توصیفات زمان و مکان
یکی از راههای گسترش محتوای نوشته، پرداختن به عناصرِ «زمان» و «مکان» است. موضوع بسیاری از نوشتهها در زمان و مکان مشخّصی رخ میدهد و بیانگر فضا و حال و هوای خاصّی است. شرح و توصیف فضا بسیار مهم است و متن را عینیتر و ملموستر و خواننده را به محتوای نوشته نزدیکتر میکند؛ زیرا خوانند. متن از طریق آن میتواند مطالب را در ذهنش بهتر مجسّم کند. در نوشته وصف زمان و مکانِ وقوع ماجراها، بسیار ارزشمند است و در بسیاری از انواع نوشته، مانند داستان، سفرنامه، گزارش، نمایش نامه و مانند آن کاربرد دارد.
مرحله اوّل: انتخاب موضوع
نخستین و مهم ترین کار نویسنده، انتخاب موضوعی خاص و مناسب برای نوشتن است. موضوع مناسب، خود به خود ذهن را بازتر و متن را از نوشتههای مشابه متمایز میکند. همانطور که در بسیاری از مراکز، صندوقی را برای جمع آوری نظرات قرار میدهند، ذهنِ ما هم برای نوشتن به یک صندوق نیاز دارد تا اگر به موضوع جالبی برای توصیف زمان و مکان یا حال و هوا دست یافتیم، در آن ذخیرهاش کنیم. تماشای آیینهای مذهبی- ملی، خاطرات و تجربیات سفر، دیدن تصاویر، به یاد آوردن خواب و رؤیا، مطالعه کتاب، دیدن صحنههایی از نمایش یا فیلم، همگی میتوانند منبعی برای موضوعات جذّاب و متنوّع باشد.
مرحله دوم: تجسّم و بارش فکری
پس از انتخاب موضوع، با بهره گیری از بارش فکری، اطّلاعات و دانستههای خود را نسبت به موضوعی که انتخاب کرده ایم، بر روی کاغذ میآوریم.
مرحله سوم: سازماندهی و طرح اوّلیه
اکنون واژههایی را که به ذهن ما رسیده است، با توجّه به شباهتها و روابط میان آنها، سازماندهی و دسته بندی میکنیم و بر این اساس، طرح اوّلی. نوشته مان را مشخّص میکنیم. برای نمونه، یکی از این دسته بندیها میتواند قرار دادن واژهها در سه گروه باشد:
الف) واژههای مربوط به زمان و مکان
ب) واژههای مربوط به فضای نوشته
پ) واژههای مربوط به جزئیات نوشته
سوالهایی که نویسنده هنگام توصیف مکان از خود میپرسد:
اسم مکانی که قرار است داستان در آن اتفاق بیفتد چیست؟
اسم آن از کجا منشا گرفته است؟ ( میتوانید برای مکانی که خودتان خلق میکنید منشا بیافرینید)
محیط نزدیک کدام یک از این عوامل طبیعی است؟ نزدیک دریا و یا رودخانه است؟ نزدیک کوهستان است؟ دشتی وسیع و صاف است؟
طبیعت چه تاثیری بر آن گذاشته است؟( نزدیک دریاست و شرجی در آن بی داد میکند. آب و هوایش به نحوی است که به جز نخل در آن درختی نمیروید و یا هوای آن منطقه به نحوی سرد است که در زمستان به مرز منفی بیست درجه سانتیگراد نیز میرسد و...)
در توصیف مکان و زمان، نویسنده ملزم است این فرایند را طوری انجام دهد که تصاویر مربوط به آن، در ذهن نویسنده به آسانی تصویر سازی شود.