معرفی کتاب بربادرفته مارگارت میچل

[ادوارد کلاه به سر]

آن‌هایی که در این نبردها سربلند بیرون می‌آیند در مقایسه با بقیه چه ویژگی‌هایی دارند؟ از نظر من بازمانده‌ها مهم‌تر از همه یک ویژگی دارند: قوه ابتکار. من دربارهٔ مردمی می‌نویسم که ابتکار دارند. ” . این یادداشت از او می‌تواند، جرقهٔ شناخت تفکرات میچل را بعنوان یک نویسندهٔ فعال و صاحب اندیشه در ما ایجاد کند. نخستین مقوله و مفهومی که می‌توان از سخنان میچل برداشت کرد این است که او به ” مفهوم بقا ” اشاره دارد. بقا یک مفهوم کاملاً انسانی است. بقا پروسه ای را در ذهن ایجاد می‌کند که کاملاً روایت انسانی ای از زندگی ارائه می‌دهد. از نگاه علم فلسفه و همچنین از نگاه منتقدین ادبی، ” بقا ” عاملی است که در پی انتخاب‌های انسانی صورت می‌گیرد. شاید برای شما هم سؤال پیش آمده باشد که بقا واژه ای است که ما برای همگان به کار می‌بریم و شاید برای حیوان نیز بتوان از آن استفاده کرد، اما حقیقت امر این است که یک انتخاب واژگان غلط برای یک نجات و یک برجا ماندن در هستی است.

 

[ادوارد کلاه به سر]

بقا چیزی است که تنها متعلق به انسان است. چرا که بقا انتخاب را در دل خود به همراه دارد و این ارادهٔ انسان است که برای او شرایطی را رقم می‌زند که در طی آن به یک بقا برسد یا اینکه در سیل فنا از میان برود. این اتفاق در دیگر اجزای هستی وجود ندارد. برای دیگر اجزای هستی تنها می‌توان یک حال تصور کرد و آن مفهوم ” نجات ” است، نجات از چیزی که هیچ تأثیری در آن ندارند. به هر طریق باید ریشهٔ این قضیه را به‌طور فلسفی دنبال کرد، اما شما همین پیش فرض را در ذهن خود نگه دارید که بقا یک مفهوم کاملاً انسانی است و ارادهٔ انسان را شامل می‌شود.

 

[ادوارد کلاه به سر]

میچل نیز به این اشاره می‌کند که رمان او رمان بقا است. در واقع باید دو سؤال در این‌جا مطرح کرد، نخست آنکه بقای این رمان در باب چه شخصیتی ذکر می‌شود؟ و این بقا در پی چه اتفاقاتی و در پی فرار از کدام فنایی صورت می‌گیرد؟ رمان بر باد رفته بر گرد یک شخصیت اصلی به نام اسکارلت اوهارا می‌گردد. او شخصیتی است که در طول داستان بر باد رفته تحولی را از خود نشان می‌دهد که تنها و تنها برای زنده ماندن است. زنده ماندنی که به دنبال ارزش هاست. حال نوبت آن است که نگاهی به شخصیت اسکارلت داشته باشیم. شخصیتی که دقیقاً مفهوم بقا را برای ما معنا می‌کند. اسکارلت فردی است که در داستان دچار شخصیت‌های گوناگون است اما این شخصیت به هر طریق، یک اصل و یک نماد را در زندگی خود برقرار می‌دارد و آن سرسختی برای رسیدن به موفقیت است.

 

[ادوارد کلاه به سر]

رمان بر باد رفته نشان از اسکارلتی دارد که در زندگی خویش از تمامی ابزارهای مورد نیاز استفاده می‌کند تا که به آنچه که در دل دارد برسد. او دقیقاً مفهوم بقا را برای ما معنا می‌کند. مفهومی که بیش از هر چیز برای میچل مهم است و در دل داستان خود به آن بسیار می‌پردازد. اما دیگر واژه ای که او در یادداشت بعد از انتشار کتاب منتشر می‌کند ذکر این نکته است که او از مفهوم ” بازمانده هاً استفاده می‌کند. بازمانده‌ها در این داستان رت و اسکارلت هستند. کسانی که فراز و نشیب‌ها را دیدند، همه چیز را به جان خریدند تا اینکه سر از درون اجتماع مردهٔ خویش بیرون بیاورند. اسکارلت و رت دقیقاً یک بازمانده اند، چرا که آنها خیلی خوب به مهارت مبارزه کردن آشنایی یافته‌اند. از نگاه میچل برای بقا باید مبارزه کرد. مبارزه ای که درگیری اهداف و جان آدمی است.

 

[ادوارد کلاه به سر]

اسکارلت و رت کسانی هستند که خود را با هر شرایطی وفق داده‌اند و شاید بهترین واژه بجای وفق دادن، این است که مبارزه می‌کنند. و این ترجمان تمام مفاهیمی است که مارگارت میچل در نوشتهٔ پس از انتشار کتابش قصد به بیان آن را دارد. اما سؤالی که باید به آن پاسخ داد این است که شرایطی که آن‌ها خود را با آن وفق می‌دهند، چه شرایطی ست؟ در رمان بر باد رفته جامعه ای به تصویر کشیده می‌شود که جامعه سنت جنوب، همیشه درگیر جنگ است. این جنگ برای اهالی جنوب یک مفهوم فاجعه گون است و برای آن‌ها بدبختی به همراه آورده‌است. این نکته نیز بدیهی است. طبیعی است که در هر جامعهٔ جنگ زده‌ای افراد با مفهوم فقر و فلاکت روبرو هستند و دچار بدبختی می‌شوند.

 

[ادوارد کلاه به سر]

اما این میان چه کسی یا چه کسانی به مفهوم بقا می‌رسند و بازمانده می‌شوند؟ چه کسانی می‌توانند با استفاده از این شرایط، سر خود را از این فلاکت بیرون آورده و در میان جنگ خود را دچار خوشبختی و رفاه کنند. این جاست که ما باز هم به بخش دیگری از یادداشت میچل می‌رسیم که می‌گوید ” من برای بازمانده‌ها می‌نویسم، بازماندگانی که ابتکار دارند. ”. این ابتکار دقیقاً جایی خودش را نشان می‌دهد که رت با استفاده از شرایط جنگ کاری می‌کند که پولدار شود و سرمایه‌دار شود. این قضیه حتی برای اسکارلت نیز صدق می‌کند. او با تأسیس یک کارگاه چوب در شرایطی که همه در حال درگیری و جنگ هستند، به ثروت می‌رسد و خود و جامعهٔ خود را از شرایط اسفباری ک به آن دچار هستند، رهایی می‌دهد و به بقا می‌رسد.

 

[ادوارد کلاه به سر]

ملانی و اشلی دیگر کسانی هستند که خود را برای وفق دادن با شرایط جنگ آماده می‌کنند اما با شکست روبرو می‌شوند. آن‌ها نشان دهندهٔ زندگی سنتی جنوب هستند، زندگی ای که در آن ابتکاری وجود ندارد. بعد از این که جنگ به پایان می‌رسد، اشلی بیشتر پول خود را صرف می‌کند و به یاد روزهای گذشتهٔ خویش خیال بافی می‌کند و زندگی اش را صرف هیچ و پوچ می‌کند. او در نهایت حتی به یک کشاورز فقیر تبدیل می‌شود. اما این در حالی است که حتی بعد از اینکه اسکارلت به او یک شغل هم می‌دهد، او در آن شغل نیز ناموفق می‌شود و مجبور به ترک می‌شود.

 

[ادوارد کلاه به سر]

اشلی دقیقاً می‌داند که چه چیزی در جهان او در حال رخ دادن است در نهایت همان اتفاقی رخ خواهد داد که هنگام نابودی یک تمدن رخ می‌دهد. افرادی که عقل دارند و شجاع هستند زنده می‌مانند و بقیه، نابود خواهند شد و اشلی نیز می‌داند که جز دستهٔ دوم است. اما هنگامی که به ملانی می‌رسیم، اوضاع کمی رو براه تر است. همان‌طور که در تحلیل شخصیت ملانی نیز خدمتتان عرض کردیم، او شخصیتی متعادل است و آرامش بهتری را در کنار آمدن با واقعیت دارد.

 

[ادوارد کلاه به سر]

او در هر بحرانی سعی می‌کند خودش را باقی نگه دارد و در این راه نیز از حمایت‌های به ظاهر سرپرستانهٔ اسکارلت بهره می‌گیرد. او در ادامه حتی آنچنان قوی می‌شود و آنچنان استحکامی از خود نشان می‌دهد که خود شخصیت اسکارلت را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما تنها نکته ای که نمی‌گذارد او به آنچه که باید به آن برسد، یعنی بقا، دست پیدا کند، گذشته نگری اوست. او بر خلاف رت و اسکارلت، همیشه نگاهی به گذشته دارد و این نگاه به گذشته کلیت زندگی او را تشکیل می‌دهد.

 

[ادوارد کلاه به سر]

اما بگذارید کمی از فضای یادداشت میچل فاصله بگیریم و به دل رمان سفر کنیم، جایی که بسیاری از گره‌های کور در آن باز می‌شود و دغدغه‌های بسیاری را می‌توانیم از دل آن بیاموزیم. یکی از دغدغه‌های ذهنی نویسندهٔ این کتاب، که به‌طور اختصاصی در این کتاب به آن پی می‌بریم، مقولهٔ عشق است. میچل، خود یک زن است. زنی که طبعاً با دنیای ادبیات سر و کار دارد و بسیار عاشقانه نیز می‌نویسد. از این رو می‌توانیم بگوییم که عشق، نه تنها یک دغدغهٔ ادبی برای میچل است، بلکه یک دغدغهٔ انسانی نیز برای او فراهم ساخته‌است و این باعث شده‌است که ما تجلی افکار میچل را در این رمان مشاهده کنیم. در باب عشق و تجلی افکار عاشقانهٔ او باید چنین گفت که: ” عشق در رمان بر باد رفته، حاوی آموزه‌ها و درس‌های بسیاری است.