آموزشی تشخیص| ادبیات نهم

[Ela]

 

[Ela]

اگر شاعر یا نویسنده‌ای غیرانسانی را به انسان تشبیه کند و یک ویژگی انسانی به او نسبت دهد، به آن شخصیت بخشیده است و از آرایه تشخیص استفاده کرده است. برای نمونه در جمله «صورت ماه خندید.» ماه را به انسان تشبیه کرده‌ایم و به ماه صورتی انسانی داده‌ایم که یک عمل انسانی یعنی خندیدن را انجام می‌دهد. یا در جمله «دست نسیم صورتم را نوازش کرد.» پس از تشبیه نسیم به انسان، به نسیم که جان ندارد، جان انسانی داده‌ایم و به او دست نوازشگر انسان را هم نسبت داده‌ایم. در بخشی از شعر سهراب سپهری که در ادامه آورده‌ایم، آرایه تشخیص استفاده شده است.

 

[Ela]

گاه تنهایی

صورتش را به پس پنجره می‌چسبانید

شوق می‌آمد

دست در گردن حس می‌انداخت

فکر بازی می‌کرد.

 

[Ela]

در جمله اول شاعر «تنهایی» را به انسانی تشبیه کرده است که صورتش را به پس پنجره می‌چسباند. ما مشبه‌به یعنی انسان را از این طریق می‌شناسیم که شاعر اعمال انسانی مانند چسباندن صورت، شوق آمدن، دست در گردن انداختن و بازی کردن را به تنهایی نسبت داده است.