حقوق اولیای دم چه کسانی هستند؟

['Nika]

می توان گفت که ورثه متوفی سهم الارث دارند. رابطه بین ولی و متوفی به دلیل رابطه نسبی یا سببی ایجاد می شود. بنابراین باید گفت که در این موضوع، اقارب سببی، اولیای دم متوفی نیستند و فقط بستگان و اقارب نسبی ولی دم متوفی در نظر گرفته می شوند.

 

['Nika]

یعنی گذشت یا حق مجازات به تشخیص ولی دم فرد است و در این موارد زن و شوهر حقی ندارند. البته در این مورد استثنا وجود دارد.

 

['Nika]

در واقع در پاسخ به سوال ولی دم کیست؟ می توان به ماده 261 قانون مدنی اشاره کرد که اولیاء دم را اینگونه تعریف کرده است:

«اولیا یا ولی دم ورثه فرد هستند که اختیار قصاص و گذشت دارند. مگر زن و شوهری که در اجرای جرایم و عفو و مجازات ها هیچ اختیاری ندارند.» در نتیجه برای تعیین ولی دم برای اینکه بفهمیم اولیای دم چه کسانی هستند، باید به قانون اساسی و قوانین ارث مراجعه کرد.

 

['Nika]

موانع برای شناسایی اینکه ولی دم کیست!

در مواردی قانون گذار ایرادات و موانع اولیای دم و حق مجازات را مورد توجه قرار داده است. چنان که گفته می شود اگر مرتکب یا شریک جرم عمدی باشد، وارث محسوب نمی شود و حق مجازات ندارد. و همچنین حق قصاص و دیه را هم به ارث نمی برند.

 

['Nika]

در مورد همسر مقتول نیز لازم به ذکر است که این افراد (زن و شوهر مقتول) وارث مقتول محسوب می شوند، اما حق قصاص ندارند.

 

['Nika]

آیا دیه و خون بها به زن یا شوهر ارث می رسد؟

از آنجایی که زوجه مقتول یکی از وراث است، اگرچه حق قصاص و جبران خسارت ندارد، اما در صورتی که حقوق قصاص فرد به هر دلیلی به دیه تبدیل شود، همسر مقتول مانند سایر ورثه به میزان سهم خود ارث خواهد برد.

 

['Nika]

همسر مقتول تنها پس از فوت اولیای دم و صاحبان حق قصاص، ولی دم تلقی می شود. و در این صورت نیز همسر مقتول باید جز وارثان صاحب حق قصاص باشد.

 

['Nika]

ذکر این نکته ضروری است که حتی اگر همسر مقتول حق قصاص را نداشته باشد، این بدان معنا نیست که او حق شکایت، تعقیب قضایی یا گرفتن دیه از متهم را ندارد.

 

['Nika]

در این مورد ماده 353 قانون مجازات اسلامی درباره این که اولیای دم چه کسانی هستند و ولی دم کیست، جمله زیر را توضیح و تشریح می کنیم:

به عنوان مثال اگر اولیای دم مقتول (در این مورد مقتول مرد است) متشکل از یک زن (منظور همسر متوفی می باشد) و یک دختر باشند، در این صورت فقط دختر قیم محسوب می شود. اما وقتی دختر مقتول فوت می کند، در این صورت چون حق قصاص و انتقام ارثی است، زن به دلیل اینکه مادر دختر متوفی است، حق قصاص و غرامت را به ارث می برد و می تواند در مورد آن تصمیم بگیرد.

 

['Nika]

آیا اولیای قهری جزء اولیای دم به شمار می آیند؟

در برخی موارد مسئول قصاص فرد، فرزند او یا شخصی صغیر است، بنابراین در این صورت ولی قهری قانونی می تواند قاتل را قصاص کند یا او را ببخشد و دیه دریافت کند. به طور کلی در این مرحله وظیفه تصمیم گیری با اوست. البته در صورتی که ولی قهری در این باره تصمیمی اتخاذ نکند، باید منتظر سررسید بلوغ و سن قانونی فرد صغیر باشیم، که ببینیم او چه تصمیمی در مورد ان خواهد گرفت.