آموزشی چه‌گونه در داستان تعلیق ایجاد کنیم؟ + ۷ روش برای ایجاد تعلیق
- نویسنده موضوع شاهدخت
- تاریخ شروع
اطلاعات موضوع
موضوع نویسنده
- Jun
- 12,720
- 40,334
- مدال‌ها
- 25
حتمی مجری‌های بی‌مزه‌ای را دیده‌ای که برای اعلام نتایج کلی وقت‌کشی می‌کنند تا با دق دادن شرکت کننده‌ها و مخاطبان هیجان کار را بالا ببرند. این کار آن‌ها درواقع ایجاد «تعلیق» است.
موضوع نویسنده
- Jun
- 12,720
- 40,334
- مدال‌ها
- 25
تعلیق چیست؟
تعلیق یعنی انتظار درمورد دیدن نتیجه؛ با منتظر نگه داشتن مخاطب، درمورد اتفاق‌های بعدی، در او کنجکاوی، انتظار و دل‌شوره ایجاد کنیم. ممکن است ما (به عنوان مخاطب یک داستان) درست شبیه به کاراکتر ندانیم که پشتِ در چه چیزی مخفی شده. شاید هم بدانیم، اما او بدون آگاهی به پیش می‌رود. احتمال هم دارد که به شکلی دقیق ندانیم چه خطر یا واقعه‌ای در شرف وقوع است اما به‌خاطر حال‌وهوای داستان مطمئن باشیم که حتماً اتفاق بدی رخ خواهد داد. اما چه زمان؟ و این سؤالی است که تعلیق را شکل می‌دهد.
تعلیق یعنی انتظار درمورد دیدن نتیجه؛ با منتظر نگه داشتن مخاطب، درمورد اتفاق‌های بعدی، در او کنجکاوی، انتظار و دل‌شوره ایجاد کنیم. ممکن است ما (به عنوان مخاطب یک داستان) درست شبیه به کاراکتر ندانیم که پشتِ در چه چیزی مخفی شده. شاید هم بدانیم، اما او بدون آگاهی به پیش می‌رود. احتمال هم دارد که به شکلی دقیق ندانیم چه خطر یا واقعه‌ای در شرف وقوع است اما به‌خاطر حال‌وهوای داستان مطمئن باشیم که حتماً اتفاق بدی رخ خواهد داد. اما چه زمان؟ و این سؤالی است که تعلیق را شکل می‌دهد.
موضوع نویسنده
- Jun
- 12,720
- 40,334
- مدال‌ها
- 25
تعلیق یک بمب ساعتی است
پس تعلیق به‌معنای ایجاد فاصله میان پرسش و پاسخ است. سؤالی در ذهن مخاطب می‌کاری و پاسخش را به تعویق می‌اندازی. درنتیجه لزومی ندارد برای ایجاد تعلیق حتما داستان ما ترسناک یا جنایی باشد. یا اتفاق خاص، خطرناک و دلهره‌آوری در آن رخ بدهد. در نتیجه، تعلیق فقط تعقیب و گریز نیست.
مثال کلاسیک برای شرح تعلیق، بمب زیر میز است (مثالی که جناب هیچکاک به‌کار می‌بردند). ما می‌دانیم بمبی آن زیر دارد تیک تاک می‌کند. ممکن است هیچ ک.س نداند که بمبی در کار است. شاید هم بداند اما نداند که چه‌طور خنثایش کند. خلاصه که نمی‌دانیم بمب می‌ترکد یا نه، یا این‌که چه زمانی. درست شبیه به کاراکترهای داستان. و اولین شیوه برای ایجاد تعلیق همین است:
پس تعلیق به‌معنای ایجاد فاصله میان پرسش و پاسخ است. سؤالی در ذهن مخاطب می‌کاری و پاسخش را به تعویق می‌اندازی. درنتیجه لزومی ندارد برای ایجاد تعلیق حتما داستان ما ترسناک یا جنایی باشد. یا اتفاق خاص، خطرناک و دلهره‌آوری در آن رخ بدهد. در نتیجه، تعلیق فقط تعقیب و گریز نیست.
مثال کلاسیک برای شرح تعلیق، بمب زیر میز است (مثالی که جناب هیچکاک به‌کار می‌بردند). ما می‌دانیم بمبی آن زیر دارد تیک تاک می‌کند. ممکن است هیچ ک.س نداند که بمبی در کار است. شاید هم بداند اما نداند که چه‌طور خنثایش کند. خلاصه که نمی‌دانیم بمب می‌ترکد یا نه، یا این‌که چه زمانی. درست شبیه به کاراکترهای داستان. و اولین شیوه برای ایجاد تعلیق همین است:
موضوع نویسنده
- Jun
- 12,720
- 40,334
- مدال‌ها
- 25
. می‌میرد یا نه؟!
به این شیوه «آویزان از لبۀ پرتگاه» می‌گویند و جان می‌دهد از آن برای پایان فصل یا صحنه استفاده کنی؛ گلوله شکلیک می‌شود، فرد از بلندی سقوط می‌کند، شرورِ قصه شیشه را می‌شکند و وارد می‌شود و بعد، تمام. حالا باید منتظر بمانیم تا برسیم به قسمت بعدی. و البته که قرار نیست در صحنۀ بعدی یا فصل و قسمت بعدی همین‌طور حشک و خالی عاقبت کار را نشان بدهیم.
ما می‌توانیم صحنه را برش بدهیم به یک صحنۀ دیگر. خط روایت یا زمان و مکان را تغییر بدهیم. حتی می‌توانیم پرش کنیم به مدتی بعد از آن اتفاق و آرام‌آرام اطلاعات بدهیم که در این مدت چه اتفاق‌هایی افتاده.
به این شیوه «آویزان از لبۀ پرتگاه» می‌گویند و جان می‌دهد از آن برای پایان فصل یا صحنه استفاده کنی؛ گلوله شکلیک می‌شود، فرد از بلندی سقوط می‌کند، شرورِ قصه شیشه را می‌شکند و وارد می‌شود و بعد، تمام. حالا باید منتظر بمانیم تا برسیم به قسمت بعدی. و البته که قرار نیست در صحنۀ بعدی یا فصل و قسمت بعدی همین‌طور حشک و خالی عاقبت کار را نشان بدهیم.
ما می‌توانیم صحنه را برش بدهیم به یک صحنۀ دیگر. خط روایت یا زمان و مکان را تغییر بدهیم. حتی می‌توانیم پرش کنیم به مدتی بعد از آن اتفاق و آرام‌آرام اطلاعات بدهیم که در این مدت چه اتفاق‌هایی افتاده.
موضوع نویسنده
- Jun
- 12,720
- 40,334
- مدال‌ها
- 25
اگر داستان از چند خط روایی شکل گرفته، به یک کدام از خط‌های دیگر وصل می‌شویم و دوباره در لحظۀ حساس ارتباط را قطع می‌کنیم و برمی‌گردیم سراغ ماجرای قبلی.
پس نکتۀ کلیدی این است که قدری وقت بکشیم. حتی شده برای چند ثانیه. اگر شخصی بیرون اتاق است و در اتاق بلبشویی به راه افتاده، مدام میان درگیری جاری در اتاق و آدم بی‌خبر بیرون از اتاق رفت و برگشت داشته باشیم. درست شبیه به یکی از سکانس‌های اولیۀ فیلم ترمیناتور؛ زمانی که ترمیناتور وارد خانۀ سارا شده و مشغول کشتن دو فردی است که در خانه‌اش بودند. در این زمان دختر در آشپزخانه است. هدفونی روی گوش‌ها دارد و سر و بدنش را هماهنگ با موسیقی می‌جنباند. او رفته است سریخچال تا خوراکی بردارد. مرد در اتاق خواب است. ترمیناتور وارد می‌شود. با هم درگیر می‌شوند. دختر هیچ صدایی نمی‌شود. سرش گرم خوراکی‌هاست. صحنه مدام برش می‌خورد به درگیری جاری در اتاق و آشپزخانه و دخترِ بی‌خبر از همه جا. حالا دختر با چشمانی تقریبا بسته و حواسی پرت با بشقابی در دست وارد راهرو می‌شود. ترمیناتور پسر را پرتاب می‌کند. او به در کوبیده می‌شود. در از چارچوب کنده می‌شود و جلوی دختر می‌افتد. حالا تازه دختر متوجه حضور ترمیناتور می‌شود.
پس نکتۀ کلیدی این است که قدری وقت بکشیم. حتی شده برای چند ثانیه. اگر شخصی بیرون اتاق است و در اتاق بلبشویی به راه افتاده، مدام میان درگیری جاری در اتاق و آدم بی‌خبر بیرون از اتاق رفت و برگشت داشته باشیم. درست شبیه به یکی از سکانس‌های اولیۀ فیلم ترمیناتور؛ زمانی که ترمیناتور وارد خانۀ سارا شده و مشغول کشتن دو فردی است که در خانه‌اش بودند. در این زمان دختر در آشپزخانه است. هدفونی روی گوش‌ها دارد و سر و بدنش را هماهنگ با موسیقی می‌جنباند. او رفته است سریخچال تا خوراکی بردارد. مرد در اتاق خواب است. ترمیناتور وارد می‌شود. با هم درگیر می‌شوند. دختر هیچ صدایی نمی‌شود. سرش گرم خوراکی‌هاست. صحنه مدام برش می‌خورد به درگیری جاری در اتاق و آشپزخانه و دخترِ بی‌خبر از همه جا. حالا دختر با چشمانی تقریبا بسته و حواسی پرت با بشقابی در دست وارد راهرو می‌شود. ترمیناتور پسر را پرتاب می‌کند. او به در کوبیده می‌شود. در از چارچوب کنده می‌شود و جلوی دختر می‌افتد. حالا تازه دختر متوجه حضور ترمیناتور می‌شود.
موضوع نویسنده
- Jun
- 12,720
- 40,334
- مدال‌ها
- 25
تمام این اتفاق‌ها در چند دقیقۀ خیلی کوتاه رخ می‌دهد. اما در همان چند دقیقه ما مدام مضطربیم. آیا دختر به موقع متوجه می‌شود یا او هم به دست ترمیناتور کشته می‌شود؟ این نمونه‌ای از یک تعلیق کوتاه مدت است. یعنی فقط برای چند لحظه یا دقیقه، برای بخشی از داستان، یا تنها در بخشی از صحنه ایجاد می‌شود.
موضوع نویسنده
- Jun
- 12,720
- 40,334
- مدال‌ها
- 25
۲. اگر می‌دانستم…
همۀ ما می‌دانیم که انتظار، دل‌شوره و اضطراب ایجاد می‌کند. چون اطلاعاتمان محدود است، از پیشامد نهایی بی‌خبریم و یا منتظر رخ دادن حادثه‌ای خاص هستیم.
آیا خوب پیش خواهد رفت؟ آیا به خیر خواهد گذشت؟
احتمالا داستان‌هایی خوانده‌ای که صحنه‌ای از داستان با جملاتی مانند آنچه در ادامه آمده، آغاز می‌شوند یا به انتها می‌رسند:
همۀ ما می‌دانیم که انتظار، دل‌شوره و اضطراب ایجاد می‌کند. چون اطلاعاتمان محدود است، از پیشامد نهایی بی‌خبریم و یا منتظر رخ دادن حادثه‌ای خاص هستیم.
آیا خوب پیش خواهد رفت؟ آیا به خیر خواهد گذشت؟
احتمالا داستان‌هایی خوانده‌ای که صحنه‌ای از داستان با جملاتی مانند آنچه در ادامه آمده، آغاز می‌شوند یا به انتها می‌رسند:
موضوع نویسنده
- Jun
- 12,720
- 40,334
- مدال‌ها
- 25
- اگر می‌دانستم که این آخرین تابستان من است…
- هیچ وقت فکر نمی‌کردم آن دیدار آخرین دیدار باشد…
- بی‌خبر بودم که چه واقعۀ شومی در راه است…
در این شیوه نویسنده به ما وعده می‌دهد که قرار است اتفاق خاصی رخ بدهد.
بعد از آن هم صفحات داستان را به امید رسیدن به پاداشی هیجان‌انگیز می‌خوانیم و جلو می‌رویم. البته اگر پاداش به اندازۀ ادعا نویسنده ناب و ویژه نباشد، یا این‌که نویسنده با زرنگ‌بازی بیخودی داستان را کش بدهد، مثل همان مجری‌های شیربرنجی، آن وقت مخاطب داستان را رها می‌کند.
موضوع نویسنده
- Jun
- 12,720
- 40,334
- مدال‌ها
- 25
البته لازم نیست حتماً با «اگر می‌دانستم» و «بی‌خبر بودم» و این دست از عبارات داستان یا صحنه را شروع کنی یا به اتمام برسانی. همین که به خواننده سرنخی داده بشود که واقعه‌ای در پیش است، در اصل به او یک وعده داده‌ایم.
