آموزشی اغراق، مبالغه و غلو

[ZaHARa]

*به زیورها بیارایند وقتی خوبرویان را
تو سیمین تن چنان خوبی که زیورها بیارایی

در شدت زیبایی معشوق اغراق شده است؛ یعنی جواهرات، زیبایی خود را از معشوق گرفته‌اند و در برابر شکوه معشوقه رخ می‌بازند.

 

[ZaHARa]

غلو:​

غلو یا گزافه هنری به معنای گزافه‌کاری و زیاده‌روی در توصیفات است. این حالت نسبت به مبالغه و اغراق از نظر زیبایی‌شناسی هنری‌تر، شاعرانه‌تر و شگفت‌‌انگیزتر است.

 

[ZaHARa]

زیرا شاعر چیزی را بیان می‌کند که از نظر عقل جور در نمی‌آید و منطقی نیست و همینطور هیچگاه در زندگی روزمره رخ نمی‌دهد. این آرایه راهی برای خیال‌پردازی باز می‌کند.

 

[ZaHARa]

*از ضعیفی چنان شدم که ز تن
در دل من ببینی اسرارم

یعنی در اثر شدت ضعف بدنی، درون فرد هم دیده می‌شود. می‌توان از بیت این طور برداشت کرد که از ناتوانی و ضعف جسمی، دیگر نمی‌تواند اسرار خود را پنهان نگه دارد.

 

[ZaHARa]

تفاوت آرایه اغراق با سخن دروغ:​

دو تفاوت بارز میان دروغ و مبالغه وجود دارد.

۱- دروغ با تغییر واقعیت، قصد فریب و نیرنگ دارد و اگر درست و حرفه‌ای بیان شود اصولاً قابل تشخیص نیست. در مبالغه فرد قصد فریبکاری ندارد و فقط می‌خواهد با استفاده از افراط در پیشامد‌ها، سخن خود را جذاب‌تر کند. به یاد داشته باشید که مبالغه به قصد تزئین سخن به کار می‌رود نه فریب‌کاری.

 

[ZaHARa]

2- سخن دروغ حالت خبری دارد ولی آرایه اغراق، شعر را سخنی عاطفی می‌کند. این آرایه حاصل از نشان دادن عواطف و احساسات شدید شاعر است نه خبررسانی. اغراق، مبالغه و غلو کاملاً جنبه احساسی دارند و قرار نیست خبری را به فرد بدهند؛ چون حقیقتی پشت آنها پنهان نیست.

 

[ZaHARa]

تفاوت کنایه و آرایه اغراق:​

در بسیاری از مواقع خواننده کنایه را با اغراق اشتباه می‌گیرد. یکی از دلایل این اتفاق، نشناختن کنایه‌هاست و به همین دلیل هر کلامی را که کمی دور از منطق است به عنوان کنایه برداشت می‌کنند.

 

[ZaHARa]

اما در واقع اغراق بزرگ‌نمایی اتفاقات است و شاعر برای تأثیر قدرت کلام خود از آن استفاده می‌کند. در نظر داشته باشید که کنایه پوشیده سخن گفتن درباره موارد است که دو معنی دور و نزدیک دارد و گوینده معنی دور را درنظر دارد. پس نمی‌توان گفت هر اغراقی کنایه است یا برعکس.