معرفی کتاب تهران مخوفـ

[(:Shaparak]

 

[(:Shaparak]

آنان که تاریخ را نمی‌دانند، محکوم به تکرارش می‌شوند. رمان‌ تهران مخوف بر خواندن پشت سر هم وقایع در کتاب‎های تاریخی مزیت بیشتری دارد. همراه با شخصیت‌های این کتاب، خواننده نیز درگیر فراز و نشیب‌های روزگار می‌شود؛ گویی خود در آن شرایط زیسته باشد. چنین تجربه‌ای به او امکان می‌دهد تا برداشت‌ بهتری از درون‌مایه‌های اخلاقی رویدادهای تاریخی و اجتماعی آن دوران داشته باشد

 

[(:Shaparak]

رمان تهران مخوف، جلد اول ماجرای عاشقانه‌ی فرخ و مهین است. فرخ، جوانی از خانواده‌ای فقیر است که به مهین، دختری از یک خانواده‌ی اشرافی دل می‌بندد. موانع بسیاری بر سر راه رسیدن دو دلباخته به هم وجود دارد. پدر مهین یکی از مخالفین این وصال است؛ او برنامه دارد که از طریق ازدواج دخترش با شاهزاده‌ای لاابالی ولی ثروتمند به مال و مقام برسد. از طرفی مسائلی برای فرخ ایجاد می‌شود و او را در شرایطی سخت و ناعادلانه قرار می‌دهد. رمان شرح تلاش‌های فرخ است تا بر این مشکلات غلبه کند و به معشوقش بپیوندد.

 

[(:Shaparak]

مشفق کاظمی حدوداً 18 ساله بود که رمان تهران مخوف را با تاثیر از «الکساندر دوما»، «میشل زواگو» و «ویکتور هوگو» نوشت و چون پولی برای انتشارش نداشت، آن را برای روزنامه‌ی «ستاره ایران» فرستاد. «یادگار شب» جلد دوم و ادامه‌ی داستان تهران مخوف است

 

[(:Shaparak]

انقلاب مشروطه را یکی از وقایع مهم صد سال اخیر می‎دانند؛ انقلابی که مبدای تاریخ و ادبیات معاصر ایران به‌ شمار می‌رود و بر رویدادهای بسیاری پس از خود تاثیر گذاشت. رمان تهران مخوف در همین دوران نوشته شد. تهران مخوف را اولین رمان فارسی می‌دانند که در حدود سال‌ 1303 و 1304 به صورت پاورقی منتشر شد. رمان، گونه‌ای ادبی است که دستاورد مدرنیته محسوب می‌شود و خلق آن در جوامع سنتی نشانه‌ای از تغییر شرایط اجتماعی آن جامعه است. این نوع ادبی، پس از انقلاب مشروطه با تقلید از ادبیات مدرن غربی در زمینه‌های تاریخی، اجتماعی و پلیسی در آثار متعدد فارسی بروز یافت. مشفق کاظمی در تهران مخوف به علل انحراف جریان مشروطه، روسپی شدن زنان و فساد اداری اشاره می‌کند

 

[(:Shaparak]

با این حال به نظر می‌رسد مشفق کاظمی به تغییر شرایط پس از کودتا امید دارد. تولد کودک در پایان جلد دوم نیز استعاره‌ای از ظهور ایران نوین است. جلد اول کتاب با کودتای 1299 تمام می‌شود و جلد دوم کتاب با عنوان «یادگار یک شب»، با تجددخواهی آغاز می‌شود و مدرنیزاسیونی که رضاشاه شروع کننده‌ی آن است باعث تغییر چهره‌ی شهر تهران و مناسبات میان آدم‌ها می‌شود

 

[(:Shaparak]

رمان تهران مخوف، روایت‌گر زندگی طبقات مختلف اجتماعی در اواخر دوره‌ی قاجار است و مشفق کاظمی در آن شرحی از فساد سیاسی و تباهی اخلاقی آن دوران را در اختیار خواننده قرار می‌دهد. در آن دوران دستگاه اداری قاجار بر اثر دخالت‌های بیگانگان، شورش‌های محلی، قیام‌های ملی‌گرایان و ضعف اقتصادی روند از هم پاشیدگی را طی می‌کرد

 

[(:Shaparak]

تهران مخوف، تراژدی زنان ایرانی است که به فساد، جهل، تعصب، فحشا و فقر گرفتارند. در این کتاب برای اولین بار با رویکردی جامعه شناختی به فحشا به عنوان یک بیماری اجتماعی نگاه می‌شود. در بخشی از کتاب زنان روسپی مصایب خود را در قالب داستان‌هایی تو در تو برای فرخ تعریف می‌کنند که نشان‌دهنده‎ی بیماری‌های اخلاقی و فرهنگی جامعه‌ی ایران در آن روزگار است. محیط نامناسب ‌خانه‌ها، روح تاریک و آشفته‌ی زنانی را به نمایش می‌گذارد که در فضایی سرشار از تباهی، زندگی را سپری می‌کنند

 

[(:Shaparak]

مطالعات بسیاری درباره‌ی رمان تهران مخوف صورت گرفته است که از خلال داستان و بررسی شخصیت‌های رمان در تلاش است تا به شناخت ابعاد مختلف جامعه‌ی آن دوره‌ی تهران دست یابد. یکی از این پژوهش ها، کتاب «از تهران مخوف تا جای خالی سلوچ» است. به اعتقاد مشفق کاظمی، در اجتماع ایران فضل و لیاقت ارزشی ندارد. دل بستن مردم به خوشی‌های زودگذر و محقر، هرزگی و اعتیاد، بی‌نظمی شهر، تملق‌ها و دوستی‌های دروغین حال و هوای کلی جامعه است که در پایان کتاب، به نوعی این تباهی نسبی بر ارزش‌های انسانی پیروز می‌شود؛ مگر آن‌که تغییراتی که مشروطه نوید آن را می‌داد، رخ دهد. بیشتر شخصیت‌هایی که مشفق کاظمی در داستانش شرح داده است، نماینده و نشانه‌ای از طیف افرادی در جامعه هستند که هرکدام دچار نوعی فساد هستند یا تحت تاثیر وضعیت جامعه به بیراهه کشانده شده‌اند

 

[(:Shaparak]

در بخشی از رمان تهران مخوف می‌خوانیم
«هوا کم‌کم روشن می‌شد. نسیم سرد شب هم‌چنان می‌وزید، در شهر تهران خاموشی و غوغا تواما حکمفرما بود؛ در وسط شهر به‌خصوص در میدان‌های توپخانه و مشق، هیجان و رفت‌وآمد خاصی به چشم می‌خورد. در محله‌های تهران آن روز، در کنار هر فرد آژان، قزاقی دیده می‌شد. عابرین هم بدون این‌که از چگونگی پیشامد شب گذشته درست سر در بیاورند، با ترس و نگرانی به قزاق‌ها نگریسته و آن‌گاه اهسته راه خود را پیش می‌گرفتند و دور می‌شدند و تنها هر زمان که چند نفری با هم بودند یکی زیر گوش دیگری می‌گفت: قزاق‌ها شهر را گرفتند.»