روانشناسی اجتماعی ابعاد اجتماعی و روانشناختی شایعه

[ژاکلین؛]

برخي شايعه را يك فرايند فكري مي دانند كه فرد مي تواند به جاي اطلاعات بر آنها تكيه كند. در حالي كه اين نظريه از طرف انديشمندان رد شده است زيرا حقيقتي را كه وقتي حادثه اي با عظمت رخ مي دهد ، انسان تنها به اين راضي نمي شود كه حادثه مزبور را قبول كند زندگي انسان از حادثه مزبور تاثير عميقي مي پذيرد و به اين سبب عوامل احساسي به توليد انواع تصورات مي پردازند و بشر سعي مي كند تصويري از حادثه ارائه دهد و به اين منظور به تصور نتايجي كه وقوع آنها بعيد است مي پردازد.

در كل اين نظريه جزيي از معادله انتشار شايعه و تسلط بر آن محسوب مي شود . شايعه زماني انتشار مي يابد كه حادثه ي مربوطه در زندگي افراد از اهميت برخوردار باشد و اخبار مربوطه ناقص بوده و يا از نظر موضوعي مبهم باشند

 

[ژاکلین؛]

ممكن است ابهام موجود از اينجا ناشي شود كه يا خبر روشن نباشد يا فرد گونه هاي متناقضي از يك خبر را دريافت دارد و يا از درك خبر عاجز باشد . از اين تفاصيل به وجود يك قانون كلي براي نيروي شايعه ، مي رسيم قانوني كه با دو عامل اهميت و ابهام مربوط مي شود و ما مي توانيم آن را به شكل يك معادله جبري بصورت :‌ (نيروي شايعه = اهميت × ابهام) تعريف كنيم.

آنگاه اين قانون را به انگيزه هايي كه سبب ترويج شايعه مي شوند، مرتبط سازيم كه شايعه رواج نمي يابد ، مگر آنكه موضوع آن براي كسي كه آن را گوش مي دهد و منتشر مي سازد، داراي اهميت باشد و مثلا توجه به امور جنسي سبب بسياري از ياوه گويي ها و مطالب مربوط به رسوايي هاي اخلاقي است و همچنين اضطراب و نگراني انگيزه اي است براي انتشار داستانهايي حاوي ترس و تهديد كه در بسياري موارد به آن گوش فرا مي دهيم وآرزوها وتماس افراد بيانگر وجود بسياري از شايعات خيال پردازانه مي باشند در حالي كه نفرت ، زاييده ي داستانهايي در خصوص اتهام به مردم و صدمه زدن به آبروي آنهاست .

 

[ژاکلین؛]

شايعه يك فرايند ساده نيست و هدفهاي تركيبي چندي را دنبال مي كنند شايعه اي كه ناشي از يك دشمن است و ما را وا ميدارد كه به جعل چيزي كه از آن نفرت داريم مبادرت ورزيم ، سبب تسكين احساسات اوليه ما مي شود و همچنين توجيه كننده احساسات ما نسبت به يك وضعيت خاص است، شايعه در يك محيط اجتماعي متجانس حركت مي كند و تا زماني كه اميال شخصي و قوي افرادي كه در نقل آن شريك هستند، به خود جلب مي كند ، به حركت خود ادامه مي دهد.

نفوذ نيرومند اين اميال شايعه را به عنوان عاملي توجيه كننده به كار مي گيرد ، عاملي كه از آنها تنها بيان تمايل احساسي انتظار نمي رود بلكه تشريح اين تمايل و معني دار كردن و توجيه آن مورد انتظار است .

 

[ژاکلین؛]

در تغييرات مربوطه به ادراك و فاصله حافظه فرد در طول زمان و در تحريفات مربوط به داستان در حين انتقال آن از يك فرد به فرد ديگر ، يك شيوه تحريف وجود دارد . و همچنين در مورد مسئله تحريف سه پديده تعديل، شاخ و برگ دادن و جذب به چشم مي خورد . مثل يك داستان در حين انتقال از شخصي به شخص ديگر به تدريج كوچكتر از گذشته، قابل فهم تر و از نظر بازگو كردن، ساده تر مي شود . در حين فرايند انتقال متوالي ، بسياري از جزييات اصلي داستان كم كم تعديل مي شوند ، در خصوص شايعات نيز بسيار از جزييات موجود در ابتداي زنجيره انتقال به شدت حذف مي شوند . براي تحليل شايعه بايد با اصول بيان شده در متن آشنا بود و بداند كه چگونه آنها را به كار برد .
بدون شك فرد بايد در مورد آنچه مي شنود يا مي بيند تا حد معقولي شك كند و به طور طبيعي اصول را با تجربه هاي گذشته خود كه مربوط به آنهاست مقايسه كند و آنگاه آنها را بر دليل هاي عيني مدون استوار سازد.