آموزشی تعاریف و مفاهیم اصلی

[vian]

ریتم​

ریتم به معنای ساده‌تر، به جایگذاری صداها در میزان می‌گویند. از آن‌جایی که موسیقی باید در زمان‌های مشخصی نواخته شود، نقش ریتم بیش از پیش برجسته‌تر خواهد شد. مباحث مهمی که در خصوص ریتم مطرح می‌شود شامل میزان، کسر میزان و سنکپ است​

 

[vian]

موتیف​

اصطلاح دیگری که در بررسی تئوری موسیقی و ملودی باید به آن اشاره کنیم. «موتیف» (Motif) است. موتیف را می‌توان به ریتم و حتی توالی آکوردها نیز اختصاص داد. موتیف به بیان ساده، یک ایده موسیقیایی کوتاه است که در بخشی از یک قطعه نواخته می‌شود. چنین ایده‌های ملودی‌وار ممکن است به طور مکرر در یک قطعه موسیقی به صورت تکراری یا به شکل‌های جدید دیده شوند. زمانی که به یک موتیف برمی‌گردیم ممکن است آن‌را آهسته‌تر یا قوی‌تر اجرا کنیم. تصویر زیر یک موتیف از سمفونی پنجم بتهوون را نشان می‌دهد که به شکل‌های مختلف در طول قطعه نواخته می‌شود.​

 

[vian]

هارمونی​

زمانی که به طور همزمان، چندین نت با زیر و بمی متفاوت با یکدیگر نواخته شوند،‌ هارمونی خواهیم داشت. هارمونی هم از جمله مبانی اساسی در تئوری موسیقی به شمار می‌آید. البته ریتم و ملودی به طور کلی توجه بیشتری را به خود جلب می‌کنند. در حقیقت، ممکن است در یک قطعه، تنها ریتم یا ملودی داشته باشید اما به محض اینکه بیش از یک زیر و بمی (Pitch) ایجاد شود، هارمونی شکل می‌گیرد. هارمونی از جمله مباحثی است که در موسیقی کلاسیک غربی و تئوری موسیقی بر یادگیری آن تاکید می‌شود و خود، مطلب آموزشی جداگانه‌ای می‌طلبد. البته ممکن است به برخی از اصطلاحات در هارمونی نیاز داشته باشید که در ادامه به آن پرداخته شده است.​

 

[vian]

ملودی‏​

ملودی یکی از اساسی‌ترین عناصر در موسیقی به شمار می‌آید. همانطور که در بخش قبل دیدیم، هر نت، شامل صدایی است که مدت زمان و زیر و بمی خاص خود را دارد. توالی نت‌ها در کنار یکدیگر، ملودی را تشکیل می‌دهند. البته ملودی، تنها به چند نت پشت سر هم نمی‌گویند بلکه این نت‌ها باید به نوعی گوش‌نواز باشند. اصطلاحاتی به طور معمول در تئوری موسیقی و ملودی مطرح می‌شوند که دانستن آن‌ها خالی از لطف نیست. به طور مثال «خط ملودی» (Melodic Line) در یک قطعه موسیقی، رشته‌ای از نت‌ها است که ملودی را می‌سازند. نت‌های اضافی همچون «اسلاید» (Slide) و «چهچهه» (Trills)، بخشی از یک خط ملودی نیستند اما یک آهنگساز یا نوازنده، آن‌ها را برای زیبایی و تزئین به ملودی اضافه می‌کند.​

 

[vian]

شکل ملودی
اگر یک ملودی، در یک حالت زیر و بمی خاص قرار بگیرد، به سرعت خسته‌کننده خواهد شد. با پیشرفت یک ملودی، نت‌ها ممکن است زیر و بمی متفاوتی داشته باشند. اگر بتوانیم از نت‌های بالا و پایین‌رونده در ملودی، یک خط رسم کنیم، می‌توانیم به شکل خط ملودی دست پیدا کنیم. با داشتن شکل ملودی می‌توان در خصوص صعود و فرود آن به بحث پرداخت.​

 

[vian]

کادانس
«کادانس» (Cadence) به نقطه توقف قطعه موسیقی می‌گویند یعنی در این بخش، شنونده احساس می‌کند که به طور موقت، موسیقی به پایان رسیده است یا حتی پایان یک قطعه موسیقی می‌تواند با کادانس همراه باشد.​

 

[vian]

آکوردها
در موسیقی غربی، اساس هارمونی بر پایه آکوردها بنا شده است. در تعریفی ساده، به گروهی از نت‌ها (به طور معمول سه‌نت) که با قوانین خاصی در کنار هم قرار بگیرند و نواخته شوند، آکورد می‌گویند. نت‌های یک آکورد ممکن است به طور همزمان و یکجا یا با فاصله اجرا شوند.​

 

[vian]

توالی آکوردها
مجموعه‌ای از آکوردها که پشت سر هم اجرا شوند را با نام «توالی آکورد»‌ (Chord Progression) می‌شناسند. در آنالیز هارمونی، توالی آکوردها را به شکل‌های مختلفی بررسی می‌کنند.​

 

[vian]

آکومپانیمان
تمامی بخش‌هایی از یک قطعه موسیقی که قسمتی از ملودی نباشند، به «آکومپانیمان‌» (Accompaniment) اشاره دارند که می‌توانند شامل بخش‌های ریتمیک، هارمونی، خطوط باس و آکوردها باشند.​

 

[vian]

کنترپوآن​

کنترپوآن به نوعی از نوشتار یا آهنگسازی اشاره دارد که شامل بیش از یک بخش ملودی باشد. هر ملودی (آوا یا بخش) به صورت یک ایده موسیقیایی مجزا بررسی می‌شود که تاکید آن بر رشته‌های مختلف ملودی در محور افقی اشاره دارد. این نوع از آهنگسازی در دوره رنسانس آغاز شد و در دوره باروک به اوج خود رسید. البته محبوبیت آن بعد از مرگ باخ، کاهش پیدا کرد.​