آموزشی آشنایی با سبک‌های نگارش در ادبیات

[Tara Motlagh]

یکی از عناصر مهمی که در درک و خلق داستان‌ها، و به طور کلی، ادبیات به مخاطبین و نویسندگان کمک می‌کند، آشنایی با چهار شیوه اصلی در نگارش و آموختن چگونگی استفاده از آن‌ها است. اگر رویای نویسنده شدن را در سر دارید، آشنایی با سبک‌های مختلف نگارش نه تنها مهارت‌های شما در کارتان را بالا می‌برد، بلکه به شما می‌آموزد که چگونه به شکل بهتری با مخاطبین ارتباط برقرار کنید. در این مطلب به چهار نوع اصلی سبک‌های نگارش می‌پردازیم و همچنین، شیوه‌ی استفاده از آن‌ها در ادبیات را مرور می‌کنیم.

 

[Tara Motlagh]

سبک نگارش چیست؟

سبک‌های نگارش در واقع همان فرم یا گونه‌ی اثری هستند که در حال خلق آن هستیم. واضح است که اگر در حال نوشتن یک کتاب آشپزی هستید، سبک نگارش شما با زمانی که می‌خواهید یک رمان عاشقانه‌ی پر تب و تاب بنویسید، کاملا متفاوت خواهد بود! هر کدام از سبک‌های نگارش در خدمت هدفی متفاوت هستند و به همین خاطر ویژگی‌های متمایزی را همراه با خود به اثر شما اضافه می‌کنند. اما حالا که می‌دانیم سبک نگارش چیست، بهتر است با چهار نوع اصلی آن آشنا شویم؛ سبک‌‌هایی که به شکلی فراگیر و پیوسته توسط نویسندگان و اهالی ادبیات مورد بحث قرار می‌گیرند: «سبک توضیحی»، «سبک توصیفی»، «سبک روایی» و «سبک ایجابی».

 

[Tara Motlagh]

۱. سبک توضیحی

این سبک همانطور که از نامش مشخص است، با هدف توضیح یا تفسیر موضوع مورد نظر به کار گرفته می‌شود. بیشتر آثاری که در این دسته‌بندی جای می‌گیرند، سوژه را با جزئیات زیاد توضیح می‌دهند و یا اطلاعات و دستورالعمل‌هایی را در مورد موضوعی مشخص به مخاطبین ارائه می‌کنند. با این‌که گونه‌های مختلفی از آثار نوشتاری وجود دارد که می‌توان آن‌ها را در دسته‌بندی «سبک توضیحی» قرار داد، در اغلب موارد می‌توان با مطرح کردن چند سوال، سبک آن‌ها را مشخص کرد: آیا اثر قصد دارد چیزی را با جزئیات زیاد توضیح دهد؟ آیا اطلاعاتی را در اختیار ما می‌گذارد؟ آیا اثر به سوالاتی از قبیل «کدام، چرا و چگونه» پاسخ می‌دهد؟

 

[Tara Motlagh]

روزنامه‌ای اقتصادی، نمونه‌ای از نگارش به «سبک توضیحی» است که در آن اطلاعات، حقایق و بینش‌هایی درباره‌ی موضوعی مشخص (در این مورد اقتصاد و تجارت) در اختیار مخاطبین قرار می‌گیرد. همانطور که گفته شد، آثار نوشتاری متفاوتی از «سبک توضیحی» استفاده می‌کنند، از جمله مقاله‌های روزنامه‌ها و مجله‌ها، کتاب‌های غیر داستانی، کتاب‌های آموزشی، کتاب‌های خودپروری، تحقیقات علمی، و دستورالعمل‌ها.

 

[Tara Motlagh]

زمانی که مشغول نوشتن به «سبک توضیحی» هستید، هدف اصلی شما به عنوان نویسنده، آگاه کردن مخاطبین از اطلاعات و حقایق مربوط به موضوع مورد نظرتان است. به عنوان نمونه، اگر درباره‌ی تاریخ اسباب‌بازی‌ها می‌نویسید، باید تحقیقات متعدد و حقایقی جالب را در اثرتان بگنجانید. به این نکته توجه داشته باشید که این‌که سبک نگارش، برای مجاب کردن و یا عوض کردن نظر مخاطبین به کار گرفته نمی‌شود. مثلا در نوشتن درباره‌ی بستنی‌ها به این سبک، نویسنده نمی‌تواند بگوید «همه باید بستنی بخورند!» و تلاشی برای مجاب کردن مخاطبین انجام دهد. نویسنده در «سبک توضیحی» باید نظر شخصی خود را از اطلاعات و حقایق مربوط به موضوع مورد بحث، دور نگه دارد. کتاب‌ها و مقاله‌هایی که چگونگی انجام کاری را آموزش می‌دهند، از نمونه‌های محبوب نگارش توضیحی به شمار می‌آیند.

 

[Tara Motlagh]

۲. سبک توصیفی

«سبک توصیفی» معمولا پرداختی عمیق‌تر از «سبک توضیحی» به موضوع دارد. در حالی‌که نگارش توضیحی ممکن است دربردارنده‌ی برخی جزئیات و اطلاعات وصفی باشد، نگارش توصیفی از بسیاری از عناصر نگارش و آرایه‌های ادبی از جمله استعاره و تشبیه استفاده می‌کند. هدف نگارش توصیفی، وارد کردن مخاطبین به دنیای اثر است، به شکلی که انگار آن‌ها مستقیما در حال تجربه‌ی رویدادها هستند. اغلب آثار داستانی در دسته بندی «سبک توصیفی» جای می‌گیرند و همینطور برخی آثار غیرداستانی از جمله شرح حال‌ها.

 

[Tara Motlagh]

اگر در حال خلق داستان هستید، هر چه توصیفات بیشتری را با واژه‌هایتان ارائه کنید، مخاطبین بیشتر می‌توانند با داستان شما ارتباط برقرار کنند. علاوه بر این، نویسندگان از کاراکترهای داستان‌هایشان سوال‌هایی می‌پرسند تا به درک بهتری از جزئیات آن شخصیت‌ها برسند. جزئیات درباره‌ی محیط، رویدادها و افرادی که در داستان حضور دارند، به مخاطبین کمک می‌کند جهان مورد نظر شما را بهتر تصور و درک کنند. این سبک در خلق شعر نیز به کار گرفته می‌شود و توصیفات متعدد در شعرها، در خلق صحنه یا احساسی مشخص کاربرد دارد. برخی از آثاری که از «سبک توصیفی» استفاده می‌کنند، عبارتند از: شعر و ترانه، سفرنامه‌ها، ژورنال‌های شخصی، و برخی داستان‌ها.

 

[Tara Motlagh]

«بهار من تنها همین است / تک نهال بامبو / و یک شاخه‌ی بید» هایکو اثر «کوبایاشی ایسا»

البته آثاری که فقط «سبک توصیفی» را به کار می‌برند، معمولا چندان طولانی نیستند. در واقع به هیچ وجه شایع نیست که صد در صدِ یک رمان به شکل توصیفی نوشته شود، و سبک نگارش بعدی ما، یعنی «سبک روایی» در آن به کار نرود.

 

[Tara Motlagh]

۳. سبک روایی

«نگارش روایی»، بسیار پیچیده‌تر از «نگارش توصیفی» است. در حالی‌که اثری نوشته شده به «سبک توصیفی»، مثلا یک شعر، ممکن است صحنه یا حتی رویداد و افرادی را توصیف کند، معمولا به سطحی عمیق‌تر نمی‌رود، پرداختی به افکار درونی شخصیت‌ها نمی‌کند و خبری از داستانی کامل با آغاز، میانه و انتهای مشخص به همراه دیالوگ نیز در آن نیست. تقریبا تمام رمان‌های داستانی در این طبقه‌بندی قرار می‌گیرند، و همینطور شعرهای حماسی و افسانه‌های به نسبت طولانی.

 

[Tara Motlagh]

در نگارش روایی، داستانی برای روایت وجود دارد: یک پیرنگ مشخص که با محیط، شخصیت‌ها، دیالوگ، کشمکش و پایان‌بندی کامل می‌شود. یک اثر روایی معمولا خط زمانی یا ترتیبی مشخص از رویدادها را در خود دارد که در طول روایت داستان، کشمکش‌ها و در نهایت پایان‌بندی را رقم می‌زند. برخی از آثاری که از «سبک روایی» استفاده می‌کنند، عبارتند از: رمان‌های داستانی، زندگی‌نامه‌ها، فیلم‌نامه‌ها، شعرهای حماسی، اسطوره‌ها و افسانه‌ها.