حقوق گذشت از قصاص یا توافق بر دیه

[-pariya-]

یکی از مواردی که قصاص را منتفی می‌کند اعلام گذشت اولیای‌دم از اجرای حکم قصاص است که این امر ممکن است با گرفتن غرامت به میزان دیه یا به مصالحه کمتر یا بیشتر از دیه باشد یا عفو مجرم بدون گرفتن دیه و به‌صورت رایگان صورت بگیرد.

 

[-pariya-]

هنگامی ‌که قتلی رخ می‌دهد، بستگان مقتول در پی قصاص قاتل و گرفتن تاوان خون عزیز خود برمی‌آیند.

 

[-pariya-]

قصاص حق است، اما ممکن است برخی از اولیای ‌دم به دلایل متفاوت خواه نیاز مالی، خواه نیکوکاری و بخشش قاتل، از قصاص گذشت و جان انسان دیگری را حفظ کنند.

​

 

[-pariya-]

اولیای ‌دم چه کسانی هستند؟​

گذشت از قصاص مخصوص اولیای ‌دم مقتول است و جز آنها ک.س دیگری نمی‌تواند قصاص را درخواست یا از آن گذشت کند.

 

[-pariya-]

ولی‌ دم همان ورثه مقتول است. به ‌جز همسر (مرد یا زن) که حق قصاص ندارد.
وراث مقتول یا همان اولیای دم عبارتند از:
طبقه اول: پدر، مادر و فرزندان (در صورت نبود فرزند، نوه مقتول صاحب حق است).

 

[-pariya-]

طبقه دوم: پدربزرگ، مادربزرگ، خواهر و برادر (در صورت نبود خواهر و برادر، خواهرزاده یا برادرزاده صاحب حق است).

 

[-pariya-]

طبقه سوم: عمه، عمو، خاله و دایی (درصورت نبود هیچ‌ یک از این‌ها، فرزندانشان صاحب حق هستند).
در توضیح این دسته بندی باید گفت که وارثان طبقه بعد وقتی ارث می‌برند که از وارثان طبقه قبل کسی نباشد.

به‌ عبارت بهتر اگر فردی کشته شود و فرزند، نوه یا پدر و مادر نداشته ‌باشد، افراد طبقه دوم یعنی خواهر و برادر و پدربزرگ و مادربزرگ او صاحب حق قصاص هستند.

 

[-pariya-]

اما اگر مقتول حتی یک فرزند هم داشته‌ باشد، دیگر نوبت به افراد طبقه بعد نمی‌رسد و آن فرزند تنها ولی‌دم مقتول به حساب می‌آید که حق قصاص یا گذشت از آن را دارد.

 

[-pariya-]

البته باید به این نکته توجه داشت که اگر مرتکب جرم از ورثه باشد، ولی‌دم به‌شمار نمی‌آید و حق قصاص و دیه ندارد.

برای مثال پسری که پدر خود را به قتل رسانده، دیگر ولی‌دم پدر خود نیست؛ بنابراین گذشت وی از خون پدرش، مانع از مجازات او نیست.

 

[-pariya-]

حکم اختلاف نظر بین اولیای دم در عفو و قصاص چیست؟​

حال سوالی که ممکن است مطرح شود، این است که اگر یک نفر چند ولی دم داشته باشد و برخی از آنها خواستار قصاص شوند و برخی دیگر گذشت کنند یا دیه بخواهند، تکلیف چیست؟