آموزشی اتّفاق های خیالی در شعر

[HAN]

در کتاب بلاغت تصویر به قلم دکتر فتوحی آمده است:

تصاویر شعری را در بلاغت سنتی ترکیب دو جزء می دانند. یک جزء در حکم ابزار و جزء دیگر توضیح جزء دوم.
در ادبیات مدرن، گاهی با تصاویری مواجه می شویم که از قاعده ی ساختار تصویر سنتی پیروی نمی کنند، یعنی اجزاء آن در حکم هدف یا ابزار نیستند.بلکه همه با هم یک "امر" تازه می سازند.این امر در خدمت هیچ چیز نیست، بلکه خود یک واقعیت مستقل است. یک ((اتّفاق خیالی)) که هیچ نسبتی با بیرون ندارد.
این اتّفاق، فی نفسه ارزش هنری خاص دارد.

 

[HAN]

اتّفاق های خیالی را در اشعار زیر ببنید:

دهان شکسته ی شمعدان
پر از دود
یادهای عاشقان را،
"فریاد زد"


"سودای سرنوشت"
در تکّه کاغذی قدیمی رقم خورد
زیر پوست یک نماز نیمه کاره
پر از بوی کهنگی


مناره ی صبح
اذان نگفته، درد پیشانی می گیرد
وقتی، راهی پر از بیراهه نشانم می دهی!​

 

[DELARAM]

همان‌طور که گفته است: «شعر گره‌خوردگی عاطفه و خیال است که در زبانی آهنگین شکل گرفته باشد.»
ویکتور شِکلُوْسکی شعر را «رستاخیز کلمات می‌داند.» طوری که ده‌ها سال پیش بیدل دهلوی گفته: «بیدل! سخنم کارگه حشر معانی است/چون غلغلۀ صور قیامت کلماتم»
شاید دوست داشته باشید بدانید شعر چگونه به همراه عاطفه و خیال از یک بیان عادی فراتر می‌رود؟

 

[DELARAM]

ممکن است بپرسید چرا شعر انقدر با لحظات ما آمیخته شده؟
وقتی زبان عادی و کلمات تکراری از بیان احساسات ما قاصر می‌شوند شعر خودش را نشان می‌دهد تا هم بتوانیم تجربیات و احساسات و دردها و رنج‌های خود را ابراز کنیم و هم از عواطف دیگران بهره‌مند شویم.

 

[DELARAM]

اما آیا هر نوشتۀ موزونی شعر است؟ یا هر کلام آهنگینی را می‌توانیم شعر بنامیم؟
چیز که شعر را از سایر نوشته‌ها متمایز می‌کند به تعریف دکتر شفیعی کدکنی آهنگ، عاطفه، خیال، زبان و شکل است.