آداب ملل آداب و رسوم مردم سیستان و بلوچستان

[اورانوس]

محرم مردم بلوچ


در این نقطه از ایران نیز مراسم عزاداری ماه محرم مانند سایر نقاط میان شیعیان برگزار می‌شود و از روز اول محرم تا شام غریبان (دهم محرم) ادامه دارد. هر چه به روزهای تاسوعا و عاشورا نزدیک می‌شویم دسته‌های زنجیرزنی و سی*ن*ه‌زنی با شور و هیجان بیشتری به عزاداری می‌پردازند. قیمه پلو، حليم، آش و برنج و مرغ و... از غذاهای نذری این ماه است.

برخی در این روزها شربت نذر می‌کنند و روز هفتم به یاد حضرت علی اصغر (ع) با شیر از مردم پذیرایی می‌کنندبه پذیرایی از مردم می‌پردازند. «دلگ عاشوری» یا «هفت دهلی» آش نذری خوشمزه‌ای است که توسط زنان بلوچ طبخ می‌شود و روز قبل از هفتم محرم به طبخ این نذری اختصاص دارد. صدها سال است که این آش به یاد علی اصغر (ع) و مادرش رباب تهیه می‌شود و عزاداران در روز هفتم محرم از آن میل می‌کنند. در روزهای تاسوعا وعاشورا جمعیتی عزادار و سیاه‌پوش در خیابان های گلزار شهدا به سی*ن*ه‌زنی و زنجیر‌زنی می‌پردازند. بانوان بلوچ در پشت این دسته‌ها به دنبال مردان‌شان حرکت می‌کنند و خود را شریک در این مصیبت می‌دانند. علاوه بر آن مردم بر سر خود گِل می‌مالند و با پای برهنه حرکت کرده و بر سر عزادارن حسینی کاه می‌ریزند.

در شام غریبان نیز با روشن کردن شمع در کنار گلزار شهدا و نوحه‌خوانی و سی*ن*ه‌زنی در سوگ مولای خود غرق ماتم و اندوه می‌شوند.

 

[اورانوس]

 

[اورانوس]

آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ

ازدواج و جشن‌ها و مراسم وابسته به آن مهم‌ترین مراسم بلوچ هاست. آنها به ازدواج بسیار بها می‌دهند چرا که تحکیم‌کننده روابط طایفه‌ای و خویشاوندی است.

بلوچ‌ها معمولا فصل بهار (بهارگاه) را برای ازدواج انتخاب می‌کنند و از بهار تا زمان رسیدن خرما یعنی تا ماه شهریور عروسی‌ها در بلوچستان برگزار می‌شود. مراسم ازدواج آنها خود شامل جشن‌ها و مراحل مختلفی است

 

[اورانوس]

موسیقی و رقص بلوچی

موسیقی با زندگی بلوچ پیوندی عمیق دارد و او از تولد تا مرگ با موسیقی در آمیخته و تمامی اساس خود را چه غم، شادی، مرثیه و... را با موسیقی بیان می‌کند. موسيقى‌دانان بلوچی با اسامی لورى، لولى، لانگا، پهلوان و شاعر شناخته می‌شوند و سازهای آنان عمدتا قیچک، تنبورگ، رباب، بانچو، نى (نل)، دهل، كوزه و دینبوک است.

دوچایی، سه چایی، لنکی، کوپکو و ... از رقص‌های بلوچی است که در عروسی‌های آنها انجام می‌شود. رقصی به نام لیوا هم رواج دارد که با نواختن سرنا و دهل و لیوا و یک دهل کوچکتر در مراسم شادی انجام می‌شود.

 

[اورانوس]

پوشاک مردم بلوچ
مردم گرما دیده بلوچستان، لباس‌های متنوع رنگارنگی که با دستان زنان هنرمندش تزیین شده، به تن می‌کنند:

پوشاک سنتی زنان بلوچ
زن بلوچ بسیار فعال و زحمت‌کش است. او پیراهنی بلند با یقه باز به تن می‌کند و با دستاری بزرگ آن را می‌پوشاند. او معمولا کفش یا پاپوشی ندارد و پای برهنه قدم بر می‌دارد و اگر بخواهد کفش به پا کند، شبیه آن چیزی را می‌پوشد که مردان بلوچ به پا می‌کنند.

زنان بلوچ علاقه بسیاری به زیورآلات دارند. آنها از انواع گوشواره به نام‌های در، نالوک، چلمب، والی، بادی، جمکه و...، استفاده می‌کنند. زیوری از طلا که نامش کید است را در موی سر خود قرار می‌دهند که به طرف دوگوش پایین می‌آید و گوشواره «در» را نگه می‌دارد. بر قطعه پارچه‌ای، نیم‌کره‌هایی از طلا به نام کپکو می‌دوزند و با فیروزه و یاقوت تزیینش می‌کنند و به عنوان گردنبند به کار می‌برند. پادیگ (پابند) از طلا و نقره، چلا (انگشتر)، پلوه (آویز بینی)، تاسینی (سنجاق) از دیگر زیورآلاتی است که میان زنان بلوچ رواج دارد.

پوشاک سنتی مردان بلوچ
فعالیت روزمره مرد بلوچ زیاد است به همین دلیل کفشی با نوک به طرف بالا برگشته به پا می‌کند تا در راه رفتن چابک و سریع باشد. پیراهنی یقه باز، نوعی روپوش بلند به نام لباده، دستار سفید، کمربند ضخیم و جورابی بافته دست زنان بلوچ لباس‌های او هستند.

 

[اورانوس]

بازی های سنتی مردم بلوچ
تنوع بازی‌های سنتی بلوچ بسیار است؛ اما مهم‌ترین و معروف‌ترین آنها را می‌توان موارد زیر دانست:

شترسواری: یکی از ورزش‌های بومی که در شهرستان‌های خاش و ایرانشهر رایج است و در مناسبت‌های سنتی برگزار می‌شود.

چل بازی: بازی محلی که توسط دو تیم پنج نفره در رودهای پرآب انجام می‌شود و در روستاهای ایرانشهر متداول است. این بازی باید یک داور داشته باشد.

چوب بازی: بازی همراه با ساز و دهل. بازیکنان دایره‌ای بزرگ تشکیل می‌دهند و با حرکت آرام بازی را شروع می‌کنند. نوای ساز و دهل که تند می‌شود بازی نیز اوج می‌گیرد و تند و با شور انجام می‌شود. بازیکنان دو چوب در دست دارند و باید چوب‌های خود را بهم بزنند و نگذارند چوب با بدن‌شان برخورد کند.

 

[اورانوس]

 

[اورانوس]