آموزشی زمین‌لرزه(زلزله) چیست؟ همه‌چیز راجع به آن

[noora]

زلزله هر گونه لرزش ناگهانی زمین ناشی از عبور امواج لرزه‌ای از میان سنگ‌های زمین است. امواج لرزه‌ای یا زلزله هنگامی تولید می‌شوند که شکلی از انرژی ذخیره شده در پوسته زمین به طور ناگهانی آزاد شود. معمولاً وقتی توده‌های سنگی که در حال فشار بر روی یکدیگر هستند می‌شکنند و لغزش می‌کنند، زمین لرزه رخ می‌دهد.

 

[noora]

زلزله چگونه به وجود می‌آید؟​

زمین لرزه‌ها اغلب در امتداد گسل‌های زمین شناسی، مناطق باریکی که توده‌های سنگ ارتباط بیشتری با یکدیگر دارند، رخ می‌دهند. خطوط اصلی گسل‌های جهان در حاشیه صفحات تکتونیکی عظیمی واقع شده که پوسته زمین را تشکیل می‌دهند. در مورد زمین لرزه‌ها تا ظهور علم زلزله شناسی در آغاز قرن 20 اطلاعات کمی در دست بود. این علم که شامل مطالعه علمی تمام جنبه‌های زلزله است به پرسش‌های دیرینه در مورد چرایی و چگونگی زلزله‌ها پاسخ می‌دهد.

 

[noora]

سالانه حدود 50,000 زمین لرزه بزرگ و ویرانگر در کل کره زمین رخ می‌دهد. از این تعداد زلزله‌های سالانه حدوداً ۱۰۰ زلزله در سال اگر مرکزشان نزدیک به مناطق مسکونی باشد، خسارات قابل توجهی ایجاد می‌کنند. زمین لرزه‌های بسیار بزرگ، با خسارات بسیار زیاد به طور متوسط حدود یک بار در سال رخ می‌دهند. قرن‌های طولانی است که این زمین لرزه‌ها مسئولیت جان باختن انسان‌های زیاد و خسارات جبران ناپذیری در مکان‌های مختلف را بر عهده دارند.

 

[noora]

علل ایجاد زمین لرزه ها چیست؟​

زمین لرزه‌های مهم زمین عمدتاً در کمربندهای منطبق بر لبه‌های کناری صفحات تکتونیکی رخ می‌دهند. این موضوع مدت‌ها است که از کاتالوگ‌ها و نقشه‌های اولیه زمین لرزه‌هایی که حس شده‌اند و حتی در نقشه‌های لرزه نگاری امروزی که مکان کانونی زلزله‌ها را نشان می‌دهند به دست می‌آید.

 

[noora]

مهمترین کمربند زلزله کمربند اقیانوس آرام است که بسیاری از مناطق ساحلی پرجمعیت اطراف اقیانوس آرام مانند نیوزیلند، گینه نو، ژاپن، جزایر آلئوتی، آلاسکا و سواحل غربی شمال و جنوب آمریکا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تخمین زده می‌شود که در حال حاضر 80 درصد از انرژی موجود در زمین لرزه‌ها از نقاطی تامین می‌شود که مرکز آن‌ها بر روی همین کمربند است. فعالیت لرزه‌ای به هیچ وجه در تمام کمربند یکنواخت نیست و در نقاط مختلف شعبه‌های مختلفی از فعالیت وجود دارد. از آنجا که بسیاری از نقاط کمربند اقیانوس آرام با فعالیت آتشفشانی همراه است این کمربند در بین مردم به نام حلقه آتش اقیانوس آرام نیز معروف است.

 

[noora]

نقشه پراکندگی زلزله‌ها در جهان، این داده‌های برای زلزله‌های با قدرت بیش از 5 ریشتر است.

 

[noora]

کمربند معروف دوم «کمربند آلپید» (Alpide Belt) است که از منطقه مدیترانه به شرق از طریق آسیا و به کمربند اقاینوس آرام در شرق هند می‌پیوندد. انرژی آزاد شده در زلزله‌ها از سمت این کمربند حدود 15 درصد از کل انرژی آزاد شده از زلزله‌ها در جهان است. کمربندهای قابل توجه دیگری از نظر فعالیت لرزه‌ای به طور عمده در امتداد لبه‌های اقیانوسی از جمله در اقیانوس قطب شمال، اقیانوس اطلس، غرب اقیانوس هند و در امتداد دره‌های عمیق آفریقای شرقی قرار دارند.

 

[noora]

زمین لرزه‌های ناشی از نیروهای طبیعی چگونه است؟​

زمین لرزه‌ها ناشی از آزاد شدن ناگهانی انرژی در برخی مناطق محدود شده توسط سنگ‌های زمین هستند. این انرژی می‌تواند توسط کشش الاستیک، گرانش، واکنش‌های شیمیایی یا حتی حرکت اجسام عظیم آزاد شود.

 

[noora]

از بین همه دلایل گفته شده کشش الاستیک مهمترین دلیل ایجاد زمین لرزه است، زیرا این شکل از انرژی تنها نوعی است که می‌تواند به مقدار کافی در زمین ذخیره شود و اختلالات عمده‌ای ایجاد کند. به زمین لرزه‌های ناشی از این نوع از آزادسازی انرژی، زلزله تکتونیک گفته می‌شود. زمین لرزه‌های تکتونیکی توسط نظریه بازگشت الاستیک توضیح داده می‌شود که زمین شناس آمریکایی «هری فیلدینگ رید» (Harry Fielding Reid) پس از گسیختگی گسل سان آندریاس در سال 1906 و تولید زمین لرزه بزرگ سانفرانسیسکو مطرح کرد.

 

[noora]

بر اساس این نظریه، زلزله تکتونیکی زمانی رخ می‌دهد که کشش در توده‌های سنگ تا جایی متراکم شود که از تنش‌های ناشی از مقاومت سنگ‌ها بیشتر شود و شکستگی ناگهانی رخ دهد.