روانشناسی اجتماعی ابعاد اجتماعی و روانشناختی شایعه

[ژاکلین؛]

شايعه پديده اي است اجتماعي در عين حال كه كلمه اي ساده است اما داراي كاربـردهاي قوي است اين پديده اجتماعي حيات سياسي، اجتماعي و فرهنگي انسانها را دستخوش تحول و دگرگوني زيادي ساخته است.

 

[ژاکلین؛]

شايعات پديده هايي هستند مرموز كه به صورت گفته يا نوشته هايي بي پايه و اسـاس، بي دليل و مدرك بصورت تركيبي از چيزهايي كه هم حـقيقت دارند هم ندارند به سرعت در قالب سينه به سينه بين مردم و جامعه ي معين پخش مي شود.

 

[ژاکلین؛]

شايعات پديده هايي هستند مرموز كه به صورت گفته يا نوشته هايي بي پايه و اسـاس، بي دليل و مدرك بصورت تركيبي از چيزهايي كه هم حـقيقت دارند هم ندارند به سرعت در قالب سينه به سينه بين مردم و جامعه ي معين پخش مي شود.

 

[ژاکلین؛]

با توجـه به اينكه خيلي از ناقلين شايعه دلشان نمي خواهد كه شايعه پراكني كنند اما ناخودآگاه در اثر بحرانها و تحولات جامعه دست به اين كار مي زنند. معمولاٌ طرح شايعات از دو حال خارج نيست يا بر مبناي تخيل، دروغ و تهمت شكل مي گيرد يادر پي وقوع يـك اتفاق و رويداد منتشر مي شود، كه پذيرش آن بستگي به وضعيت افكار عمومي جامعه مخاطب و زمان انتشارآن دارد. برخي شايعه پردازي را تلاش فردي و جمعي براي حضور در دايره توجهات افكار عمومي مي دانند. غير از وضعيت مخاطبين و زمان انتشار شايعات جوامع و فرهنگ مردم نيز در پذيرش و پرورش شايعات موثر هستند و همچنين كنجكاوي مردم و نياز آنان به خبر و اطلاعات را نيزاز عوامل گسترش شايعات مي توان عنوان كرد.

پديده شايعه را نمي توان انكار كرد اما گسترش آن در سطوح مختلف بستگي به اتفاقات و رويدادهاي مختلفي داشته تا شكل گرفته و به سرعت در جامعه منتشر شود.

 

[ژاکلین؛]

گاهي شايعه تنها بر اساس برخي حدس و گمانهاي مبتني بر حقايق آشكار مي آيند كه به دليل انتظار و نگراني عده اي در موضوعي خاص است و اين نيز طبيعي است كه انسانها در وضعيتهاي اضطراب و نگراني دست به حدس و گمانهايي مي زنند و بدين ترتيب بسياري از شايعات در جامعه جريان پيدا مي كند شايعات در زمان بحران و جنگ در ايام صلح در وضعيت عادي و در موقعيت خوشي شكوفا مي شوند، اما آنچه اكنون از شايعات بهره برداري مي شود به متخصصان عمليات رواني در جوامع مختلف ربط دارد در جريانهاي سياسي و اختلافات بيشتر دو كشور و بيشتر نظام سلطه از اين شيوه كه مي توان آنرا يكي از موثرترين شيوه هاي جنگ رواني خواند براي تامين اهداف و پشتيباني از اهداف عملياتي خود مورد استفاده قرار مي دهند.

در اين مقاله سعي بر آن خواهد شد تا نگارش و چينش مطالب بصورت كاربردي مطرح و دسته بندي گردد.

زيرا مي توان اين موضوع را يكي از موضوعات مهم جوامع كنوني دانست تاييد اهميت آنرا مي توان با جستجو در يكي از بزرگترين موتورهاي جستجوگرهاي جهان (google) با بيش از 15 ميليون سند فهرست شده يافت.

 

[ژاکلین؛]

مفاهيم و تعاريف:
در خصوص شايعه (Rumor) تعاريف مختلفي توسط صاحب نظران ارايه گرديده كه بطور كلي در مفهوم عام (شايعه را خبري از نوعي ابتدايي ترين خبرها دانسته اند كه بر پايه هياهويي بي اساس پديد مي آيد. شايعه انتقال پيام وخبر از طريق شفاهي است بي آنكه منبع آن شناخته شود.

بنابراين خبري است از هر جهت غير دقيق، ناموفق و ناقص، شايعه يعني توجه جامعه يا گروه به مسئله اي خاص .در جريان تبادل نظر مكرر ، افراد گروه سعي مي كنند كه پاسخ معما را با كنار يكديگر قرار دادن قطعه هايي از اطلاعات كه از اينجا و آنجا گردآوري كرده اند، كشف كنند. هرچه مقدار اطلاعات كمتر باشد، نقش ذهن ناخودآگاه گروه در تفسير واقعه بيشتر مي شود و هرچه مقدار اطلاعات بيشتر مي شود، تفسير آنان به حقيقت نزديكتر مي گردد. شايعات، حادثه يا حقيقتي نگران كننده است (نوئل كاپوناژ).

 

[ژاکلین؛]

شايعه پديده اي اجتماعي است و در روند همكاري گروه شكل مي گيرد و مستقل مي شود. در جمع تاييد و تقويت مي شود و به اوج خود مي رسد و همين جمع با مسكوت گذاشتن آن ، آن را خاموش مي كنند و شايعه به پايان عمرش مي رسد.

شايعه خبر است
شايعه خبري غير دقيق، ناموثق و ناقص است شايعه از ديدگاه مذهبي، مجموعه اي از غيبت ، بهتان و حتي استهزاء يا دشنام است كه بر اساس احكام ديني ما بايد با آنها برخورد كرد و بي تفاوتي نسبت به آنها نوعي مشاركت در گسترش اين گناهان است.

 

[ژاکلین؛]

شايعه خبر يا اطلاعي غير موثق است كه مبتني بر مشهورات يا قول اجتماع است يعني اعتبار خود را از تواتر و شيوع خود مي گيرد شايعه خبر بي اساسي است كه گوينده آن را براي ترور شخصيت انسان برجسته و آبرومند و يا هر موضوع دلخواه فردي يا اجتماعي در جامعه نشر مي دهد.

هر گزارش يا شرح يك حادثه كه آزدانه بدون توجه به راستي و نادرستي آن دهن به دهن مي گردد را شايعه گويند. در معناي لغوي شايعه، انتشار خبر نهفته است، شايعه خبري بي اساس و يا ناروايي كه در ميان مردم زبان به زبان مي گردد.

 

[ژاکلین؛]

شايعه خبر يا اطلاعي غير موثق است كه مبتني بر مشهورات يا قول اجتماع است يعني اعتبار خود را از تواتر و شيوع خود مي گيرد شايعه خبر بي اساسي است كه گوينده آن را براي ترور شخصيت انسان برجسته و آبرومند و يا هر موضوع دلخواه فردي يا اجتماعي در جامعه نشر مي دهد.

هر گزارش يا شرح يك حادثه كه آزدانه بدون توجه به راستي و نادرستي آن دهن به دهن مي گردد را شايعه گويند. در معناي لغوي شايعه، انتشار خبر نهفته است، شايعه خبري بي اساس و يا ناروايي كه در ميان مردم زبان به زبان مي گردد.

 

[ژاکلین؛]

ويژگي شايعه:
هر شايعه مقداري از واقعيت را داراست. شايعه يك پديده اجتماعي است كه براي ساختن شايعه حداقل به دو نفر نياز است شايعه بيان نگراني ها و اضطرابهاي بخشي از مردم در برابر فريب اطلاعاتي است. شايعه در رديف پيامهايي است كه براي تحريك هيجاني ، ترس را فرياد مي كشد – شايعه كسي را قانع نمي كند ، چيزي را به زبان مي آورد كه عموم حاضرند آن را باور كنند .