غیرپارسی ادبیات در یونان

['Nika]

با [توکل به] الهگان هنر زادگانِ هِلیکُن،

سرودمان را آغاز می کنیم: آنان که بلندای هِلیکُن

را با عظمت ایزدی حفظ می کنند، و پاهای ظریف شان

گرداگرد چشمۀ تیره و جوشان

و دور محراب زئوس قدرتمند در رقص و پایکوبی است

 

['Nika]

دورۀ کلاسیک
با تقسیم شدن شعرخوانی شفاهی به دو صورت دکلمه و آواز زمینۀ پیدایش هنر نمایش به وجود آمد. هدف از اجرای نمایش فقط سرگرم کردن مخاطب نبود، بلکه آموزش های مدنی و واکاوی مسائل اجتماعی نیز اغلب در محتوای نمایش گنجانده می شدند. نمایش ها در تئاترهای روباز به صحنه می رفتند و معمولا یکی از برنامه های عیدها یا جشن های دینی بودند.

 

['Nika]

هر نمایش یک گروه همسرایان داشت که رویدادها را با رقص و آواز تعریف می کردند. نقش های مختلف توسط یک یا چند بازیگر، که تعدادشان نمی توانست از سه نفر بیشتر شود، با استفاده از صورتک های گوناگون اجرا می شد. از بین تمام تراژدی نویسان یونانی که نام‌شان را می دانیم، فقط سه نفر هستند که چندتایی از آثارشان به طور کامل باقی مانده است: ایسخیلوس، سوفُکلِس، و ائوریپیدس. اما نکتۀ جالب این که همین سه نفر از بزرگ ترین نمایشنامه نویسان جهان شناخته می شوند.

 

['Nika]

فیلسوفان و تاریخ نویسان یونانی

سهم بزرگی از ادبیات یونان حاصل نوشته های فیلسوفان یونانی مثل افلاطون، ارسطو، اپیکتِتوس، و اِپیکور است. افلاطون (427 تا 347 پیش از میلاد) از اثرگذارترین فیلسوفان یونانی بود. او شاگرد سقراط بود و نخستین آثار خود را به زندگی و مرگ استادش اختصاص داد: پوزش نامه (دفاعیه)، کریتو، و فایِدو از این گروه آثار هستند. یکی دیگر از آثار او سیمپوزیوم (ضیافت) است که گفتگوی شرکت کنندگان در یک مهمانی شام را نقل می کند. اما معروف ترین اثر افلاطون جمهور نام دارد، که کتابی است دربارۀ ماهیت و ارزش عدالت.

 

['Nika]

شاگرد افلاطون، ارسطو (384 تا 322 پیش از میلاد)، در بسیاری موارد با او موافق نبود، به خصوص بر سر مفهوم تجربه گرایی، به این معنا که انسان برای اطلاع یافتن از جهان پیرامون خود، علاوه بر تفکر و تعقل، باید به مشاهدۀ عینی و دریافت های حسی نیز تکیه کند. ارسطو آثار فراوانی نوشت که اخلاق نیکوماخوسی (رساله ای در علم اخلاق و ارزش های اخلاقی)، فیزیک (علوم طبیعی)، و بوطیقا (علوم انسانی) از مهم ترین آنها هستند. او مبتکر استدلال صوری (معروف به منطق ارسطویی) و نیز معلم اسکندر مقدونی بود.

 

['Nika]

آخرین گروه پدیدآورندگان ادبیات یونان باستان تاریخ نویسان هستند: هرُدُت، توکیدیدِس، و پُلی بیوس. هرُدُت (484 تا 425 پیش از میلاد) و توکیدیدِس (460 تا 400 پیش از میلاد) هم روزگار جنگ های پلوپونِزی (بین آتن و اسپارت) بودند. از زندگی هرُدُت اطلاع چندانی در دست نیست، فقط می دانیم نوشته های او جنگ های ایران و یونان را روایت می کنند.

 

['Nika]

در زمان او، شهر زادگاهش یعنی هالیکارناسوس (بُدروم در ترکیۀ امروز) از خراجگزاران امپراتوری ایران بود. هرُدُت اغلب به اشتباه در نقل واقعیت های تاریخی متهم شده، با این حال گزارش های او حاصل تحقیق در آثار و مستندهای هم زمان با همان رویدادهایی هستند که نقل کرده است. روایت های او نمایانگر شناختی عمیق از تجربۀ انسانی هستند که، برخلاف نویسندگان پیش از او، تلاش شده با لحنی بی طرفانه منتقل شوند. هرُدُت سفرهای زیادی به سرزمین های گوناگون، از جمله مصر، داشت.

 

['Nika]

نویسندۀ معاصر هرُدُت، توکیدیدِس، تاریخ جنگ پلوپونزی را نوشت. بخشی از این اثر به تعریف رویدادهای جنگ اختصاص داشت و بخشی دیگر به علت های کوتاه مدت و درازمدت بروز جنگ بین آتن و اسپارت می پرداخت. این اثر عظیم اما ناتمام عاقبت به دست دیگر نویسندگان یونانی مثل گزِنوفُن و کراتیپّوسِ آتنی تکمیل شد.

 

['Nika]

دورۀ هلنیستی

دورۀ هلنیستی شاعران، نویسندگان، و تاریخ نویسانی متفاوت پرورش داد، از جمله کالیماخُس شاعر، شاگرد او تئوکریتوس، آپولونیوس رُ، و پلوتارک تاریخ نویس برجسته. از آثار نویسندگان این دوره نیز، مثل دورۀ کلاسیک، متاسفانه جز پاره ها و نقل قول های موجود در آثار دیگران چیزی باقی نمانده است

 

['Nika]

کالیماخُس (310 تا 240 پیش از میلاد) شاعری اهل قیروانی (نزدیک شحات در کشور لیبی) بود که بعدها به مصر رفت و بیشتر عمر خود را در اسکندریه گذراند و در مقام کتابدار به بطلمیوس دوم و بطلمیوس سوم خدمت کرد. از بیش از 800 کتاب، 6 سرود دینی، و 60 پیش گفتاری که او نوشت فقط پاره هایی باقی مانده است. معروف ترین اثر او ریشه ها (Aetia) نام دارد که شیفتگی او نسبت به عظمت فرهنگی یونان باستان را نشان می دهد و محتوای آن شرح بسیاری از اسطوره های یونانی و نیز کیش ها و عیدهای دینی کهن را دربر دارد. کالیماخُس تأثیری عظیم بر شعرهای کاتولوس و دگردیسی های اُوید گذاشت