مهره داران گربه

[سلین]

گُربه (نام علمی: Felis catus) یک گونهٔ اهلی گوشت‌خوار از پستانداران است که جثهٔ کوچکی دارد.گربه تنها گونهٔ اهلی در خانوادهٔ گربه‌ایان است و برای تمیز دادن آن از اعضای وحشی این خانواده، اغلب از آن تحت عنوان گربهٔ خانگی یاد می‌شود. گربه می‌تواند گربهٔ خانگی، گربهٔ مزرعه یا گربهٔ رمیده باشد؛ گربه‌های رمیده آزاد هستند و از تماس با انسان اجتناب می‌کنند. گربه‌های خانگی به دلیل همراهی و توانایی آن‌ها در شکار جوندگان برای انسان ارزشمند هستند. حدود ۶۰ نژاد گربه تاکنون به ثبت رسیده‌است

گربه از نظر آناتومی شبیه سایر گونه‌های گربه‌سانان است. آن‌ها بدنی منعطف دارند و سریع واکنش نشان می‌دهند، دندان‌هایی تیز و پنجه‌هایی جمع‌شونده دارند که برای کشتن طعمه‌های کوچک کاربرد دارد. گربه‌ها توانایی دید در شب دارند و حس بویایی آن‌ها نیز به خوبی تکامل یافته‌است. ارتباطات گربه شامل صداسازی مانند میو، خُرخُر، صدای لرزش، خس‌خس، غرغر و همچنین زبان بدن مخصوص گربه است. گربه برای شکار بیش‌تر در هنگام سپیده‌دم و غروب (پگاه‌رو) فعال است که می‌تواند صداهای با بسامد بالاتر یا پایین‌تر برای گوش انسان را بشنود، مانند گوش‌های موش و دیگر پستانداران کوچک. گربه‌های خانگی ماده می‌توانند از بهار تا اواخر پاییز بچه‌گربه داشته‌باشند، زایمان اغلب شامل دو تا پنج بچه‌گربه است.گربه‌های خانگی به منظور زاد و ولد پرورش داده می‌شوند و در رویدادهای مشخصی به نمایش گذاشته می‌شود، سرگرمی‌ای که تحت عنوان فانتزی گربه معروف است. عدم کنترل بر پرورش گربه‌های خانگی، ناموفق‌بودن عقیم‌سازی آن‌ها و همچنین رها کردن حیوانات خانگی در طبیعت، منجر به تعداد زیادی گربهٔ خیابانی در سراسر جهان شد و به انقراض گونه‌های پرندگان، پستانداران و خزندگان کمک کرد. گربه‌ها ابتدا در حدود سالِ ۷٫۵۰۰ پیش از میلاد در شرق نزدیک اهلی شدند.مدت‌ها تصور می‌شد که اهلی‌کردن گربه در مصر باستان آغاز شده‌است، زیرا از حدود سال ۳٫۱۰۰ پیش از میلاد به گربه‌ها در مصر باستان احترام گذاشته می‌شد. تا سال ۲۰۲۱ میلادی، ۲۲۰ میلیون گربهٔ دارای صاحب و ۴۸۰ میلیون گربهٔ ولگرد در جهان وجود داشت.در سال ۲۰۱۷، گربهٔ خانگی با ۹۵ میلیون جمعیت، دومین حیوان خانگی محبوب در ایالات متحدهٔ آمریکا بود. در بریتانیا، ۲۶ درصد از بزرگسالان گربه دارند که جمعیت این گربه‌ها تا سال ۲۰۲۰ میلادی ۱۰٫۹ میلیون بوده‌است.در ایران نیز تخمین زده می‌شود که تعداد گربه‌ها بین ۱ تا ۲ میلیون عدد باشد

 

[سلین]

نام‌شناسی
در زبان‌های ایرانی
گُربه در فارسی برگرفته از «گُربَک» در زبان پارسی میانه است. نام این حیوان در در فارسی دری «پُشَک» یا «پِشَک» است و در زبان پشتو به آن «پیشو» می‌گویند. در لهجه‌های محلی نیز صورت‌های پیشی، مالیدر، نازو و پیچا استفاده می‌شود.
در زبان‌های دیگر

ریشهٔ واژهٔ 'Cat (به معنای گربه) در زبان انگلیسی، برگرفته از catt در انگلیسی باستان است که تصور می‌شود از cattus در لاتین پسین اخذ شده‌باشد. همچنین عقیده بر این است که 'cattus' از واژهٔ ϣⲁⲩ šau در زبان قبطی مشتق شده و \"tomcat\"، یا صورت مؤنث آن با پسوندساز -t ست.واژهٔ لاتین ذکرشده، ممکن است از دیگر زبان‌های آفروآسیایی یا زبان‌های نیلوصحرایی گرفته شده‌باشد. واژهٔ kaddîska (به‌معنای گربهٔ وحشی) در زبان نوبی و kadīs در زبان نوبین، سرچشمه‌های احتمالی یا مرتبط هستند. واژهٔ نوبی می‌تواند وام‌واژه‌ای از قَطّ یا قِطّ در زبان عربی باشد. به احتمال زیاد این صورت‌ها از یک کلمهٔ ژرمنی باستان نشأت گرفته‌است که به لاتین و از آنجا به یونانی و سپس به سریانی و عربی وارد شده‌است. همچنین ممکن است که این واژه از زبان‌های اروپای شمالی و ژرمنی مشتق شده‌باشد که خود این زبان‌ها آن را به‌صورت وام‌واژه از زبان‌های اورالی گرفته‌باشند؛ این واژه در زبان سامی شمالی gáđfi، و در مجاری hölgy, \"stoat\" است که هر دو برگرفته از *käďwä در زبان نیااورالی هستند.[۲۶] واژهٔ انگلیسی puss که به صورت‌های pussy و pussycat نیز ادامه پیدا کرده، از سدهٔ شانزدهم میلادی وجود داشته و احتمالاً از poes در هلندی اخذ شده که آن نیز از puuskatte در آلمانی سفلی گرفته شده و با kattepus در سوئدی، یا pus و pusekatt در نروژی مرتبط است. صورت‌های مشابهی از این واژه در زبان لیتوانیایی (puižė) و ایرلندی (puisín یا puiscín) وجود دارد. ریشه‌شناسی این واژه نامشخص است، اما ممکن است صرفاً نام‌آوایی برای صدا زدن گربه و جلب توجه او بوده باشد

 

[سلین]

طبقه‌بندی
کارل لینه در سال ۱۷۵۸ میلادی نام علمی Felis catus را برای طبقه‌بندی گربهٔ خانگی به کار برد. Felis catus domesticus در سال ۱۷۷۷ توسط یوهان کریستیان پلیکارپ ارکسلبن پیشنهاد شد.Felis daemon توسط کنستانتین ساتونین در سال ۱۹۰۴ پیشنهاد شد که گربهٔ سیاهی در قفقاز جنوبی بود که بعداً به عنوان یک گربه خانگی شناخته شد. در سال ۲۰۰۳ کمیسیون بین‌المللی نام‌گذاری جانوری تصویب کرد که گربهٔ خانگی یک گونهٔ متمایز با نام Felis catus است.در سال ۲۰۰۷، در پی تحقیقات فیلوژنتیک، گربهٔ خانگی تحت عنوان F. silvestris catus زیرگونه‌ای از گربه‌وحشی اروپایی (F. silvestris) در نظر گرفته‌شد.در سال ۲۰۱۷ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت پس از پیشنهاد قوانین جهانی نام‌گذاری برای جانوران، گربهٔ خانگی را به عنوان گونه‌ای متمایز و تحت عنوان Felis catus در نظر گرفت

 

[سلین]

بیماری‌ها
بیماری‌های گربه‌ایان آن دسته از عفونت‌ها یا بیماری‌هایی هستند که گربه‌ها و گربه‌ایان و گربه‌ایان کوچک را آلوده می‌کنند (گربه‌ها زیرمجموعه گربه‌ایان و گربه‌ایان زیرمجموعه گربه‌سانان هستند). تعداد زیادی از این بیماری‌ها در سگ‌ها نیز به وفور یافت می‌شود. همچنین بیش تر آن‌ها قابل سرایت به انسان نیز می‌باشد که می‌تواند خطرناک و در برخی موارد کشنده نیز باشد. توکسوپلاسموز یک بیماری انگلی و یکی از شابع‌ترین این بیماری‌ها است. گربه‌ها علاوه بر میزبان اصلی در صورت مصرف گوشت و غذای آلوده به انگل می‌توانند به عنوان میزبان واسط نیز در چرخه زندگی انگل نقش ایفا کنند. در برخی از افراد مبتلا به عفونت، علائمی خفیف مانند علائم یک بیماری شبه‌آنفلوانزایی همچون دردهای عضلانی و تورم در گره‌های لنفاوی برای هفته‌ها یا ماه‌ها دیده می‌شود.در تعداد کمی از بیماران مشکلات چشمی نیز مشاهده می‌شود. برخی از بیماران دارای دستگاه ایمنی ضعیف ممکن است دچار مشکلات عصبی چون عدم تعادل و هماهنگی عضلات و اعضای بدن شوند.شکل حاد بیماری ممکن است با تب و لنفوسیتوز همراه باشد. در شکل فوق حاد یا وخیم بیماری که به ندرت اتفاق می‌افتد علائم مغزی، پنومونی، درگیری عمومی عضلات و حتی مرگ بروز می‌کند. حدود نیمی از جمعیت جهان به این بیماری مبتلا می‌شوند اما معمولاً علائمی بروز نمی‌یابد. همچنین سالانه حدود ۲۰۰ هزار مورد توکسوپلاسموز حین بارداری رخ می‌دهد. انگل به دو صورت تولید مثل جنسی و غیرجنسی تکثیر می‌شود و تکثیر جنسی آن فقط در بدن گربه‌ایان رخ می‌دهد

 

[سلین]

نژادهای گربه

بیش از ۶۰ نژاد شناخته شده گربه وجود دارد. البته بیشتر گربه‌ها دورگه هستند. گربه‌ها را می‌توان به ۲ دسته کلی موکوتاه و موبلند تقسیم کرد.

گربه ایرانی
گربه بنگال
گربه آنقره
گربه سیامی
گربه حبشی
گربه برمه‌ای
گربه آشرا
گربه سوانا
گربه رگدال
جاپانیز باب تیل
بریتیش لباس شخصی هیر
آمریکن لباس شخصی هیر
گربه بیرمن
اسکاتیش فولد
گربه بی‌مو

 

[سلین]

فرگشت​

جمجمه‌های گربهٔ وحشی (بالا سمت چپ)، گربهٔ خانگی (بالا سمت راست) و ترکیبی بین این دو. (پایین).
گربهٔ خانگی یکی از اعضای خانواده گربه‌ایان است که نسبتی مشترک در حدود ۱۰–۱۵ میلیون سال پیش دارند. سردهٔ گربه‌ها در حدود ۶–۷ میلیون سال پیش از گربه‌ایان منشعب شد.نتایج تحقیقات فیلوژنتیک تأیید می‌کند که گونه‌های گربه‌های وحشی از طریق گونه‌زایی هم‌بوم یا زایمان پاراپاتریک تکامل یافتند، در حالی که گربهٔ اهلی از راه زادگیری گزینشی به فرگشت رسیده‌است.گربهٔ اهلی و نزدیک‌ترین جد وحشی آن پلوئیدی هستند و هر دو ۳۸ کروموزوم و تقریباً ۲۰٬۰۰۰ ژن دارند.گربه پلنگی (Prionailurus bengalensis) در حدود سال ۵۵۰۰ پیش از میلاد به‌طور مستقل در چین اهلی شد. این خط از گربه‌های تا حدی اهلی، هیچ اثری در جمعیت گربه‌های خانگی امروزی ندارند.

اهلی‌کردن​

گربه‌ای در حال خوردن یک ماهی در زیر صندلی؛نقاشی دیواری در مقبره‌ای مصری متعلق به سدهٔ ۱۵ پیش از میلاد.
اولین نشانهٔ شناخته‌شده در مورد اهلی‌کردن یک گربه‌وحشی آفریقایی (F. lybica) به کاوش‌هایی در نزدیک یک گور انسان مربوط به دوران نوسنگی در شیلوروکامبوس در جنوب قبرس بازمی‌گردد که تاریخ آن مربوط به حدود ۷۵۰۰–۷۲۰۰ پیش از میلاد است. از آن‌جا که هیچ شواهدی مبنی بر وجود زیاگان پستاندار بومی در قبرس وجود ندارد، به احتمال زیاد ساکنان این روستای نوسنگی، گربه و سایر پستانداران وحشی را از سرزمین اصلی خاورمیانه به جزیره آورده‌اند. احتمالاً کشاورزان خاور نزدیک نخستین کسانی بوده‌اند که گربه را در حدود ۹ هزار سال پیش اهلی کرده‌اند. به نظر می‌رسد که چون دانه‌ها و غلات کشت‌شده در مزارع ساخت انسان، موش‌های خانگی(Mus musculus) را به سمت خود جلب می‌کردند، گربه‌ها به مزرعه‌های انسان‌ها نزدیک شدند. به این ترتیب، هدف رابطهٔ انسان و گربه،همسفرگی بوده و باعث همزیستی این دو موجود شده‌است.گربه‌های وحشی مصر بعداً به خزانهٔ ژنی گربهٔ اهلی کمک کردند.

کهن‌ترین شواهد شناخته‌شده در مورد گربه‌های خانگی، در یونان مربوط به حدود سال ۱۲۰۰ پیش از میلاد است. تاجران یونانی، فنیقی‌ها،کارتاژی‌ها، و تمدن اتروسک گربه‌های اهلی را به جنوب اروپا معرفی کردند.در دورهٔ امپراتوری روم، پیش از آغاز هزارهٔ یکم، آن‌ها گربهٔ اهلی را به جزیرهٔ کرس و ساردینیا معرفی کردند.در سدهٔ پنجم پیش از میلاد، گربه‌های خانگی حیوانات آشنا در اطراف شهرک‌های مگنا گراسیا و اتروریا بودند. در پایان امپراتوری روم در سدهٔ پنجم، گربه‌های خانگی مصری به بندری در دریای بالتیک در شمال آلمان رسیده بودند.

در حین فرایند اهلی‌کردن، گربه‌ها تنها در آناتومی و رفتار خود تغییراتی جزئی را تجربه کردند و هنوز هم قادر به زندگی در طبیعت هستند. چندین رفتار طبیعی و ویژگی‌های گربه‌های وحشی ممکن است آن‌ها را برای اهلی کردن به عنوان حیوانات خانگی پیش سازگار کرده‌باشد. این ویژگی‌ها شامل اندازهٔ کوچک آن‌ها، ماهیت اجتماعی، زبان بدن واضح، عشق به بازی و هوش نسبتاً بالا است.پلنگچه‌های اسیر نیز ممکن است رفتار محبت‌آمیزی با انسان نشان دهند، اما اهلی نشده‌اند.گربه‌های خانگی اغلب با گربه‌های وحشی جفت می‌شوند و گربه‌های دوگانه‌ای مانند گربهٔ Kellas در اسکاتلند را به وجود می‌آورند.جفت‌گیری میان گونه‌های اهلی و دیگر گونه‌های گربه‌ایان نیز امکان‌پذیر است. گسترش تژادهای گربه در اواسط سدهٔ ۱۹ میلادی آغاز شد.تجزیه و تحلیل ژنوم گربهٔ اهلی نشان داد که ژنوم گربهٔ وحشی اجدادی به‌طور قابل توجهی در روند اهلی شدن تغییر کرده‌است، زیرا جهش‌های خاصی برای گسترش نژادهای گربه انتخاب شده‌است.اکثر نژادها بر اساس گربه‌های اهلی تصادفی ساخته شده‌اند.تنوع ژنتیکی این نژادها در مناطق مختلف متفاوت است و در جمعیت‌های اصیل، که بیش از ۲۰ اختلال ژنتیکی مضر را نشان می‌دهد، کمترین است.

 

[سلین]

اندام‌شناسی

کالبدشناسی گربهٔ نر.
اندازه

گربهٔ خانگی جمجمه‌ای کوچک‌تر و استخوان‌های کوتاه‌تری نسبت به گربه‌وحشی اروپایی دارد.به‌طور متوسط طول سر تا بدن ۴۶ سانتیمتر (۱۸ اینچ) و ارتفاع آن ۲۳–۲۵ سانتیمتر (۹–۱۰ اینچ) و دم آن حدود ۳۰ سانتیمتر (۱۲ اینچ) است. نرها طویل‌تر از ماده‌ها هستند. گربه‌های خانگی بالغ معمولاً بین ۴ و ۵ کیلوگرم (۹ و ۱۱ پوند) وزن دارند.

استخوان‌بندی

گربه‌ها مانند بیش‌تر پستانداران دارای ۷ مهرهٔ گردنی، ۱۳ مهرهٔ سی*ن*ه‌ای، (انسان دارای ۱۲ مهرهٔ سی*ن*ه‌ای است)، ۷ مهرهٔ کمری (انسان دارای ۵ مهرهٔ کمری است) و ۳ مهرهٔ خاجی است.گربه‌ها همچنین دارای تعداد متغیری مهره دُمی در دُم خود هستند. (انسان دارای ۳ تا ۵ مهرهٔ دمی وستیجیال است که در ناحیهٔ دنبالچه به یکدیگر متصل شده‌اند)تعداد بیشتر مهره‌ها در کمر و سی*ن*هٔ گربه در مقایسه با انسان باعث انعطاف‌پذیری و تحرک بیشتر این حیوان می‌شود. گربه از مهره‌های انتهایی دم برای حفظ تعادل در حرکات سریع استفاده می‌کند. بر خلاف انسان، استخوان‌های ترقوه گربه، معلق و دارای توانایی جابجایی هستند؛ بنابراین گربه می‌تواند از هر مجرایی که سرش از آن بگذرد، عبور کند

 

[سلین]

جمجمه


جمجمهٔ گربه.

جمجمهٔ گربه در بین پستانداران از نظر داشتن کاسهٔ چشم بسیار بزرگ و فک تخصصی قدرتمند غیر معمول است.در فک، گربه‌ها دارای دندان‌هایی هستند که برای کشتن طعمه و پاره‌کردن گوشت مناسب‌اند. وقتی گربه بر طعمهٔ خود غلبه می‌کند، دندان نیش کشنده و دو دندان نیش بلند خود را بین دو مهرهٔ طعمه قرار می‌دهد و طناب نخاعی طعمه را قطع می‌کند و باعث فلج کامل و مرگ برگشت‌ناپذیر طعمه می‌شود.

پنجه‌ها


پنجهٔ گربه.
گربه‌ها دارای پنجه‌هایی منعطف و جمع‌شونده هستند. در حالت طبیعی و آرام، پنجه‌ها با پوست و خز پوشیده شده و به صورت پنجه هستند. این توانایی باعث می‌شود تا پنجه‌های حیوان تیز بماند و از سایش به زمین و ایجاد صدا در موقع شکار جلوگیری شود. پنجه‌های پاهای جلویی گربه همیشه از پنجه‌های عقبی تیزترند.اما گربه‌ها می‌توانند با ارادهٔ کامل پنجه‌های هر کدام از پاهایشان را باز کنند. آن‌ها از پنجه‌های خود برای دفاع، شکار، بالارفتن از سطوح، پاره‌کردن یا کشیدن اجسامی که دارای پوسته‌ای نرم هستند استفاده می‌کنند. گیرکردن پنجهٔ گربه در سطوحی مانند فرش، موکت یا پارچه‌های کلفت در صورتی که گربه قادر به آزاد کردن خود نباشد می‌تواند موجب آسیب دیدن حیوان شود.

بیش‌تر گربه‌ها دارای پنج چنگال بر روی پنجه‌های جلوی و چهار یا پنج چنگال بر روی پنجه‌های عقب هستند. این به دلیل یک جهش ژنتیکی کهن است اما با این حال گربه‌های خانگی از تعداد چنگال‌های بیش‌تری برخوردارند

 

[سلین]

دست و پا
گربه‌ها جانورانی پنجه‌رو هستند. این حیوان دقیقاً بر روی پنجه‌های خود حرکت می‌کند.گربه‌ایان می‌توانند خیلی بادقت و با کمترین صدا حرکت کنند. گربه می‌تواند در هنگام قدم برداشتن، پنجه‌های عقبی خود را دقیقاً بر روی مکان پنجه‌های جلویی قرار دهد. این توانایی نه‌تنها به حرکت بی‌صدای حیوان کمک می‌کند بلکه همیشه از جای پاهای عقبی خود مطمئن است. این توانایی مخصوصاً در زمین‌های ناهموار برای حیوان مفید است.

تعادل

بیشتر نژادهای گربه علاقهٔ زیادی به نشستن در مکان‌های مرتفع دارند. یک مکان بلندتر نسبت به سطح زمین ممکن است به عنوان مکانی برای کمین کردن جهت شکار استفاده شود. توضیح احتمالی این رفتار این است که ارتفاع به گربه نقطهٔ مشاهدهٔ بهتری می‌دهد و به او اجازه می‌دهد قلمرو خود را بررسی کند. گربه‌ای که از ارتفاع ۳ متر (۹٫۸ فوت) می‌افتد، می‌تواند خود را راست کرده و روی پنجه‌های خود فرود بیاید.

در هنگام سقوط از یک مکان مرتفع، گربه به صورت منعطف، بدن خود را می‌پیچاند و با استفاده از حس تعادل و انعطاف‌پذیری، خود را مجبور می‌کند روی پاهایش فرود بیاید. اگر گربه زمان کافی برای انجام این کار داشته‌باشد، همیشه به همان صورت فرود می‌آید، که این امر در فرودهای با ارتفاع ۹۰ سانتیمتر (۲ فوت ۱۱ اینچ) یا بیش‌تر اتفاق می‌افتد.

 

[سلین]

حواس​

بینایی​

چشم یک گربه در تاریکی.

گربه‌ها توانایی دید در شب بسیار خوبی دارد و می‌توانند در شدت نوری معادل یک ششم نور مورد نیاز برای بینایی چشم انسان، اطراف خود را مشاهده کنند.این امر به دلیل وجود پردهٔ درخشان در چشم گربه است که هرگونه نوری که از شبکیه عبور می‌کند را به درون بازتاب می‌دهد، در نتیجه، حساسیت چشم را نسبت به نور کم افزایش می‌دهد.گربهٔ خانگی دارای مردمکی است که به آن اجازه می‌دهد نور روشن را بدون ابیراهی رنگی متمرکز کند. در نور کم، مردمک‌های گربه منبسط می‌شوند و بیش‌تر سطح در معرض دید چشم‌هایش را می‌پوشانند.با این حال، گربهٔ خانگی دید رنگی ضعیفی دارد و فقط دو نوع یاختهٔ مخروطی دارد که برای حساسیت به آبی و سبز مایل به زرد بهینه شده‌اند. توانایی چشم گربه برای تشخیص بین قرمز و سبز محدود است.

شنوایی​

گوش‌های یک گربه.
شنوایی گربهٔ خانگی در محدودهٔ ۵۰۰ هرتز تا ۳۲ کیلوهرتز است. این می‌تواند طیف بسیار گسترده‌ای از فرکانس‌های مختلف از ۵۵ هرتز تا ۷۹٫۰۰۰ هرتز را تشخیص دهد. گربه می‌تواند محدودهٔ ۱۰٫۵ اکتاو را بشنود، در حالی که انسان و سگ می‌توانند محدوده‌ای در حدود ۹ اکتاو را بشنوند.

گوش‌های متحرک بیرونی گربه و لالهٔ گوش آن به حیوان اجازه می‌دهند تا یک شنوایی کنترل‌شده داشته‌باشد و محل دقیق صداها را تشخیص دهد. گربه توانایی تشخیص فراصوت را دارد و این امر به او امکان می‌دهد تا در هنگام شکار، صداهای تولیدشده توسط جوندگان را بشنود