مجموعه اشعار امیر شاهی

[MHP]

اَمیرْ شاهیِ سَبزِواری متخلص به «شاهی» با نام و نسب کامل‌تر «آق ملک پسر ملک جمال‌الدین فیروزکوهی سبزواری» (زاده ۷۸۵ هجری قمری در سبزوار - درگذشته به ۸۵۷ قمری) از شاعران دورهٔ تیموری است که در خوشنویسی، نگارگری و موسیقی نیز مهارت داشته است. نسب وی به سربداران آن دیار می‌رسد و از خواهرزادگان خواجه علی مؤید امیر سربداری بوده است.


وی در سبزوار زاده شد و زمانی به هرات رفت و مصاحب و ندیم شاهزاده بایسنقر شد. اما این مصاحبت پایدار نبود. برخی سبب تیرگی روابط امیر شاهی و بایسنقر را، سخنان کنایه‌آمیز شاهزاده خطاب به امیر شاهی در شکارگاه دانسته، و گفته‌اند که امیرشاهی از آن پس، از بایسنقر دوری گزید و سوگند یاد کرد که هیچ گاه خدمت سلاطین نک‍ند. پس از آن به سبزوار بازگشت و به کشاورزی پرداخت.


چندی بعد ابوالقاسم بابر وی را برای نگارگری کوشک گل افشان به استرآباد فراخواند و هم در آنجا بود که زندگانیش به پایان رسید. پیکر او را به سبزوار آوردند و در خانقاه اجدادیش در بیرون شهر به خاک سپردند.


به نظر می‌رسد كه اشعار امیرشاهی در روزگار خود شاعر شهرت و محبوبیت فراوانی یافته، چه، بسیاری از شعرای معاصر و پس از او به تتبع اشعار وی پرداخته‌اند.​

 

[MHP]

ای نقش بسته نام خطت با سرشت ما
این حرف شد ز روز ازل سرنوشت ما


کارم بسینه تخم وفای تو کشتن است
خود عقل خنده میزند از کار و کشت ما


ما شرمسار مانده ز تقصیرهای خویش
لطف تو خود نمینگرد خوب و زشت ما


ای شیخ شهر اگر بخرابات بگذری
رشک آیدت ز کلبه همچون بهشت ما


بخرام سوی تربت شاهی که بشنوی
بوی وفا ز طینت عنبر سرشت ما​

 

[MHP]

بیا ای از خط سبزت هزاران داغ بر دلها
مرو کز اشک مشتاقان بخون آغشته منزلها


بتقصیر وفا عیبم مکن، کز آب چشم من
هنوز اندر رهت تخم وفا میروید از گلها


گر از گردون ملالی باشدت، بر عشق املا کن
که عشق آمد در این شکل مدور حل مشکلها


حریف بزم رندان را چه فکر از انتظار من
که پر میسوزد این پروانه را زان شمع محفلها


در این میخانه گر صدر قبولی آرزو داری
چو شاهی همتی در یوزه میکن از در دلها​

 

[MHP]

لبالب است ز خون جگر پیاله ما
دم نخست چنین شد مگر حواله ما


بر آستان تو شبها رود که مردم را
بدیده خواب نیاید ز آه و ناله ما


ز قد و روی تو شرمنده باغبان میگفت:
که آب و رنگ ندارند سرو و لاله ما


بروز وصل تو از بیم هجر میترسم
که زهر میدهد ایام در نواله ما


چو گل بوصف رخت جامه چاک زد شاهی
بهر کجا ورقی رفت از رساله ما

​

 

[MHP]

بر آمد و بگریست بر اطراف چمنها
شد شسته به شبنم رخ گلها و سمنها


با داغ تو رفتند شهیدان تو زین باغ
چون لاله بخون جگر آغشته کفنها


از ما سخنی بشنو و با ما سخنی گوی
کز بهر تو بسیار شنیدیم سخنها


گه ناز و گهی عشوه، گهی جور و گهی لطف
غیر از تو چه داند دگری اینهمه فنها؟


در عشق تو صبر و دل و دینم شد و اکنون
مانده است در این واقعه شاهی تن تنها​

 

[MHP]

ساقی بآب خضر نشان ده پیاله را
کز دل برون کنیم غم دیر ساله را


بلبل ز روی گل همه حرف جفا شنید
آه ار ورق بباد دهند این رساله را


هر دم شکفته تر شود از آه من رخت
از رهگذار باد چه غم شمع لاله را؟


برخوان وصل دست ارادت مکن دراز
کالوده کرده اند بزهر این نواله را


بخت غنوده را سر خواب است همچنان
شاهی چه تیز میکنی آهنگ ناله را؟​

 

[MHP]

جان بهر تو در بلاست ما را
دل پیش تو مبتلاست ما را


پیشت بدعا برآورم دست
در دست همین دعاست ما را


هر شب به هوای خاک کویت
دیده بره صباست ما را


در منزل ما چو مه نیایی
خود طالع آن کجاست ما را
​

 

[MHP]

تو ناوک غمزه زن، که پیشت
سی*ن*ه سپر بلاست ما را


مخرام چو گل قبا گشاده
چون جامه جان قباست ما را


شاهی چه غم ار جفا کند یار
چون رو به ره وفاست ما را







​

 

[MHP]

بخود ره نیست در کوی تو مشتاقان شیدا را
خم زلفت بقلاب محبت میکشد ما را


اگر درپایت افکندم سری، عیبم مکن، کانجا
چنان بودم که از مستی ز سر نشناختم پا را


تو در دل میرسی مهمان چه جای صبر و عقل و جان
زمانی باش، کز نامحرمان خالی کنم جا را


غم نا آمده خوردن بنقدم رنجه میدارد
همان بهتر که با فردا گذارم کار فردا را


ز مژگانش دل زاهد کجا یابد اثر، شاهی
بلی، خود کارگر ناید سنان خار بر خارا​

 

[MHP]

چشم تو برانداخت بمی، خانه ما را
بگشود برندی در میخانه ما را


از دیده و دل چند خورم خون خود، آخر
سنگی بزن این ساغر و پیمانه ما را


گر بگذری ای باد بدان زلف چو زنجیر
زنهار بپرسی دل دیوانه ما را


هر شب من و اندوه تو و گوشه محنت
کاقبال نداند ره کاشانه ما را


آن بخت نداریم که یکشب مه رویت
روشن کند این کلبه ویرانه ما را


حقا که بافسون دگرش خواب نیاید
هر ک.س که شبی بشنود افسانه ما را


از تاب غمت سوخت بحسرت دل شاهی
ای شمع تو آتش زده پروانه ما را​