آموزشی ادبیات دراماتیک یا نمایشی

[Tara Motlagh]

از نظر ارسطو بخت برگشتگی قهرمان تراژدی بر اثر اشتباهی است که از خود او سر می‌زند. این مطلب در مورد تراژدی‌های مخیل و داستانی Fictional صحیح است اما وقتی صحبت از وقایع تاریخی و قهرمانان واقعی به میان می‌آید معمولا به علت علاقه‌ای که به قهرمانان داریم نمی‌خواهیم آن‌ها را کسی بدانیم که بر اثر نقطه ضعف اخلاقی مرتکب اشتباه شده‌اند.

 

[Tara Motlagh]

پس در این گونه موارد به طور کلی و مبهم سرنوشت را مقصر معرفی می‌کنیم و اوضاع و احوال تاریخی و اجتماعی را انگیزه فاجعه در نظر می‌گیریم مثلا در روایت رستم و اسفندیار ، رستم به پاس آبروی چند صدساله از آیین‌های قومی و خانوادگی و پهلوانی تخطی نمی‌کند و اسفندیار هم بنابر وظیفه‌ی دینی در برابر رستم قرار می‌گیرد و به این ترتیب فاجعه رخ داده و توجیه می‌شود.

 

[Tara Motlagh]

اجزای تراژدی از نگاه ارسطو ​

به عقیده‌ی ارسطو تراژدی هفت جزء دارد:

• طرح داستان (plot) که همان ترتیب منظم حوادث و اعمال داستان است.
• قهرمانان داستان (character) که بازیگران نمایشنامه هستند.
• اندیشه‌ها که نتیجه‌ی حرف‌ها و اعمال قهرمانان است.

 

[Tara Motlagh]

• بیان شخصیت‌ها که باید موزون و سنگین باشند.
• آوازهای کر که دسته‌ی همسرایان در حین اجرای ترا‌ژدی می‌خوانند.
• وضعیت صحنه و نمایش

 

[Tara Motlagh]

البته نمایشنامه‌نویسان بعدی کم‌کم از اصول ارسطویی فاصله گرفتند مثلا در تراژدی‌های شکسپیر شوخی و خنده هم دیده می‌شود هرچند که برای مثال اتللو شکسپیر همچنان یک تراژدی واقعی ارسطویی است.

 

[Tara Motlagh]

ویژگی‌ تراژدی‌های امروزی ​

• قهرمان‌های تراژدی‌های امروزی از بین افراد عادی جامعه انتخاب می‌شوند. برعکس قهرمان‌های قدیم که در هاله‌ای از عظمت و وقار احاطه شده بودند.

 

[Tara Motlagh]

• در تراژدی‌های امروزی به جای سرنوشت، صحبت از فشارهای روانی است که باعث بدبختی فرد یا خانواده می‌شود و گاهی هم باعث درگیری فرد با قوانین اجتماعی می‌گردد.

 

[Tara Motlagh]

• در نمایش‌نامه‌های امروزی موضوعات محدود نیستند و هرچیزی قابلیت مطرح شدن دارد درحالی که در تراژدی‌های قدیمی صرفا صحبت از مسائل عالی مثل سرنوشت و ارزش‌های اخلاقی بوده‌است.

 

[Tara Motlagh]

کمدی ​

نوع دوم ادبیات دراماتیک از نظر ارسطو، کمدی (Comedy) است. کمدی در اصل نمایشی است که توجه بیننده را به خود جلب می‌کند و باعث سرگرمی او می‌شود. هرچند که کمدی با خنده و تفریح همراه است اما در اصل مسائل جدی را در پرده شوخی نمایش می‌دهد.

 

[Tara Motlagh]

در اینجا برخلاف تراژدی بیننده می‌داند که آن‌چه که برای قهرمان داستان رخ می‌دهد جنبه‌ی شوخی و سرگرمی دارد و فاجعه‌ای برای او رخ نمی‌دهد و در نهایت سیر حوادث در جهت کامرانی قهرمان است.
کمدی در اصل باید نمایشی باشد اما در این‌جا هم مانند تراژدی نمونه‌هایی در دست است که ماهیت غیرنمایشی دارد.