آموزشی بازده درصدی

[-pariya-]

 

[-pariya-]

مقدار نسبی واکنش‌دهنده‌ها و فرآورده‌هایی که در یک معادله شیمیایی موازنه شده وجود دارند را به طور معمول با نام «مقادیر استوکیومتری» (Stoichiometric Amounts) می‌شناسند.

 

[-pariya-]

در بسیاری از موارد، در محاسبات مقادیر فرآورده‌های تولیدی، فرض بر این است که تمامی مقادیر مورد نیاز برای واکنش، با نسبت‌های استوکیومتری فراهم هستند. اما در این آموزش قصد داریم تا مواردی را بیان کنیم که در آن‌ها، چنین شرایطی برقرار نباشند

 

[-pariya-]

و واکنش‌‌دهنده‌ها با نسبت‌های استوکیومتری حضور نداشته باشند. در این شرایط، بحث در خصوص بازده درصدی واکنش و مباحث دیگری همچون، بازده نظری و واکنش‌دهنده‌های محدود‌کننده و اضافی مطرح می‌شوند.

 

[-pariya-]

مقدمه‌ای بر بازده واکنش
در شیمی، بازده واکنش به مقدار فرآورده تولیدی در یک واکنش شیمیایی می‌گویند. «بازده مطلق» (Absolute Yield) را می‌توان در واحدهای گرم یا مول (بازده مولی) بیان کرد.

 

[-pariya-]

بازده درصدی که با نام‌های بازده کسری و بازده نسبی نیز شناخته می‌شود، معیاری برای کارآمد بودن روش‌های سنتز است. مقدار فرآورده‌ای که در هر واکنش شیمیایی بدست می‌آید، همواره کمتر از مقدار ماده مورد نیاز است، دلایل مختلفی برای این امر وجود دارد که برخی از آن‌ها به طور خلاصه در زیر آورده شده‌اند:

 

[-pariya-]

بسیاری از واکنش‌ها به طور کامل انجام نمی‌شوند و واکنش‌دهنده‌ها همگی به فرآورده تبدیل نخواهند شد.
ممکن است دو یا چند واکنش به طور همزمان اتفاق بیافتند و در نتیجه، مقادیری از واکنش‌دهنده‌ها به فرآورده‌هایی ناخواسته تبدیل شوند.

 

[-pariya-]

در بسیاری از موارد، به هنگام جداسازی و خالص‌سازی فرآورده‌ها از مخلوط واکنش، هدررفت مواد از جمله فرآورده‌ها را خواهیم داشت.
وجود ناخالصی در مواد واکنش‌دهنده را نیز می‌توان به عنوان عاملی مهم در کاهش بازده واکنش در نظر گرفت

 

[-pariya-]

واکنش‌دهنده محدودکننده و اضافی
برای اینکه بخواهیم بازده واکنش را با زبانی بسیار ساده بیان کنیم، باید با مثال‌هایی ساده به ارائه این مطلب بپردازیم.

 

[-pariya-]

فرض کنید بخواهیم به کمک نان تُست، ساندویچ‌های پنیری درست کنیم به گونه‌ای که با هر برش پنیر، نیاز به دو برش نان تست داشته باشیم. در اینصورت، رابطه کلی برای تهیه ساندویچ را به صورت زیر خواهیم نوشت:

۱ ورقه پنیر + دو برش نان تست = ۱ ساندویچ