تاریخ جهان تاریخ هند

[soheill]

اولین بار کوروش با فتح باختر یا بلخ به شبه‌قارهٔ هند نزدیک شد، به دلیل کمبود منابع تاریخی نمی‌توان مرزهای شرقی فتوحات کوروش را به‌طور دقیق تعیین کرد؛ دامنهٔ مسئولیت‌ها و قلمرو نفوذ ساتراپی باختر به قلمرو سرزمین‌های همسایه نیز کشیده می‌شده‌است؛ و پس از او داریوش در۵۱۷ پ. م شمال غربی هند را تصرف نمود.

 

[soheill]

شاید اولین‌بار مورخان یونانی مانند استرابو و هردودت باشند که دربارهٔ ساتراپی هیندوش و ارتباط فرهنگی و هنری هند و ایران مطالبی را ارائه داده‌اند. هنر معماری عصر هخامنشی در شکل‌گیری آثار موریایی هند تأثیر قابل اثباتی داشته‌است.

 

[soheill]

آغاز فتح سرزمین‌های شرقی ایران به‌ویژه هند توسط داریوش هخامنشی

به دلیل نبود منابع تاریخی کافی نمی‌توان مرزهای شرقی فتوحات کوروش را به‌طور دقیق تعیین کرد. محتمل است مرزهای یادشده تا قندهار و ناحیهٔ پیشاور گسترش داشته، هرچند برخی معتقدند عملیات نظامی که بعدها داریوش با شورشیان آن نواحی داشت، نشان می‌دهد که سپاهیان ایران به‌طور کامل از کابل فراتر نرفته بوده‌اند. به هر روی در هر صورت عملیات نظامی داریوش در آغاز سلطنتش در اندک زمانی نه‌تنها به فتح قندهار منجر شد، بلکه دامنهٔ فتوحات بعدی وی به سراسر نواحی غرب هند و جلگه سند تا مصب آن نیز رسید.

 

[soheill]

داریوش پس از سرکوب تمامی قیام‌ها و شورش‌ها در آغاز پادشاهی خود و تثبیت اقتدار خود بر سراسر امپراتوری، درصدد فتوحات جدید برآمد. در حدود ۵۱۷ پ. م، او شمال غرب هند را به تصرف خود درآورد. بیشترین تعداد ملل تابع و تحت سلطهٔ هخامنشیان در اواخر حکومت داریوش اول بوده‌است که نمایندگان آن‌ها به صورت نقش برجسته تخت داریوش را در آرامگاه او در نقش رستم حمل می‌کنند و تعداد آن‌ها ۳۰ نفر بوده‌است که به فهرست بیست و سه‌گانهٔ داریوش در بیستون این هفت ملل و کشورهای تحت سلطهٔ هخامنشی اضافه شده‌اند: ۱- قندهاری ۲- هندی ۳- سکایی‌ها ۴- یونانی‌ها ۵- تراکیایی‌ها ۶- اتیوپیای‌ها ۷- کاری‌ها.اهمیت استیلای ایران در این زمان بر قسمت‌هایی از هند به اندازه‌ای در تاریخ عهد قدیم هند مهم بوده که هندی‌ها زمان موعظهٔ بودا و این لشکرکشی را دو مبدأ برای تعیین تاریخ خود دانسته‌اند. در دوران قدیم هندی‌ها زمان موعظه بودا و لشکرکشی داریوش را دو مبدأ برای تعیین تاریخ خود می‌دانستند.

 

[soheill]

شاهان سکایی هند

از اقوام مهاجر سک گروهی در بخش جنوب ایران ساکن گردیده بوده‌اند و در تماس متمادی با حکومت‌های مجاور و ساختار سیاسی آنان در نهایت خود آنها هم دست به تشکیل حکومت نیز زدند. نام اولین شاه سکایی هند، موگه می‌باشد که در کتیبه‌ها نام او ذکر شده‌است. جانشینی او را نیز اقوام اشکانی- سکایی ایرانی بر عهده داشته‌اند که در منطقه ای به مرکزیت قندهار حکومت می‌کردند.

 

[soheill]

دوران فرمانروایی مسلمانان

فتوحات اولیهٔ اسلامی

اولین تماس اسلام با آسیای جنوبی، سال هفتصد و یازدهٔ میلادی است که مسلمانان تا کنارهٔ رود سند که هم‌اکنون در پاکستان است پیش آمدند. اما فتح هندوستان و نفوذ گسترهٔ اسلام در آن سرزمین در دورهٔ غزنویان آغاز شد. در اواخر قرن دهم میلادی سبکتکین، سردودمان این دودمان، نخستین جنگجوی مسلمان بود که کابل و بخشی از قلمرو راجگان در پنجاب را به تصرف خود درآورد. در سال ۱۰۰۵ میلادی سلطان محمود غزنوی به هندوستان تاخت و تا پایان عمرش ۴۲۱ ه‍.ق (۱۰۲۷ م) بالغ بر ۱۵ تا ۱۷ بار به شمال هند حمله کرد. او پس از هر حمله به پایتختش غزنه بازمی‌گشت و نخواست یا نتوانست حکومتی پایدار در این منطقه بنا نهد. مهم‌ترین رویداد این دوران سفر ابوریحان بیرونی به هند بود که حاصل آن اثر باارزش «ماللهند» است.

 

[soheill]

گورکانیان هند

در سال ۱۵۲۶ «بابر» از نوادگان تیمور بر هند تسلط یافت و دودمان گورکانیان یا امپراتوری مغولی هند را بنیان گذاشت. این سلسله از ۱۵۲۶ میلادی تا ۱۸۵۷ میلادی در بخش بزرگی از شبه‌قارهٔ هند فرمانروایی کرد. حکمرانان این سلسله به تدریج تمامی شبه‌قاره را تحت فرمان گرفتند، اما پس از مدتی بخش‌هایی از جنوب هند از اختیار آنان خارج شد. این سلسله در نیمهٔ سدهٔ ۱۷ میلادی و در زمان شاه جهان بزرگ‌ترین و ثروتمندترین امپراتوری جهان بود. این سلسله در دورهٔ اورنگ زیب آخرین دوران طلایی و باشکوه امپراتوری‌های اسلامی به‌شمار می‌رود. در سال ۱۷۳۹ میلادی با حملهٔ نادرشاه افشار به هندوستان مقدمات انقراض این امپراتوری فراهم شد و در سال ۱۸۵۷ پس از سال‌ها نبرد سرانجام کمپانی هند شرقی توانست این امپراتوری را منقرض کرده و سرزمین‌های آن را تصرف کند. به این ترتیب هند که در روزگار اکبرشاه و شاه‌جهان و اورنگ‌زیب سیر تمدن، شکوه و اقتدار را آغاز کرده بود رو به ضعف نهاد.

 

[soheill]

جهانگیر (سمت چپ) و اکبر (سمت راست) دو پادشاه امپراتوری گورکانی هند

 

[soheill]

دوران پس از استقلال

هند در تاریخ ۱۹۵۲ برنامه‌های پنجسالهٔ خود را برای عمران و آبادانی شروع کرد، ولی روابط آن کشور با همسایهٔ خود پاکستان بر سر مسئلهٔ کشمیر رو به وخامت نهاد و همچنین با کشور چین در مسائل مرزی اختلاف نظر پیدا کرد. البته پس از آنکه چین در تاریخ ۱۹۵۹ بر تبت مستولی شد و تجاوزات مرزی خود را به خاک هند آغاز کرد، ناحیهٔ ماکماهون خط مرزی بین چین و هند شد. در تاریخ ۳۱ اکتبر ۱۹۶۱ م. هند همسایهٔ خود را به تجاوزهای پیاپی به پادگان‌های نظامی متهم ساخت و در تاریخ ۱۸ دسامبر ۱۹۶۱ نیروهای هند مستعمرات پرتغال را که شامل «داماو» و «جوا» و «دیو» واقع در ساحل غربی بود، به تصرف درآوردند.

 

[soheill]

در بیستم نوامبر دولت چین قرارداد آتش‌بس را در سرتاسر مرزهای هند و چین اعلام کرد و تعهد کرد که نیروهای خود را تا اول دسامبر به داخل خاک چین در بیست‌کیلومتری خط مرزی که قبلاً آن را اشغال کرده بود، فراخواند و پیشنهاد کرد که منطقه‌ای غیرنظامی به فاصلهٔ بیست کیلومتر در بین دو کشور به وجود بیاید تا زمینه برای مذاکرات دو کشور در مورد اختلافات موجود فراهم شود. هند در این مذاکرات اصرار داشت که نیروهای چین به مواضعی که در ۸ سپتامبر در آن متمرکز بودند، عقب‌نشینی کنند. در ۲۶ نوامبر هند پیشنهادهای چین را در مورد آتش‌بس رد کرد، و روز بعد قرارداد کمک‌های نظامی را با دولت بریتانیا امضاء کرد. روز دهم دسامبر ۱۹۶۲ کنفرانس کلمبو به منظور رفع اختلافات مرزی دو کشور چین و هند تشکیل شد.

اختلافات مرزی دولت هند با پاکستان در منطقهٔ کشمیر هنوز برطرف نشده و یکی از نگرانی‌های قابل‌توجه جهان سیاست است.