آداب خارجی آداب و رسوم یونانیان باستان

[DLVAN]

ادبیات:

ادبیات یونانی نیز مانند سایر هنرها در قرن پنجم به مرحله‌ی کمال رسید. در شعر غنائی معروفترین سراینده‌ی یونانی پندار، اهل بئوسی است که در منظومه‌های خود دلیران و فاتحان مسابقات ملّی را با وجود و هیجان فوق العاده‌ای ستوده. وی در این اشعار بیانی رسا داشته و در توصیف قهرمانان تعبیرات و اصطلاحات گوناگونی به کار برده است. در آثار او تصنع و ابهام مختصری موجود است.

 

[DLVAN]

نثرنویسی خیلی بعد از شعر معمول شد. از این فن ابتدا برای نوشتن تاریخ استفاده می‌شد چنانکه هرودوت اهل هالیکارناس معروف به پدر تاریخ، کتب تاریخی خود را به نثر تنظیم کرد. هرودوت به آسیا و مصر و یونان و ایتالیا مسافرتهائی کرد و کتاب خود را که فقط عنوان «تاریخ» داشت به رشته‌ی تحریر درآورد. در این کتاب منظور وی مخصوصاً ذکر حوادث جنگهای مدی بود ولی به شرح تاریخ زمانهای قدیم یونان و آنچه از ملل بیگانه می‌دانست نیز پرداخت

 

[DLVAN]

این کتاب به 9 قسمت تقسیم شد و هر قسمت به نام یکی از موزهاست و با آنکه قصه‌ها و حکایات افسانه آمیز بسیار دارد ولی یکی از مآخذ معتبر و حاوی اطلاعات سودمند می‌باشد. دوّمین مورخ مشهور یونان، توسیدید، اهل آتن است، که وقایع جنگ پلوپونز را با رعایت کامل سال وقوع هر حادثه نوشته است. وی در این کار دقت و بیطرفی و فصاحت و قدرت زیادی از خود نشان داده و هرجا که لازم می‌دانسته پس از ذکر هر حادثه به بیان نکات اخلاقی و توصیف فضایل انسانی پرداخته است.

 

[DLVAN]

در این موقع نوع سبک تازه‌ای، یعنی تئاتر، در مقام اوّل اهمیت قرار گرفت. منشأ و ریشه‌ی این هنر بدرستی معلوم نیست و شاید از تراژدی که در مراسم ستایش دیونیزوس توسط هیأتی از خوانندگان انجام می‌شد، سرچشمه گرفته باشد. گاهی از صف این هیأت شخصی بیرون می‌آمد و به نقل افسانه‌هائی می‌پرداخت و به این ترتیب مکالمه و گفتگوئی میان وی و هیأت خوانندگان درمی‌گرفت

 

[DLVAN]

در این کار بعدها از موضوع‌های دیگری که مربوط به خدایان و قهرمانان بود استفاده شد. نوشته‌های نخستین تراژدی نویسان یونانی، از قبیل تس پیس، از بین رفته. سه تن از تراژدی نویسان بزرگ آتن، اشیل، سوفوکل، اوری پید می‌باشند و با آنکه تئاترهائی در سایر شهرهای یونانی ساخته شد باید گفت که آتن مرکز ادبیات درامی یونان بوده. چیزی که از لحاظ وضع بنا و لوازم کار تئاتر قدیم را از تئاتر جدید متمایز می‌سازد این است که: تئاتر قدیم فضائی باز بوده، دکور و تزئین صحنه‌ها کمتر تغییر می‌یافت، هنرپیشگان منحصراً مردها بودند و نقابی به صورت داشتند و هر قسمت همراه با موسیقی و آواز بود. اشیل، لااقل هفتاد تراژدی نوشت که فقط هفت تراژدی او به ما رسیده و موضوع آنها یا از اساطیر اقتباس شده (پرومته در زنجیر) یا از داستانهای قهرمانی (آگاممنون، کوئفورها ، اومنیدها و یکی از آنها، یعنی «پارس‌ها» که به توصیف یکی از حوادث معاصر خود پرداخته است. اشیل بازیگر دیگری را نیز در صحنه‌های نمایش دخالت داد و با این اقدام به مکالمه و گفتگو لطف و اهمیّت بیشتری بخشید. وی در انشای شاعرانه و هنر نمایشی آثارش قدرت زیادی از خود بروز داده و در تجسم صحنه‌های مؤثر زندگی و بیان احساسات و عواطف عالی انسانی مهارتی بسزا داشته

 

[DLVAN]

سوفوکل نیز نمایشنامه‌های متعددی داشته ولی از او نیز هفت تراژدی باقی است (اودیپ در کولون آنتی گون، آژاکس و غیره)؛ هیأت خوانندگان در نظر او دارای اهمیت کمتری بوده؛ وضع روحی و خصوصیات اخلاقی که او به تشریح آنها پرداخته با آنکه موضوع آنها را همیشه از اساطیر و افسانه‌های کهن اقتباس کرده متنوّع‌تر و نزدیکتر به زندگی می‌باشند. حالت قهرمانها بسیار مؤثر و وقایع مختلف صحنه‌ها با مهارت قابل ملاحظه‌ای تنظیم یافته و از این لحاظ نمایشنامه «اودیپ شاه» شاهکاری قابل تحسین است.

 

[DLVAN]

اوری پید هم تراژدی‌هائی در همین حدود داشته و پانزده تراژدی او محفوظ مانده (آلست ، هی پولیت ، آندروماک، ایفی ژنی، اورست و غیره). اوری پید برای تهیه‌ی موضوع‌های تازه، از راه جستجوی روایاتی که کمتر در افواه بود یا با اختراع و ابداع وقایع جدید، کوشش بسیاری کرد. وی که مهارتی کمتر از سوفوکل داشت، به موضوع‌های ساختگی توسل می‌جست، به تأثیر سرنوشت اهمیت نمی‌داد ولی تأثیر روانی روحی در طبقات مختلف مردم می‌گذاشت، قهرمانهای او در توصیف عواطف مختلف انسانی مهارت فوق العاده‌ای داشتند و سبک نگارش او بسیار ساده و روان بود.

 

[DLVAN]

منشأ کمدی، ظاهراً جشنهائی بود که توأم با آواز و مکالمه‌های هجوآمیز یا زشت و مخالف ادب اجرا می‌شد. این نوع نمایشنامه بخصوص در آتن بسرعت توسعه یافت و آریستوفان آن را به حدّ کمال رسانید. کمدی هم مانند تراژدی عبارت بود از مکالمه و گفتگوئی مخلوط با آوازهای دسته جمعی ولی موضوع‌های آن از زندگی همان زمان اقتباس می‌شد. از آریستوفان یازده کمدی در دست است (صلح، زنبورها ، غوک‌ها لیزیستراتا ، انجمن زنان، پرندگان و غیره). وی در این آثار عقاید سیاسی و اجتماعی خویش را عرضه داشت، به مخالفان خود، شاعران، فلاسفه و سیاستمداران حمله می‌برد در نمایشنامه‌های او شور و هیجانی فوق العاده و تفننی بی‌سابقه و همچنین قدرت فراوانی در شوخی و استهزاء به کار رفته، آریستوفان از شوخی‌های زشت و خلاف ادب بیمی نداشته است.

 

[DLVAN]

فلسفه:

فلاسفه‌ی جدیدی در نقاط مختلف دنیای یونان ظهور کردند و درصدد حلّ همان مسائل انسانی برآمدند. آمپدوکل اهل آکراگاس، جمع و تفریق عناصر را که مایه‌ی و فساد عالم است نتیجه‌ی مهر و کین می‌دانست و عقیده داشت که این دو عنصر به نوبه‌ی خود غالب و مغلوب می‌شوند. آناگزاگور که در ایونی به دنیا آمده بود نیز به دو عنصر، ماده و عقل، که دنیا را به وسیله‌ی جدا کردن آن از اختلاط عمومی اولی خلق کرده است، عقیده داشت.

 

[DLVAN]

دموکریت از اهالی آبدر نخستین دانشمندی است که تئوری اتم‌ها را وضع کرد و به عقیده‌ی وی اتم‌ها ذرات فوق العاده کوچک و متحرّکی هستند که از اتحاد آنها روح و ماده به وجود آمده است.