آموزشی انواع کات و ترنزیشن در تدوین

[Aramesh.]

پیوند نماها (تروکاژ)​

در مرحله «تدوین» فیلم‌های سینمایی و مرحله «استوری برد» تو ساخت انیمیشن مشخص کردن نما ضروریه؛ اما اطلاعات مهم دیگه‌ای هم باید مدنظر قرار بگیره. مثلاً نحوه‌ی تغییر تصاویر بین کات‌های مختلف یا اصطلاحاً تروکاژ. (تروکاژ فکر کنم یه کلمه‌ی فرانسویه و ما صطلاحاً به معنای حقه‌ی سینمایی ازش استفاده می‌کنیم.)
تروکاژ کلاً دو مدل داره:
١- تروکاژ تصویری: نحوه چیدن تصاویر کنار هم و مدل پیش بردن ایده‌ی‌ فیلم (انواع کات‌ها)
٢- تروکاژ فنی: تدوین دیجیتال و استفاده از جلوه‌های بصری (انواع ترنزیشن‌ها)

***​

به‌طور کلی تروکاژها می‌تونن زمان رو طولانی یا کوتاه کنن و حس و انرژی یک سکانس رو افزایش بدن.
وقتی قراره با چیدن برش‌های مختلف از چند سکانس و صحنه، خط اصلیِ‌ داستان با روایت داستان‌های موازی و فرعی فیلم پیش بِره، در واقع تروکاژ تصویری مدنظر قرار گرفته. تروکاژهای تصویری شامل انواع کات‌ها هستن که سر رشته‌ی ریتم فیلم دستشونه.
اما وقتی قراره از یک صحنه به‌ یه صحنه‌ی دیگه کات بزنیم، این کار بسته به سیاق داستان و سلیقه تدوین‌گر می‌تونه با افکت‌های مختلفی اتفاق بیفته. آروم کات بخوره یا سریع؟ تصویر‌ها محو باشن یا واضح؟ رو به سیاهی یا سفیدی برن؟ این‌ها نمونه‌هایی از کاربرد تروکاژ در تدوین فنی فیلم‌هائن. جلوه‌های ویژه سینمایی هم جزو همین دسته قرار می‌گیرن، چون نوعی حقه سینمایی هستن که در میز تدوین به فیلم اضافه میشن. که البته من هنوز اطلاعات دقیقی ازش ندارم.
در ابتدا با انواع تروکاژ تصویری آشنا می‌شیم و بعد تروکاژهای فنی متداول رو تو ویدئو‌ها بررسی می‌کنیم.

 

[Aramesh.]

کات (برش)​

متداول‌ترین شکل انتقال از یک صحنه به صحنه‌ی دیگه تو فیلم‌ها، کات هست.
با کات زدن، دو نما یا همون صحنه‌ی پشت سر هم، بدون هیچ واسطه‌ای بلافاصله به هم پیوند می‌خورن. کات ساده خیلی ساده نماها و حتی سکانس‌ها رو جدا می‌کنه و در فیلم می‌تونه جایی باشه برای تغییر لحن داستان، تغییر صحنه و ریتم فیلم. گاهی از یک چیز ساده یا صدای محکمی در سی حنه استفاده میشه تا همزمان با اون اتفاق، کات هم انجام بشه؛ چیزهای ساده‌ای مثل صدای محکم بسته شدن در، عبور ماشین یا نور فلش دوربین. اصطلاحاً به کاتی که همزمان با ظاهر شدن نور فلاش دوربین زده میشه فلش‌کات هم میگن.

 

[Aramesh.]

مچ‌کات (برش تطبیقی)​

برای اجرای برش تطبیقی، باید بین دو صحنه از نظر گرافیکی، اِلِمان‌های مشترکی داشته باشن. معمولا در مچ‌کات، بین دو صحنه یک فصل مشترک حرکتی وجود داره؛ یعنی آخرِ حرکت در نمای «A» با ابتدای حرکت در نمای «B» حداقل یک بخش مشترک و مشابه داشته باشه. به طور کلی مچ‌کات‌ها رو میشه به سه دسته کلی تقسیم‌بندی کرد:
١- مچ‌کات گرافیکی
٢- مچ‌کات حرکتی
٣- مچ‌کات آوایی
در مچ‌کات گرافیکی، شکل کلی از یک صحنه با صحنه‌ی بعدی مطابقت پیدا می‌کنه و بعدش نمای جدید ترکیب و یا جایگزین میشه.
در مچ‌کات حرکتی، مسیر حرکت در نمای فعلی، در نمای بعدی توسط کاراکترهای دیگه ادامه پیدا می‌کنه.
و در مچ‌کات آوایی، آخرین افکت‌ صوتی در نمای فعلی با اولین افکت صوتی نمای بعدی تطابق پیدا می‌کنه.
رایج‌ترین مدلش هم بسته شدن در تو صحنه‌ی A و باز شدنش تو صحنه‌ی B هست.

 

[Aramesh.]

اینسرت (میان نما)​

برخلاف بقیه‌ی اسامی، اسمِ فارسیِ اینسرت نشانگر کاریه که واقعاً می‌کنه؛ «میان‌نما». یعنی کاتی که قراره تو پرانتز به بیننده اطلاعات مهم یا یه چیز خاصی رو نشون بده. اینسرت معمولا به صورت کلوزآپ یا به صورت نمایی از یک عکس ثابت به کار میره. مثلا وقتی بن‌تن به ساعتش نگاه می‌کنه، در نمای بعدی قاعدتاً نباید ببینیم کاراکتر داره اتل متل توتوله بازی می‌کنه؛ بلکه باید نمایی بسته از ساعت رو ببینیم، که بیننده بدونه بن‌تن قراره به کدوم از هیولاها تبدیل بشه.

 

[Aramesh.]

کات ‌اِوِی (Cutaway)​

کات‌ اوی حکم سکته داره وسط یه صحنه. یعنی به ظاهر پیوستگی فیلم رو برای لحظاتی کوتاه به خاطر یه دلیل معقول قطع می‌کنه، اما در خدمت داستان فیلمه. حداقل دو نوع کات ‌اوی متداول داریم:
بعضی از نما‌هایی که با کات ‌اوی به شات اصلی گره می‌خورن، لزوماً جزو اصلی داستان و تصاویر اصلی اون صحنه نیستن. اما چون همزمان با جریان اصلی اتفاق میفتن، به روایت داستان و ریتم فیلم کمک می‌کنن. معمولاً صحنه فیلم بعد از کات‌ اوی، باز به شات اول کات خورده و برمی‌گرده. مثلا برای ایجاد صحنه‌‌ی یه کمیک، از کات‌ اوی و بعد بازگشت به صحنه‌ی اول استفاده می‌کنن.
علاوه بر این که از کات‌اوی برای نشون دادن محیط و حس و فضای اتفاقات صحنه استفاده میشه، یه مثال بزنم بهتره، دیدین تو یه سریال شخصیت پرت میشه به گذشته یا همون فلش بک اتفاق میفته؟ اون اتفاقی که بین زمانِ حال و گذشته میفته کات اویِ خودمونه:)

 

[Aramesh.]

کات روی عمل (Cut on actioon/motion) ​

کات روی عمل یکی از انواع کات هست که از وسط بازیِ کاراکتر کات می‌خوره به نما یا زاویه‌ای دیگه از همون بازیگر. این تکنیک کمک می‌کنه تا کات‌ها نامحسوس‌تر و نرم‌تر جلوه کنن و فیلم ریتم و جریان پیدا کنه. به کمک کات روی عمل میشه ضعف‌های پیوستگی در فیلمبرداری رو پوشش داد و حواس بیننده رو نسبت به فیلم جمع‌تر کرد. مثلا فرض کنید شما با یه صحنه‌ی باز، از بازیگری یه فیلم دارید، یا فیلم‌برداری می‌کنید که پشت لپ‌تاپش مشغول سرچ زدنِ انجمنِ یک رمانه. وقتی تو صحنه‌ی بعدش از قاب بسته یا کلوزآپ انگشتای درحال تایپ نشون می‌دید، در واقع کات روی عمل انجام دادین.
کات روی عمل کمک می‌کنه اکشن رو علاوه بر دیدن، حس کنیم. کاربرد این کات به خصوص برای تیزر رمان‌های جنایی و معمایی خیلی زیاده.

 

[Aramesh.]

تروکاژهای فنی (انواع ترنزیشن ها)​

​

ظهور یا محو تدریجی (Fade in/out)​

فِید حالت کم‌رنگ و محو یه تصویر رو میگن و اصطلاحاً تو تدوین فیلم زمانی استفاده میشه که صحنه به آرومی به یک رنگ واحد و ساده (اکثراً سیاه) تبدیل میشه. یا زمانی که صحنه به تدریج می‌خواد نمایش داده بشه. جای «فید این» همیشه اول تیزر یا صحنه‌هاست و جای «فید اوت» همیشه آخرِ تیزر یا صحنه.

 

[Aramesh.]

تلفیق (Dissolve)​

برخلاف فیدها که صحنه‌‌ها به تدریج داهل یه رنگ واحد محو میشن، در ترنزیشن تلفیق صحنه فعلی در صحنه بعدی محو میشه. در واقع این ترنزیشن دو صحنه رو به صورت دو تصویر کم‌رنگ روی هم می‌کشونه تا به تدریج تصویر جدید واضح بشه. بنابراین کاربردش دقیقاً پایا صحنه و آغازِ صحنه‌ی جدیده که حرف تازه‌ای از فیلم قراره در اون‌ زده بشه.

 

[Aramesh.]

وایپ​

وایپ در لغت یعنی روبِش و پاک کردنه. اصلاً برف پاک‌کن ماشینم به زبون انگلیسی میشه وایپر. در اصطلاح سینمایی، ترنزیشن وایپ یکی از انواع تروکاژای تدوینه که حرکتش درست شبیه برف پاک‌کن ماشینه؛ یعنی صحنه از یک سمت تصویر به سمت مقابل جابه‌جا شده و جایگزین صحنه‌ی قبلی میشه. ترنزیشن وایپ از چپ به راست (و بالعکس)، یا از بالا به پائین (و بالعکس) یا به صورت مورّب اعمال میشه. از این ترنزیشن معمولا برای انتقال بین خط داستانی از یک لوکیشن به محیط دیگه (مثلا از درونی به بیرونی)، و یا برای ایجاد درگیری و تنش استفاده میشه، به همین دلیل خیلی ازش برای تیزر استفاده نمی‌کنیم.

 

[Aramesh.]

آیریس​

آیریس رو تو پایان کارتون‌ها خیلی می‌بینیم.
آیریس یکی از انواع وایپ محسوب میشه که بیشتر در آخر یک فیلم یا تیزر نمایش داده میشه. آیریس به‌صورت یک دایره کوچک‌شونده روی سوژه موردنظر جمع میشه به طوری که سایر قسمت‌های کادر سیاه به نظر می‌رسه. آیریس می‌تونه به صورت دایره یا هر شکل دیگه‌ای (ستاره‌ای، قلبی و …) باشه. هرچند اگه بخوایم یه تیزر خوب داشته باشیم، خیلی راحت نمی‌تونیم ازش استفاده کنیم.