همگانی الهه‌ی خرد و جنگاوری

[شاهدخت]

آتنا یا آتنه (به یونانی: Άθηνά، یا Ἀθήνη, Athénē)، ملقب به پالاس (Παλλὰς)، در اساطیر یونانی، الههٔ خرد، جنگاوری، صنایع دستی و نگهبان شهر آتن بود و نام آتن را به افتخار او این چنین نامیدند. اصالت اولیهٔ این الهه اژه‌ای است و بعدها به عنوان ایزدبانوی محافظ شهرهای یونان به خصوص آتن مورد پرستش قرار گرفت. او همچنین به نام‌های Polias و Poliouchos (برگرفته از کلمه polis به معنای دولت‌شهر) شناخته می‌شود. معابد وی معمولاً در بالای آکروپولیس و مرکز شهر قرار داشت. معبد پارتنون در آکروپولیس آتن به او اهدا شده‌است. او همچنین به عنوان خدای جنگجو مورد پرستش قرار می‌گرفت؛ افراد بر این باور بودند که او سربازان را در جنگ هدایت می‌کند.

 

[شاهدخت]

علاوه بر این، وی یکی از الهه‌های باکره و دختر زئوس بود. او قابل قیاس با مینروا در اساطیر روم باستان است. او ایزدی بود که به پرومته تایتان نسل پیشین عشق می‌ورزید. این عشق دو طرفه بود. یونانیان این دو را نشان عشق بدون رابطه می‌دانستند. چون آتنا بنابر شرط زئوس هرگز نباید آمیزش می‌کرد. آتنا بدون این که این قانون را بشکند، عاشق پرومته شد (نوعی عشق ذهنی و فکری که به نوعی برترین نوع عشق محسوب می‌شود). می‌گویند آتنا در آزادی پرومته پس از پیشگویی‌اش نقشی اساسی داشت.

 

[شاهدخت]

تولد
زئوس، آتنا را از پیشانی خود به دنیا آورد. هنگامی که زئوس از درد پیشانی خود به هفائستوس شکایت کرد، هفائستوس پیشانی زئوس را با تبری بزرگ شکافت و آتنا در حالی که با لباس جنگ و غرق اسلحه بود، از پیشانی زئوس بیرون جست. آتنا فرزند زئوس به تنهایی به‌شمار می‌آید چون متیس توسط زئوس بلعیده، جذب و هضم شده‌بود. با وجود این که آتنا از نظر عقل و خرد با زئوس برابر بود، اما هرگز بر او برتری نیافت و به همین دلیل فرزند مورد علاقه زئوس شد؛ به طوری که تنها او اجازه بازی با آذرخش پدر را داشت و همین موجب حسادت دیگر فرزندان زئوس شد. آتنا دختری است که بر همهٔ فرزندان پدرش برتری یافت و زئوس او را بیش از دیگر فرزندانش دوست داشت.

 

[شاهدخت]

پدر و مادر
آتنا فرزند خدای خدایان، زئوس و متیس است. کلمهٔ متیس به معنای هوش و ذکاوت است. متیس، مادر آتنا، الههٔ عقل است. متیس از نسل خدایان اولیه بود و در بعضی از فرهنگ‌ها اولین همسر یا معشوقهٔ زئوس بوده‌است. وقتی متیس از زئوس حامله شد، پیکی از جانب اورانوس و گایا به زئوس پیغام دادند که اگر کودک متیس پسر باشد و به دنیا بیاید، زئوس را از سلطنت خلع کرده، همانگونه که زئوس، کرونوس، پدر خود، را خلع کرد و اگر دختر باشد، از لحاظ عقل و خرد همتای زئوس است. گایا، خدای خدایان، زئوس را راهنمایی کرد که متیس را ببلعد و زئوس نیز همین کار را کرد و با حیلهٔ متیس را تبدیل به حشره کرد و او را خورد. متیس را مظهر هوش و ذکاوت اساطیر باستانی یونان به‌شمار می‌آورند.

 

[شاهدخت]

آتنا دارای چشمانی سبز، پرهیاهو، خروشان، جنگجو و مسلح به کلاه خود و دارای نیروی لایزالی بوده‌است. قامتی بلند و ظاهری باشکوه داشته اما همیشه متانتش بر زیباییش ارجحیت داشت. آتنا دختری جنگجو و از تبار خدایان هند و اروپایی بوده‌است. او علاوه‌ بر خدای جنگ در یونان باستان، خدای بانوی خرد هم بوده‌است. آتنا به زئوس وابسته بود و از پیشانی او و سپر در دست و با پوشاکی از جنس پوست بز متولد شد.

 

[شاهدخت]

آتنا یکی از دوازده ایزد المپ‌نشین و یکی از محبوب‌ترین آن‌ها بود. او ایزدبانوی جنگ، صنعت، هنرها و پیشه‌ها است. آتنا را با مینروا رومی یکی می‌دانند. روی سی*ن*ه‌اش «ایجس» می‌پوشید که سی*ن*ه‌بندی از جنس پوست بز با منگوله‌هایی آویزان به آن است. سپر او گرد بود و طبق گفتهٔ بعضی منابع تصویر سر گورگون بر روی آن نقش بسته بود. وی منطقی، باهوش، مدافعی قدرتمند، برنامه‌ریز درجه اول در جنگ‌ها، صلح جویی قدرتمند و همتای زئوس از نظر عقل و هوش بود. او به عنوان الهه‌ای خردمند، ایزدبانوی شعر، موسیقی و ادبیات نیز محسوب می‌گردد؛ اما ارتباط او با حکمت و فلسفه بیش از شعر و موسیقی می‌باشد؛

 

[شاهدخت]

زیرا او ایزد بانوی عقل و خرد است. آتنا ایزدبانوی صلح نیز به‌شمار می‌آید. این الهه المپی فرمانروای جنگ و طوفان نیز بود. آتنا قوی، خونسرد و خویشتن‌دار و با نظم است. گرچه او ایزدبانوی دفاع و جنگ سلحشورانه است، اما با آرس خدای جنگ متفاوت است؛ زیرا که در جنگ بیش از خشونت، از استراتژی و دیسیپلین نظامی استفاده می‌کند و کارش حمایت شهروندان آتن است. جنگ برای آتنا، برای حفظ شئونات اخلاقی است تا خونریزی و کشتن و قتل و غارت. می‌توان گفت از نظر مرام اخلاقی، آتنا بیشتر به برادرش، آپولو، نزدیک است تا به آرس، خدای جنگ، چون که در کارهایش عقل و حسابگری و لوگوس را به کار می‌گیرد؛ که برای یونانیان داشتن لوگوس، مقدس شمرده می‌شد. آتنا زنانگی خود را در زیر کلاهخود طلائی و پیش بندی از پوست بز که از پدرش، زئوس، هدیه گرفته و سپر طلائی که نقش سر مدوسا بر آن حک شده‌است، پنهان ساخته است.

 

[شاهدخت]

آتنا، به عنوان یک ایزد بانوی خردمند، مدبر است و همیشه با هدف و برنامه پیش می‌رود. او ایزدبانوی مدافع قوانین و سلسله مراتب طبقاتی است. قدرت خدایی او در ایجاد فرهنگ، تمدن و فرم دادن مجلس سنا و قانونگذاری در آتن آشکار است. آتنا ایزدبانوی هنرهای خلاق نیز می‌باشد و باید گفت او همه استعدادهایش در جهت رضایت پدر و همچنین حمایت اوست. او مغرورانه و جسورانه می‌گوید که هیچ مادری مرا نزاده» است، من مردانگی را حرمت می‌گذارم الا در ازدواج. بله من با تمام وجودم دختر پدرم هستم. چنین است که او مورد احترام ترین و قوی‌ترین ایزدبانو در تفکر مردسالاری یونانی و همچنین کوه المپ است و لقبش «دختر پدر» است. آتنا صدای زنانه نظم و سامان شهروندی و تمدن است و شهر آتن به نام او است.

 

[شاهدخت]

در حالی‌که او را از حیث قدرت بعد از زئوس به‌شمار می‌آورند، از جهاتی باید گفت که او با زئوس برابر است. در ایلیاد، هومر دائماً آن‌ها را با هم صدا می‌کند: «ای پدر زئوس و ای آتنا». هزیود، شاعر و سرایندهٔ یونانی، هم او را مساوی با پدرش، زئوس، در قدرت، درک و هوشمندی می‌داند. آتنا ایزدبانوی سنجش و داوری نیز هست؛ اما داوری‌های او بر حسب احساسات شخصی خودش نیست؛ بلکه بر اساس اصول اخلاقی و موازین راستی است. شاید بکارت او به‌طور نمادین رمز این باشد که این ایزدبانو در قضاوت و دادگری، خرد پاک را بدون وسوسه‌ها و تمنای خواسته‌های شخص خودش به کار می‌گیرد.

 

[شاهدخت]

نام آتنا
نام آتنا به دورهٔ پیش – هلنی بازمی‌گردد. در سلسله متون «ب» موکنایی آتنا را آتاناپوتینا می‌نامند. زمانی که آخایی‌ها در یونان پیش هلنی وارد شدند، ایزد بانو جنگجوی جوانی با خود آوردند که لقب‌های (کوره) به معنای دختر، (پاتنوس) به معنای باکره و (پالاس) به معنی دوشیزه را داشته و لقب پالاس رواج بیشتری داشت است.