جامعه ایرانی آداب و رسوم مردم ملایر

[اولدوز]

سفره هفت سین مردم شهر ملایر
از دیرباز تاکنون مردمان هر دیار نسبت به چیدن سفره هفت سین در نوروز اقدام می کنند. مردم ملایر با سلیقه سفره هفت سین چیده و بر کوزه ای سفالی گندم، گاودانه، عدس، ماش سبز کرده و بر سفره قرار می دادند.

 

[اولدوز]

تُخ تُخ مردم شهر ملایر
یکی دیگر از سنت های دیرین ملایر در عید نوروز این است که جوانان در شب عید نوروز شال، سطل و طناب برمی داشتند و به پشت بام خانه همسایه ها و اقوام می رفتند و سطل را با طناب از پشت بام آویزان می کردند یا از هر روزنه ای شال را درون خانه می انداختند و با گفتن تُخ تُخ ترانه ای خوانده و برای اهل خانه آرزوی سلامتی نموده و از او طلب تخم مرغ یا هدیه ای می کردند.

صاحبخانه درون سطل هرچه داشت از بادام، گردو، نخودچی کشمش، تخم مرغ یا شیرینی، قند، چای یا پول در سطل می گذاشت و چند بار آن را تکان می داد تا بالا بکشد و برود.

 

[اولدوز]

برخی افراد درون خانه شال می انداختند و صاحبخانه هدیه را در شال گذاشته و آن را گِرِه می زد و چندبار آن را تکان می داد تا فرد متوجه شود و شال را بالا بکشد و به خانه دیگر برود.

کوسه گلین مردم شهر ملایر
یکی دیگر از سنت های دیرین مردم ملایر در عید نوروز آیین نمایشی «کوسه گَلین» یا «کوسه برنشین» است . در این آیین چند روز مانده به نوروز یک نفر با سر و صورت سیاه شده، پوستین وارونه برتن، کلاه بوقی بر سر و زنگوله به پا در نقش کوسه که نماد عدم زایش است با ساز و دهل وارد روستا می شد و با آواز و موسیقی به روستاییان نوید بهار می داد.

 

[اولدوز]

یک نفر نیز با هیبتی زنانه دامن نمدی رنگارنگ به تن کرده و نقش همسر کوسه یا همان «گلین» را بازی می کرد. او کوسه را همراهی می کند و با ساز و دهل وارد روستا شده و به هر خانه ای که درش باز بود، بخصوص خانه اعیان و اشراف وارد می شدند و در محوطه حیاط شروع به رقص و پایکوبی کرده و در مدح بهار شعر می خوانند و از صاحبخانه ها طلب کمک نقدی یا غیر نقدی می کردند.

غبارروبی مساجد در ماه رمضان مردم شهر ملایر
مردم ملایر در ماه مبارک شعبان و قبل از فرا رسیدن ماه رمضان فرش های مساجد را بیرون آورده شست و شو می کنند و زنان با خاک سفید دیوار گلی مساجد را سفید و در و دیوار مساجد را گردگیری و کف مسجد را جارو می کنند و فضای مساجد را با سبزه، گل های شمعدانی و لاله عباسی طراوت و سرسبزی می بخشیدند.

 

[اولدوز]

مردم ملایر عصر آخرین روز از ماه شعبان خوراکی های متنوع تهیه نموده و به دارچم و دارالبهشت ازنا و و سایر دره های سرسبز اطراف شهر رفته و به تفریح می پرداختند.

گروه دیگری از مردم نیز روزه می گرفتند و عده ای از مردم نیز در دوشب آخر ماه شعبان مراسم کلوخ اندازان را با فراهم کردن غذا های متنوع و حلال، میهمانی گرفته و در نخستین روز از ماه مبارک رمضان دورهم جمع شده و از فضای ملکوتی نخستین سحر این ماه پر خیر و برکت استفاده می کردند.

 

[اولدوز]

پدر و مادر در نخستین سحر پس از قرائت دعای سحر و صرف غذای سحری، رو به قبله ایستاده و دعای ویژه ای را به زبان محلی می خوانند و اعضای خانواده دور آن ها حلقه می بستند سپس نیت روزه ماه رمضان می کردند.

 

[اولدوز]

توزیع آجیل مشکل گشا مردم شهر ملایر
یکی دیگر از رسوم شیرین در بین مردم ملایر این است که آنها در ماه رمضان به نیت برآورده شدن حاجت آجیل مشکل گشا، را بعد از نماز مغرب در بین نمازگزاران تقسیم می کنند. در ملایر رسم است که در ماه رمضان داماد باید یک وعده افطار را برای تازه عروس خود، به خانه پدر ببرد.

دوختن کیسه برکت مردم شهر ملایر
زنان روزه دار ملایری در روز های آخر ماه رمضان به مسجد رفته و کیسه ای را به نیت برکت در زندگی با نخ، سوزن و پارچه بین نماز ظهر و عصر می دوختند و در آن پول می گذاشتند تا در ماه های دیگر سالشان نیز مال آنها پربرکت باشد.

آداب و رسوم مردم ملایر در روز عید فطر
مردم ملایر پس از خواندن نماز عید فطر به دید و بازدید رفته و از افراد بزرگتر خانواده عیدی می گرفتند و آش رشته ترش می خوردند.

 

[اولدوز]

روز "دختر بینی" در شهر ملایر
مراسم خواستگاری در ملایر بسیار جالب است. انتخاب همسر در این شهر بر عهده والدین بود ، پدر ومادر پس از اینکه پسر آمادگی ازدواج داشت، چند نفر از دختران دم بخت را به او معرفی می کردند و پس از انتخاب یکی از آنها، به خانه دختر می رفتند و صحبت می کردند . سپس در بین صحبت مادر پسر آب درخواست می کرد و دختر یک لیوان آب می آورد و همین که نزدیک مادر پسر رسید، مادر سرش را نزدیک دختر می برد و چند کلمه ای با او حرف می زد تا دریابد دهان دختر بو می دهد یا خیر!در شهر ملایر به این روز، روز "دختر بینی" می گویند.

انتخاب دختر برای پسر در ملایر به دو گونه است. اول طریق ناف بری که ناف دختر را در زمان به دنیا آمدن او به اسم یک پسر می بریدند و زمانی که دختر بزرگ شد او را به ازدواج آن پسر در می آوردند. طریقه دیگر، انتخاب همسر یک جا بردن عروس است که شامل دوران نامزدی کوتاهی می شود و معمولا پسر تا شب عروسی نامزد خود را نمی بیند

 

[اولدوز]

در مراسمات ازدواج در این شهر مراسمی به نام "قندخوران" وجود دارد که در این مراسم خانواده پسر با یک رأس گوسفند، یک گونی آرد و یک کیسه قند همراه با مقداری شیرینی، برنج و روغن حیوانی با هلهله و شادی به خانه عروس می برند و در آن شب افراد دو خانواده و اقوام آنها گرد هم جمع می شدند و شادی می کردند و سپس کیسه قند را باز کرده و یک نفر یک کله قند بیرون می آورد و با قند شکن آن را نصف می کرد.

سپس نصفه بالای قند را به همراه یک ظرف برنج پخته و مواد خوراکی آن مجلس روی دیس قرار داده و روی آن پارچه ای انداخته و به خانه داماد می بردند، زیرا داماد حق ندارد تا زمان اجرای مراسم "پاگشا" به خانه عروس برود.

 

[اولدوز]

حنابندان مردم شهر ملایر
در مراسم حنابندان پس از شام چند نفر از آن جوانان، داماد را به حمام می برند. وقتی وارد حمام شدند، سر و دست داماد را حنا می بستند و او را آراسته می کردند و سپس به او لباس پوشانده و آماده بازگشت می شدند. در این هنگام زنان خانواده داماد همراه با چند خنچه که در آن اسپند، سبزه، چراغ توری(زنبوری) و آینه قرار می دادند به استقبال داماد می رفتند.

در مراسم عروسی، قبل از وارد شدن عروس به خانه داماد به برادر عروس جلو عروس را می گیرد و می گوید باید مادر داماد به خوش آمد عروس بیاید، سپس مادر داماد با مقداری اسپند و آتش ذغال جلو عروس می آید. سپس همراهان عروس می گویند که باید داماد نیز به استقبال بیاید سپس داماد همراه چند نفر از جوانان با انار یا شیرینی جلو می آید و با غرور انار یا شیرینی را از بالای سر عروس که سوار بر مادیان است پرتاب می کند.