آموزشی زمین‌لرزه(زلزله) چیست؟ همه‌چیز راجع به آن

[noora]

این شکستگی‌ها به سرعت از طریق سنگ‌ها گسترش می‌یابند و معمولاً در همان جهت ادامه دارند. با این حال گاهی کیلومترها در امتداد یک منطقه محلی به صورت ضعیف پیشروی می‌کنند. به عنوان مثال در سال 1906 گسل سان آندریاس در امتداد صفحه‌ای به طول 430 کیلومتر (270 مایل) امتداد یافت. در امتداد این خط و شکست، زمین تقریباً 6 متر (20 فوت) به صورت افقی جابه‌جا شد. با پیشرفت گسل در امتداد زمین یا افزایش گسل، توده‌های سنگ در جهت مخالف حرکت می‌کنند و می‌غلتند، بنابراین به موقعیتی می‌رسند که فشار کمتری وجود دارد و در آن حالت مستقر می‌شوند.

 

[noora]

در هر نقطه ممکن است این حرکت نه یک بار بلکه چندباره و در دوره‌های زمانی نامنظم ایجاد شود. کندی انتشار گسل و شروع مجدد ناگهانی باعث ایجاد ارتعاشاتی می‌شود که به صورت امواج لرزه‌ای منتشر و حس می‌شود. چنین خصوصیات نامنظمی از انتشار گسل اکنون از نظر فیزیکی و ریاضی در مدل سازی‌های مربوط به زلزله گنجانده شده است.

 

[noora]

ناهمواری‌ها در امتداد یک گسل به عنوان ناهنجاری شناخته می‌شوند و گفته می‌شود در مکان‌هایی که انتشار و حرکت گسل کند یا متوقف می‌شود یک مانع وجود دارد. گسیختگی گسل از کانون زلزله آغاز می‌شود، نقطه‌ای که در بسیاری از موارد نزدیک به ۵ تا ۱۵ کیلومتر زیر سطح زمین است. گسیختگی در یک یا هر دو جهت بر روی صفحه گسل انتشار می‌یابد تا اینکه توسط یک مانع متوقف یا کند شود. گاهی اوقات گسیختگی گسل توسط مانع متوقف می‌شود اما گسل در سمت دیگر مجدداً شروع به گسترش می‌کند. در مواقع دیگر نیروهای موجود در سنگ‌ها موانع گسل را می‌شکنند و گسیختگی گسل ادامه پیدا می‌کند.

 

[noora]

زمین لرزه‌ها بسته به نوع لغزش گسل که باعث زلزله شده است دارای خصوصیات مختلفی هستند، این موضوع را در شکل زیر نیز می‌توانید ببینید.

در گسل‌های معمولی و معکوس (بازگشت گسل)، توده‌های سنگی به صورت عمودی از کنار یکدیگر عبور می‌کنند. در گسل چینه‌ای سنگ‌ها به صورت افقی از کنار یکدیگر می‌لغزند.

 

[noora]

مدل معمول گسل‌، گسل امتداد لغز است که در این گسل‌ها جابجایی کلی به موازات امتداد گسل است، یعنی لغزش امتدادی غالب بر لغزش شیبی است. دیواره پایینی یک گسل مایل را کمر پایین یا فرودیواره می‌نامند. لایه و توده سنگی معلق روی فروپایه به عنوان کمربالا شناخته می‌شود.

 

[noora]

وقتی توده‌های سنگی موازی با گسل امتداد لغز از کنار آن عبور می‌کنند، حرکت به عنوان گسلش امتداد لغز شناخته می‌شود. حرکت موازی و شیبدار گسل را نیز گسلش شیب لغز می‌نامند.

 

[noora]

گسل امتداد لغز کاملاً به سمت راست یا کاملاً به سمت چپ حرکت می‌کند. جهت حرکت این گسل به جهت حرکت بلوک مقابل گسل و سمت حرکت آن بستگی دارد.

 

[noora]

در گسل شیب لغز، اگر قسمت توده سنگی روی گسل نسبت به زیرلایه یا فرودیواره به سمت پایین حرکت کند، گسل عادی نامیده می‌شود. همچنین حرکت توده سنگی روی گسل به سمت مخالف یا به سمت بالا، در حالی که دیواره نسبت به زیرلایه یا فرودیواره به سمت بالا حرکت می‌کند باعث رانش می‌شود.

 

[noora]

فرض بر این است که تمام گسل‌های شناخته شده محل رخداد یک یا چند زمین‌ لرزه در گذشته بوده‌اند، اگر چه حرکات تکتونیکی در امتداد گسل‌ها اغلب کند است و بیشتر گسل‌های قدیمی زمین شناسی اکنون آسیمیسم هستند (یعنی دیگر باعث زمین لرزه نمی‌شوند). توضیح گسلش واقعی مربوط به یک زلزله ممکن است پیچیده باشد و اغلب مشخص نیست که آیا در یک زلزله خاص کل انرژی از یک صفحه گسل صادر می‌شود یا خیر.

 

[noora]

گسل‌های زمین شناسی مشاهده شده گاهی اوقات جابجایی نسبی از مرتبه صدها کیلومتر در طول زمان زمین شناسی را نشان می‌دهند. این در حالی است که جابه‌جایی ناگهانی حاصل از یک لغزش که امواج لرزه‌ای تولید می‌کنند ممکن است از چند سانتی متر تا چند ده متر متغیر باشد.