آموزشی ادبیات تطبیقی چیست؟

[Tara Motlagh]

۵ـ بحث از تأثير ادبي مرحله پيشين زبان و ادبياتي در مرحله بعدي آن نيز بحث تطبيقي نيست، مثلاً گفت وگو از تأثير ادبيات اوستايي و مانوي و پهلوي در زبان فارسي دري ادبيات تطبيقي نمي‌باشد، همچنين تحقيق درباره رابطه ويس و رامين با اصل پهلوي آن ادبيات تطبيقي نمي‌نامند؛ به عبارت ديگر نقد تاريخي را نبايد با نقد تطبيقي اشتباه كرد.

 

[Tara Motlagh]

۶ـ اخذ و اقتباس لابي از منابع خارجي را نمي‌توان سرقت ادبي ناميد. زيرا هنگام ترجمه و اقتباس به اندازه كافي در اثر ترجمه شده دخل و تصرف به عمل مي‌آيد كه شائبه سرقت را از آن زائل مي كند، بخصوص اگر شاعران يا نويسندگان به منبع الهام خود اشاره هم بكنند.

 

[Tara Motlagh]

۷ـ تأثيري كه زبان يك ملت در زبان ملت ديگر مي‌كند سبب تأثير ادبي هم مي‌شود از اين رو تأثير زبانها در يكديگر را هم مي‌توان در كنار تأثير ادبي بين ملتها مورد مطالعه قرار داد.
تأثير زبان ملتي در ملت ديگر شامل اين مباحث مي‌شود:

 

[Tara Motlagh]

الف ـ تأثير مستقيم لغوي يعني قرض و اقتباس لغت به عين كلمه از زبان ديگر مانند لغات عربي و انگليسي و رومي و تركي و فرانسوي كه وارد زبان فارسي شده‌اند؛ اين امر را در اصطلاح زبان‌شناسي قرض‌گيري يا اقتباس مي‌گويند.

 

[Tara Motlagh]

ب ـ تأثير غيرمستقيم لغوي يعني تأثير ترجمه تعبيرات خارجي از زباني كه از آن ترجمه شده است؛ اين نوع تعبيرات را تعبير ترجمه‌اي مي‌نامند مانند ابراز اميد كردن، سبك شناسي، مكتب ادبي كه همه ترجمه از عبارات فرنگي هستند.
ج ـ تأثير دستوري: تأثير دستوري زباني در زمان ديگر كمتر از تأثير لغوي آن است.

 

[Tara Motlagh]

۸ـ گاهي تأثير ادبي جنبه فردي دارد نه جنبه دوره‌اي. يعني نويسنده يا شاعري از كشوري ديگر قرار مي‌گيرد بدون آنكه متأثر از دوره‌اي از ادوار ادبي واقع شده باشد؛ مثلاً سعدي از متنبي شاعر عرب متأثر مي‌شود و تولستوي نويسنده رئاليست روسي ازطبيعت‌گرايي روسو نويسنده فرانسوي تأثير مي‌پذيرد يا شكسپير در ولتر و هوگو و تولستوي اثر مي‌گذارد بدون آنكه اين تأثير مكتبي باشد.

 

[Tara Motlagh]

۹ـ گاهي جريانهاي فرهنگي و تاريخي كشوري سبب پديد آمدن آثاري ادبي در كشور ديگر مي‌گردد؛ مثلاً نبرد سالامين (نبرد بين ايرانيان و يونانيان در عهد خشايارشاه) منبع الهام بسياري از اشعار اروپايي شده است (به ايران در ادبيات جهان نوشته شجاع‌الدين شفا نگاه كنيد) يا كرني براساس ازم كراسوس و سورن تراژدي «سورنا سر‌دار اشكاني» را نوشته و تا همين نمايشنامه‌نويس تحت‌تأثير تاريخ ايران تراژدي ديگر خلق كرده است به نام «ردوگون شاهزاده خانم اشكاني»

 

[Tara Motlagh]

۱۰ـ گاهي تأثير ادبيات كشوري در كشور ديگر سبب به وجود آمدن نوع ادبي تازه اي مي‌گردد. مثلاً داستان كوتاه و كمدي و ادبيات نمايشي و رمان جديد ايراني نخست تأثير اين قسم ادبيات در اروپا پيدا شده يا رمانهاي تاريخي در فرانسه و روسيه تحت تأثير اين قسم رمان در انگليس به وجود آمد به اين معني كه ويكتور هوگو رمانهاي تاريخي نوتردام دوپاري و مريمه و وقايع سلطنت شارل نهم را، گوگول تاراس بولبارا و الكساندر دومای پدر سه تفنگدار و كنت مونت كريستو را تحت تأثير رمانهاي تاريخي والتر اسكات نوشتند زيرا او بود كه با نوشتن كتابهاي «باب روي» و «ايوانهو» رمان تاريخي را در اروپا رواج داد.

 

[Tara Motlagh]

۱۱ـ گاهي نيز ادبيات كشوري در كشور ديگر به‌طور كلي و صرف‌نظر از جنبه مكتبي اثر مي‌كند و اين تأثير يا حاصل روابط فرهنگي است و يا در نتيجه تسلط نظامي‌ست مانند تأثير ادبيات عرب در ادب فارسي و نفوذ زبان و ادبيات پهلوي در ادب عرب و تأثير ادبيات يونان در رم و يا تأثير ادبيات هندي در ايران و يا نفوذ ادبيات فارسي در تركي و اردو و هندي و يا تأثير ادبيات فرانسه در آلمان و يا برعكس.

 

[Tara Motlagh]

نقد تطبیقی آثار بزرگ ادبی

یکی از شاخه‌های جذاب نقد کهن، نقد تطبیقی آثار بزرگ ادبی است. روابط ادبی و فرهنگی ملت‌ها با یکدیگر موجب می‌شود نویسندگان نیز بر دیگر همتایان خود در سراسر جهان تأثیر بگذارند. حال این تأثیر می‌تواند بر برخی از اهالی قلم و اندیشه، عمیق باشد و بر برخی در حد آشنایی صرف با یک اثر ادبی، باقی بماند.