آموزشی انواع پیرنگ‌ داستان‌ کودک و نوجوان چیست

[-pariya-]

تفاوت داستان‌های ماجراجویی و داستان‌های شخصیت محور:
داستان‌های ماجراجویی که پیش‌تر به آن اشاره کردیم، می‌تواند فقط یک شخصیت اصلی نداشته باشد و گروهی از شخصیت‌ها باشند که پی هدف خاصی می‌روند. در این‌طور داستان‌ها شخصیت‌ها می‌توانند فقط و فقط یک اسم باشند یا درنهایت چند ویژگی ظاهری مثل چاقی و لاغری یا چند ویژگی اخلاقی ساده و سطحی مثل شکمو بودن یا علاقه داشتن به بازی‌های کامپیوتری و…

 

[-pariya-]

اما در داستان‌های شخصیت‌پردازانه، یک شخصیت قهرمان اصلی داریم که خواسته‌هایش، ویژگی‌های اخلاقی‌اش، احساساتش و تغییراتی که در مسیر داستان می‌کند برای ما مهم هستند. ما این شخصیت را دوست داریم، غمش ناراحتمان می‌کند و از شادی‌اش خوشحال می‌شویم. برای ما خود جودی آبوت مهم است و با تغییر احساساتش، احساساتی می‌شویم

 

[-pariya-]

همدلی در داستان‌های شخصیت محور:
معمولاً این شخصیت‌ها نوعی نقص فیزیکی (آرنولد در کتاب خاطرات سرخپوست پاره‌وقت، پسری است که سرش با بدنش تناسب ندارد، چشمهایش ضعیف است، بینهایت لاغر است و…!)؛ یا ضعف اخلاقی و روانشناختی (پینوکیو دروغ می‌گوید، هاکلبری فین چموش و ناسازگار است)؛ یا شرایط سخت زندگی دارند(سیندرلا، جودی آبوت، هاکلبری فین و…) که همه‌ی اینها رنجی را به وجود می‌آورند که در همان اول داستان احساس همدلی و همذات‌پنداری در مخاطب به وجود می‌آورند.

 

[-pariya-]

گوژپشت نتردام صاحب یک نقص فیزیکی است که باوجود مهربانی و انسان‌مداری‌ای که دارد، همین نقص باعث می‌شود احساس تنهایی و انزوا داشته باشد.

هاکلبری فین به خاطر داشتن پدر الکلی و شرایط ناسازگار زندگی، از خانه فرار می‌کند و…

 

[-pariya-]

در کتاب اپل و رین، اپل دختر نوجوانی است که مادرش یازده سال پیش، شب کریسمس او را ترک کرده و تمام این سال‌ها اپل پیش مادربزرگش زندگی می‌کرده، حالا بعد از این همه سال مادر برگشته، اما با همه‌ی مادرها متفاوت است و… در این داستان، بیشتر از حوادث و ماجراها، نگاه اپل به اطراف و احساسی که از تغییرات و ماجراهای زندگی‌اش می‌گیرد برای مخاطب مهم است

 

[-pariya-]

پیرنگ دگردیسی؛ از انواع درام شخصیت‌محور
از انواع دیگر داستان‌های درام شخصیت، پیرنگ دگردیسی است. در شروع این داستان‌ها به دلیلی (نفرین، مجازات گناه، یا علتی ناشناخته) شخصیت از انسان به چیزی دیگر تبدیل می‌شود. داستان‌های دراکولا، پادشاه قورباغه، دیو و دلبر از این دسته هستند.

 

[-pariya-]

ما در این داستان‌ها مسائل و مشکلات این تغییر ناگهانی را از دید شخصیت می‌بینیم و مثل شخصیت آرزو داریم که او بتواند به شکل اولیه‌اش برگردد.

 

[-pariya-]

چیزی که مهم است اینکه در این داستان‌ها هم می‌توانند همان عناصر هدف، انگیزه، نقشه راه، موانع و حریف را داشته باشند؛ اما علاوه بر این‌ها ما می‌بینیم که شخصیت در پایان داستان به بینشی تازه دست پیدا کرده است. مثلا در دیو و دلبر، دیو به خاطر خودخواهی به این روز افتاده و در پایان داستان می‌بینیم که این خودخواهی و خودمحوری را کنار گذاشته است.

 

[-pariya-]

به طور کلی درام‌های شخصیت‌محور همیشه یک درس اخلاقی به مخاطب می‌دهند:

در صورت اراده داشتن، یک دختر هم می‌تواند قهرمان نبردی بزرگ باشد (مولان).

عشق واقعی پیروز، و خودخواهی ویرانگر است (گوژپشت نتردام).

در هر شرایطی می‌توان نگاهی خاص، بزرگ و انسان‌محور به زندگی داشت (آن شرلی، بابا لنگ دراز).

 

[-pariya-]

نکته‌ی مهم این است که این‌طور داستانها معمولاً برای مخاطب نوجوان جذاب‌تر است. مخاطب نوجوان در حال تدوین جهان‌بینی اش است و علاوه بر ماجرا، طرز فکر قهرمان و نگاه او به مسائل را دنبال می‌کند. از طرفی بهتر از مخاطب کودک می‌تواند رنج و یا احیانا غم موجود در داستان را تاب بیاورد.