقعیت اجتماعی او است. در کتابی در این باره آمده است: «لباس ژاپنی‌ها به جای اینکه برش و دوخت معمولی داشته باشد، بیشتر به مانند یک تزیین سطحی است که بسیار مهم بوده و نشان دهنده جنس، سن، وضعیت، ثروت و سلیقه فردی است که رنگ و الگوی آن را انتخاب کرده است. کیمونو در مجموع خلاقیت قابل‌ملاحظه طراحی را منتقل می‌کند که از ذات وجودی پوشاک برای ایجاد یک کار هنری که می ‌تواند صاحبش را در آغوش بگیرد، استفاده می ‌کند. هر کدام از این کیمونوها یک نوع از پوشینه، یک توصیف شخصی، همچنین گویای وضعیت و دوره خاص تاریخی را تشکیل می ‌دهد و نشان ‌دهنده دنیایی است که روی پارچه ضبط‌ شده تا برای آیندگان به ارث گذاشته شود».
به عنوان مثال، زنان در سطح فرمانروایی (Ruling) یا سامورای (Samurai) معمولا یکی از این سه سبک کیمونو را به تن می‌ کردند: ۱- کیمونویی زیبا گل‌دوزی شده با یک کرپ ابریشمی با نقش منظره ‌های طبیعی که نام آن «سبک قصر» (palace court style) است. ۲- کیمونویی که صحنه ‌ای از یک داستان یا نمایش‌ نامه معروف را به تصویر می کشد. زنانی که در سطح «بازرگانان» و «تاجران (Merchant) بودند نیز در کیمونوهای شان به یک «نمایش‌نامه» یا «داستان‌ ادبی معروف» اشاره می‌کردند. شخصیت‌هایی که در طرح کیمونوی آن‌ ها دیده می شد به طور ظریفی به این موضوع اشاره می‌ کرد که صاحب این لباس برای انجام کارهای مهمی چون خواندن کتاب به اندازه کافی ثروتمند است.
طرح‌ های روی ‌این کیمونوها دلیلی برای شروع گفتگو نیز بودند. همچنین به عنوان یک روش هوشمندانه برای فراخواندن افراد برای شرکت در بازی ‌های «کلمه» یا قضاوت در مورد شخصیت فردی که کیمونو را پوشیده است عمل می‌ کرد.

 

[- گیتی -]

هجوم فرهنگ غرب به کیمونو​

فرآیند غربی سازی ژاپن در دوره میجی (Meiji) یعنی بین سال ‌های ۱۸۶۸ الی ۱۹۱۲ آغاز شد. اما زمانی که نوبت به لباس پوشیدن سبک غربی رسید تنها مردانی از سطوح سامورایی (Samurai) و اشرافی (Aristocratic) بودند پوشش شان را با لباس ‌های غربی مانند پیراهن و شلوار تطبیق دادن و زنان بیشتر نقاط ژاپن برای موقعیت ‌های رسمی و غیر رسمی خود همچنان از کیمونو استفاده می ‌کردند. در اواخر دوره میجی، تایشو (Taisho) و اوایل دوره شووا (Showa) یعنی سال‌ های ۱۹۱۲ تا ۱۹۵۰ میلادی، جهان مدرن شروع به نفوذ در طراحی کیمونوها کرد. در این دوره طرح ‌های رنگی جسورانه و چشمگیری به کیمونوها اضافه شدند. هرچند کیمونو دیگر وسیله ای برای متمایز کردن طبقه زندگی افراد به کار نمی ‌رفت، اما برای موقعیت ‌های مختلف هنوز هم کیمونوهای خاصی وجود داشتند. مثلا عروس و دامادها در روز عروسی، کیمونوهای ابریشمی با نقوش فرخنده از کاج، بامبو و آلو به تن می کردند. زنانی که در رستوران یا فروشگاه‌ ها کار می ‌کردند نیز کیمونوهایی با نقوش و خطوط ساده استفاده می کردند.

 

[- گیتی -]

در نیمه دوم قرن بیستم، به دلیل اشغال مستقیم آمریکا و آمریکایی شدن فرهنگ ژاپن، استفاده از کیمونو در موقعیت‌های روزمره کاهش یافت. اگرچه هنوز کیمونو برای موقعیت‌ های ویژه و جشن‌ ها پوشیده می شد، اما بیشتر تبدیل به یک نماد فرهنگی شده است تا یک پوشش روزمره. امروزه کیمونو به عنوان یادگاری از ماهیت اصیل ژاپنی در دوران اوج «جهانی شدن» است. این روزها، کیمونوهای قدیمی و سنتی با طرح‌ ها و الگوهای جدید دوباره زنده شده و خود را با سبک و مد روز تطبیق داده است. در حقیقت کیمونو و طرح ‌های روی آن، راهشان را به غرب پیدا کرده و توانسته اند خود را به عنوان یک نماد ژاپنی به جهانیان معرفی کنند. لباس ‌هایی که از کیمونو و طراحی آن الهام گرفته‌ اند، یکی از بزرگ ‌ترین گرایش طراحی مد در سال ۲۰۱۵ بود.

 

[- گیتی -]

کیمونو چگونه پوشیده می شود؟​

پوشیدن کیمونو، خودش یک‌ هنر است. سنت چنین است که این هنر را مادران به دختران خود می ‌آموزند. امروزه پوشیدن کیمونو حتی مدرسه‌ آموزش داده می شود. کیمونو را معمولا زیر جامه ‌ای می ‌پوشند که یقه‌اش از زیر کیمونو پیداست. این زیر پوش را جوبان (Juban) نام نهاده‌ اند. امروزه زنان جامه ‌ای از زیر می‌ پوشند به ‌نام اری‌سوگاتا (Eri Sugata) که خنک‌ تر است.

 

[- گیتی -]

مراحل پوشیدن کیمونو

1. نخست جوراب‌ های سفید رنگ تابی را می پوشند، چرا که پوشیدن جوراب بعد از پوشیدن کیمونو و بستن کمربند آن کار سختی است.
2. سپس زیر پوش جوبان را که از کتان سفید ساخته شده به تن می کنند.
3. حال کیمونو را می پوشند. معمولا ابتدا قسمت راست آن را دور بدن می ‌کشند و بعد با قسمت چپ، آن را می ‌پوشانند. این حالت تنها هنگام شرکت در مراسم خاکسپاری تغییر می ‌کند.
4. و در آخر، یقه لباس شخصی را مرتب می کنند.

 

[- گیتی -]

کشور ژاپن با نام «سرزمین آفتاب» شناخته می شوند.
این کشور یکی از قدیمی ‌ترین تمدن‌ های جهان را دارد که در طول تاریخ یادگارهای زیادی از خود به جای گذاشته است.
«کیمونو»، لباس سنتی ژاپن یکی از معروف ‌ترین این یادگاری ‌ها است.