آموزشی تمرین مربوط به مجاز

[ZaHARa]

1. در همه گزینه‌ها آرایه مجاز وجود دارد به‌جز .................... .


1 ) خروش سواران و اسپان ز دشت / ز بهرام و کیوان همی بر گذشت

2 ) بشد تیز رهام با خود و گبر / همی گرد رزم‌اندر آمد به ابر

3 ) برآویخت رهام با اشکبوس / برآمد ز هر دو سپه بوق و کوس

4 ) کمان را به‌زه کرد زود اشکبوس / تنی لرز لرزان و رخ سندروس

 

[ZaHARa]

2. در تمام ابیات كدام گزینه «مجاز» به‌كار رفته است؟

الف) اگر جهان همه دشمن شود به دولت دوست / خبر ندارم از ایشان كه در جهان هستند
ب) فردا كه پیشگاه حقیقت شود پدید / شرمنده رهروی كه عمل بر مجاز كرد
ج) آن‌چه او ریخت به پیمانهٔ ما نوشیدیم / اگر از خمر بهشت است و گر بادهٔ مسـ*ـت
د) سر آن ندارد امشب كه برآید آفتابی / چه خیال‌ها گذر كرد و گذر نکرد خوابی
هـ) هرگه كه نظر بر گل رویت فكنم / خواهم كه چو نرگس مژه بر هم نزنم


1 ) الف، ب، ج

2 ) الف، د، هـ

3 ) ب، ج، د

4 ) د، ب، الف

 

[ZaHARa]

3. در کدام گزینه دو آرایه مجاز و کنایه وجود دارد؟


1 ) از در درآمدی و من از خود بدر شدم

2 ) جهان دل نهاده بر این داستان

3 ) هنگام تنگدستی در عیش کوش و مستی

4 ) خروشی برآمد ز دشت و ز شهر

​

 

[ZaHARa]

4. در همه گزینه‌ها «مجاز» هست، به‌جز: ..............


1 ) هرکه باز آید ز در پندارم اوست / تشنه، مسکین، آب پندارد سراب

2 ) با جوانی سر خوش است این پیر بی‌تدبیر را / جهل باشد با جوانان پنجه کردن پیر را

3 ) درون ما ز تو یک دم نمی‌شود خالی / کنون که شهر گرفتی روا مدار خراب

4 ) رفتیم اگر ملول شدی از نشستِ ما / فرمای خدمتی که برآید ز دستِ ما (ملول: آزرده)

 

[ZaHARa]

5. در کدام گزینه، آرایه «مجاز» وجود ندارد؟


1 ) هر کسی را سر چیزی و تمنّای کسی است / ما به غیر از تو نداریم تمنّای دگر

2 ) تا مرد سخن نگفته باشد / عیب و هنرش نهفته باشد

3 ) خوابش از مژگان مبر ای ناله بو بیند به خواب / چشم تو شوخش ماجرای دیده بیدار من

4 ) بار یابی به محفلی کانجا / جبرئیل امین ندارد بار

 

[ZaHARa]

6. در همه ابیات زیر به جز گزینه ...... آرایه مجاز به کار رفته است.


1 ) عالمی بود شکار غم دوست / از میان همه ما را انداخت

2 ) چو بشنوی سخن اهل دل مگو که خطاست / سخن شناس نه ای جان من! خطا اینجاست

3 ) در حکمت سلیمان هرکس که شک نماید / بر عقل و دانش او خندند مرغ و ماهی

4 ) سر مویی اگر با عاشقان داری سر یاری / بیفشان زلف و مشکن حلقه ی پیوند ما را

 

[ZaHARa]

7. در کدام گزینه، تعریف بهتری برای آرایه مجاز وجود دارد؟


1) به کار بردن واژه یا عبارتی با دو معنای دور و نزدیک که هر دو معنای آن درست است.

2) استفاده از واژه‌ای با دو معنای دور و نزدیک که فقط معنای نزدیک آن درست است.

3) به کار بردن واژه‌ای در معنای غیرحقیقی خود با وجود علاقه‌ای که بین معنای واقعی و غیرواقعی آن، پیوند ایجاد می کند.

4) به کار بردن واژه‌ای در معنای غیرواقعی خود با وجود قرینه‌ای که ذهن را متوجه معنای نزدیک می‌کند.

 

[ZaHARa]

8. در کدام گزینه، واژه «دست» معنای مجازی دارد؟


1) مردی نبود فتاده را پای زدن
گر دست فتاده‌ای بگیری مرد
(رودکی)

2) زلف تو دوش به چاه آمد و آن خال سیه
اندر آویخت به دو دست در آن زلف سیاه
(فرخی سیستانی)

3) سپاس از جهان‌دار فریادرس
نگیرد به سختی جز او دست ک.س
(رودکی)

4) همه نامداران شدند انجمن
چو دستان و چون قارن رزم‌زن
(فردوسی)

 

[ZaHARa]

9. در کدام گزینه، آرایه مجاز وجود ندارد؟


1) شبی یاد دارم که چشمم نخفت
شنیدم که پروانه با شمع گفت
(سعدی)

2) سفید شد چو درخت شکوفه‌دار، سرم
وزاین درخت، همین میوه‌ی غم است برم
(جامی)

3) ما را دِماغ جنگ و سر کارزار نیست
ورنه دل دو نیم، کم از ذوالفقار نیست
(صائب تبریزی)

4) «داود هیچ سخن نگفت و وی را گفتند که تو چه گویی گفت آنچه شما گفتید.» (بیهقی)

 

[ZaHARa]

10. در بیت زیر، آرایه مجاز وجود دارد؟ اگر جواب آری است، کدام گزینه درباره مجاز موجود در این بیت، درست است؟

تمام سایه‌ها را می‌کشم بر روزن مهتاب
حضورم را ز چشم شهر حاشا می‌کنم هرشب
(محمدعلی بهمنی)


1) «مهتاب» در این بیت، مجاز لازمیه از «نور مهتاب» است. / قرینه «روزن» در «روزن مهتاب»

2) در این بیت، هیچ آرایه مجازی وجود ندارد و همه واژه‌های آن در معنای حقیقی خود به کار رفته‌اند.

3) «چشم شهر» در این بیت، مجاز به علاقه جزئیه و محلیه از «مردم ساکن شهر» است. / قرینه: شهر دارای چشم نیست و افراد ساکن در شهر، دارای حضور هستند.

4) «حضورم» در این بیت، مجاز به علاقه جزئیه از «حضور من» است. قرینه: «حاشا می‌کنم»