روانشناسی روان شناسی در طب سنتی ( ابو علی سینا )
- نویسنده موضوع ممد صنوبر
- تاریخ شروع
اطلاعات موضوع
موضوع نویسنده
- Sep
- 5,799
- 27,078
- مدال‌ها
- 2
۱.۱ - دو کتاب مهم در پزشکی
پیش از ابن سینا ، دو کتاب مهم در پزشکی، در حوزه علمی جهان اسلام ، نوشته شده بود: کتاب الحاوی از محمد بن زکریای رازی (د ۳۱۳ یا ۳۲۳ق/۹۲۵ یا ۹۳۵م) و کتاب کامل الصناعه الطبیه (یا کتاب المَلکی) از علی بن عباس مَجوسی (د پس از ۳۷۲ق/۹۸۲م). اما قانون ابن سینا طی چندین سده - چه در سرزمینهای اسلامی و چه در اروپای سده‌های میانه - همه کتابهای پزشکی دیگر را در سایه خود نهاده بود. یکی از نشانه‌های اهمیت کم مانند قانون، شرحهای فراوان بر آن، از سوی پزشکان، طی قرنها بوده است؛ بر این شرحها، باید تلخیصها و حواشی بسیار بر آن کتاب را افزود.
پیش از ابن سینا ، دو کتاب مهم در پزشکی، در حوزه علمی جهان اسلام ، نوشته شده بود: کتاب الحاوی از محمد بن زکریای رازی (د ۳۱۳ یا ۳۲۳ق/۹۲۵ یا ۹۳۵م) و کتاب کامل الصناعه الطبیه (یا کتاب المَلکی) از علی بن عباس مَجوسی (د پس از ۳۷۲ق/۹۸۲م). اما قانون ابن سینا طی چندین سده - چه در سرزمینهای اسلامی و چه در اروپای سده‌های میانه - همه کتابهای پزشکی دیگر را در سایه خود نهاده بود. یکی از نشانه‌های اهمیت کم مانند قانون، شرحهای فراوان بر آن، از سوی پزشکان، طی قرنها بوده است؛ بر این شرحها، باید تلخیصها و حواشی بسیار بر آن کتاب را افزود.
موضوع نویسنده
- Sep
- 5,799
- 27,078
- مدال‌ها
- 2
۱.۲ - مشهورترین مختصر
مشهورترین‌ِ مختصرهای آن موجَز القانون از علاءالدین علی بن ابی الحزم قُرَشی معروف به ابن نفیس (د ۶۸۷ق/۱۲۸۸م) است. وی افزون بر این موجز ، شرح بزرگی هم بر قانون نوشته بوده است که بخشهای آن، همچون کتابهای مستقلی به صورت خطی موجود است. شایان گفتن است که وی، هنگامی که به شرح مسائل تشریح، پراکنده در کتابهای یکم و سوم قانون می‌پردازد، در معارضه با نظریه ابن سینا، نظریه ویژه خود را درباره «گردش خون ریوی» عرضه می‌کند که در دهه‌های اخیر بدان توجه زیادی شده است. آن نظریه را پیشگام نظریه «گردش کلی‌خون» می‌شمارندکه ویلیام هاروی (د۱۶۵۷م) در ۱۶۲۸م آن را از راه تجربه ثابت کرد و بدین سان فیزیولوژی نوین را بنیاد نهاد.
مشهورترین‌ِ مختصرهای آن موجَز القانون از علاءالدین علی بن ابی الحزم قُرَشی معروف به ابن نفیس (د ۶۸۷ق/۱۲۸۸م) است. وی افزون بر این موجز ، شرح بزرگی هم بر قانون نوشته بوده است که بخشهای آن، همچون کتابهای مستقلی به صورت خطی موجود است. شایان گفتن است که وی، هنگامی که به شرح مسائل تشریح، پراکنده در کتابهای یکم و سوم قانون می‌پردازد، در معارضه با نظریه ابن سینا، نظریه ویژه خود را درباره «گردش خون ریوی» عرضه می‌کند که در دهه‌های اخیر بدان توجه زیادی شده است. آن نظریه را پیشگام نظریه «گردش کلی‌خون» می‌شمارندکه ویلیام هاروی (د۱۶۵۷م) در ۱۶۲۸م آن را از راه تجربه ثابت کرد و بدین سان فیزیولوژی نوین را بنیاد نهاد.
موضوع نویسنده
- Sep
- 5,799
- 27,078
- مدال‌ها
- 2
۱.۳ - کتابخانه جهان
دست نوشته‌های بسیاری از قانون در کتابخانه‌های جهان یافت می‌شود. متن عربی جلدهای ۱ و ۲ قانون، برای نخستین بار در ۱۵۹۳م در رم چاپ و منتشر شده بود (چاپهای جدیدتر آن: بولاق، ۱۲۹۴ق/۱۸۷۷م، لکنهو، ۱۳۰۷-۱۳۰۸ق).
دست نوشته‌های بسیاری از قانون در کتابخانه‌های جهان یافت می‌شود. متن عربی جلدهای ۱ و ۲ قانون، برای نخستین بار در ۱۵۹۳م در رم چاپ و منتشر شده بود (چاپهای جدیدتر آن: بولاق، ۱۲۹۴ق/۱۸۷۷م، لکنهو، ۱۳۰۷-۱۳۰۸ق).
موضوع نویسنده
- Sep
- 5,799
- 27,078
- مدال‌ها
- 2
ابن سینا، افزون بر قانون چند نوشته دیگر نیز در پزشکی دارد که مهم‌ترین آنها عبارتند از: الارجوزه فی الطب، که در قالب شعر نوشته شده و ۱۳۲۶ بیت را در برمی‌گیرد. ابن سینا در این اثر خلاصه مطالب قانون را آورده است. در بخش نخست و کلّی آن، این مطالب عرضه می‌شوند: ۱. فیزیولوژی و بیماریهای اعضاء متشابهه الاجزاء بدن (بیتهای ۲۱۳ به بعد)، ۲. علتهای بیماریها (بیتهای ۲۳۸ به بعد)، ۳. نشانه‌های بیماریها (بیتهای ۳۰۶ به بعد). در بخش دوم آن، که ویژه پزشکی عملی است، به این مطالب پرداخته می‌شود: ۱. بهداشت و رژیم غذایی سالم و حرکات ورزشی (بیتهای ۷۸۰ به بعد)، ۲. اعاده یا بازگرداندن تندرستی (بیتهای ۹۸۹ به بعد)، ۳. جراحی (بیتهای ۱۲۵۲ به بعد). متن ارجوزه همراه با ترجمه فرانسوی و نیز لاتینی آن از سده ۱۳م، به کوشش هانری ژائیه و عبدالقادر نورالدین، درپاریس (۱۹۵۶م) منتشر شده است. ابن سینا همچنین چند ارجوزه دیگر درباره مطالب پزشکی دارد که از آن میان باید از ارجوزه لطیفه فی قضایا بقراط الخمس و العشرین نام برد که پرداختی است از نوشته منحول بقراط به نام «رازهای بقراط یا جعبه عاج».
موضوع نویسنده
- Sep
- 5,799
- 27,078
- مدال‌ها
- 2
افزون بر اینها، ابن سینا نوشته‌ای دارد با عنوان مقاله فی احکام الادویه القَلبیه که آن را به نام الشریف السعید ابوالحسن بن حَسَنی نوشته بوده و شامل دو بخش است. در بخش نخست و کلی آن مسائل نظری مربوط به فیزیولوژی، وظایف و بیماریهای قلب و نیز تأثیر هیجانهای عاطفی (مانند شادی و اندوه ، تنهایی و ترس ، خشم و نفرت ) بر فعالیت قلب انسان ، عرضه می‌شود؛ در بخش ویژه‌ای از آن، ابن سینا، به وصف داروهای ساده که برای تنظیم فعالیت قلب سودمندند، می‌پردازد و نامهای داروها را به ترتیب حروف الفبا برمی‌شمارد. در کنار اینها می‌توان از رساله القُوَی الطبیعیه، رساله فی الفَصد، رساله معرفه التنفّس و النَبض، رساله فی البَول، رساله شَطر الغِب‌ّ (درباره تبهای‌ِ نوبه‌ای)، رساله فی القولَنج، رساله فی ذکر عدد الامعاء و چند رساله دیگر نام برد.
موضوع نویسنده
- Sep
- 5,799
- 27,078
- مدال‌ها
- 2
ابن سینا در قانون نظریات و روشهای مشخص دو شخصیت بزرگ علمی و فلسفی باستانی ، ارسطو و جالینوس، را در هم می‌آمیزد و گاه در برابر یکدیگر قرار می‌دهد. سلطه ارسطو نزد ابن سینا نه تنها در زمینه‌های فلسفی، بلکه در زمینه تشریح نیز آشکار است. در مسائل مهم مورد اختلاف ، از دیدگاه ارسطویی و جالینوسی، ابن سینا غالباً حق را به ارسطو می‌دهد. چنانکه می‌دانیم، ترجمه عربی آثار پزشکی جالینوس (گالِنوس، ۱۲۹-۱۹۹م) در سده سوم هجری، از سوی حنین بن اسحاق (د ۲۶۴ق/۸۰۸م) و مکتب وی انجام گرفته بود. نوشته‌های جالینوس و نیز ترجمه‌های عربی آثار بقراط (هیپوکراتِس، د ح ۴۶۰ق م)، بنیادی‌ترین و مهم‌ترین منابع دانش پزشکی در جهان اسلام به شمار می‌رفته‌اند. قانون ابن سینا بزرگ‌ترین سند پزشکی جالینوسی است، اما در مهم‌ترین مسائل نظری دیدگاه ارسطویی بر آن مسلط است. ابن سینا در قانون همچنین چیزهای بسیاری را از کتاب الحاوی رازی گرفته است. اما برجسته‌ترین ویژگی نبوغ ابن سینا در قانون این است که وی مواد و موضوعهای پزشکی را به دقیق‌ترین نحوی نظام بخشیده است. ما در اینجا فقط نگاهی گذرا به محتویات قانون می‌اندازیم.
موضوع نویسنده
- Sep
- 5,799
- 27,078
- مدال‌ها
- 2
ابن سینا در تعریف پزشکی می‌گوید «پزشکی دانشی است که به وسیله آن احوال بدن انسان از لحاظ آنچه سبب تندرستی یا از میان رفتن تندرستی است، شناخته می‌شود، به منظور نگهداشت تندرستی موجود و بازگرداندن آن در صورت زوال آن».
