آموزشی زمین‌لرزه(زلزله) چیست؟ همه‌چیز راجع به آن

[noora]

بزرگترین زلزله در ایران، چه زلزله‌ای بود؟​

بزرگترین زلزله در ایران بر اساس داده‌های موجود در 25 شهریور 1357 در طبس با بزرگی 7/8 ریشتر رخ داد. انتقال صفحه‌های تکتونیک در عمق 56 کیلومتری در این زمین لرزه موجب کشته شدن 15,000 تا 20,000 (این اختلاف بسیار زیاد در تعداد کشته‌های این زلزله در منابع مختلف مشاهده می‌شود) نفر شد.

شهر تاریخی بم قبل و بعد از زلزله

 

[noora]

زلزله سال 1382 در بم نیز یکی دیگر از مهمترین زلزله‌های ایران بوده است. در این زلزله 6/3 ریشتری 26,271 نفر کشته شدند و نزدیک به 60 درصد شهر کاملاً تخریب شد. زلزله رودبار که یکی دیگر از تلخ‌ترین حادثه‌‌های ایران بود، در خرداد سال 1369 رخ داد که در این حادثه 37,000 هزار نفر کشته و 100,000 نفر زخمی شدند. این زلزله 7/7 ریشتر قدرت داشت و موجب بی خانمان شدن 500,000 نفر در گیلان و زنجان شد.

 

[noora]

آیا می‌توان زلزله را پیشگویی کرد؟​

خیر این امکان وجود ندارد و هیچ دانشمندی تا به حال زمین لرزه‌ای بزرگ را پیش بینی نکرده است. در حال حاضر نمی‌دانیم چگونه و انتظار نداریم بدانیم چگونه در آینده‌ای نزدیک این امر ممکن می‌شود. دانشمندان در حال حاضر فقط می‌توانند احتمال وقوع زمین لرزه قابل توجه و بزرگ در یک منطقه خاص را در طی چند سال معین محاسبه کنند. دانشمندان در پیش بینی زلزله باید 3 عنصر را مشخص کنند: 1) تاریخ و زمان وقوع زلزله، 2) مکان زلزله و 3) بزرگی آن.

 

[noora]

با این حال برخی از مردم ادعا می‌کنند که می‌توانند زمین لرزه را پیش بینی کنند، اما در ادامه دلایل نادرست بودن ادعا و اظهارات آن‌ها را بررسی می‌کنیم:

• این ادعاها و اظهارات بر اساس شواهد علمی نیستند و زلزله بخشی از یک فرایند علمی است. به عنوان مثال، زلزله هیچ ارتباطی با ابرها، دردها و احساساتی در بدن انسان و یا حلزون‌ها ندارد.
• این افراد نمی‌توانند سه پارامتری را که در بالا برای پیش بینی زلزله تعریف کردیم را مشخص کنند.
• پیش بینی‌های این افراد آنقدر کلی است که همیشه احتمال رخداد زلزله‌ای وجود خواهد داشت. برخی از این پیش‌گویی‌ها عبارتند از: الف) در 30 روز آینده در ایالات متحده زمین لرزه M4 رخ خواهد داد. ب) امروز در سواحل غربی ایالات متحده زمین لرزه M2 رخ خواهد داد
  
  زمین لرزه‌ای در 6 آوریل 2009 بیش از 300 نفر را در لاکوئیلا ایتالیا کشت.

 

[noora]

در این حالت اگر زمین لرزه‌ای اتفاق بیفتد که تقریباً و یا حتی کمی با پیش بینی آن‌ها مطابقت داشته باشد، این افراد ادعای موفقیت می‌کنند اگر چه یک یا چند عنصر پیش بینی شده آن‌ها با آن چه واقعاً اتفاق افتاده بسیار متفاوت باشد. در حقیقت اگر بخواهیم علمی و صریح به پیش‌بینی این افراد نگاه کنیم، پیش بینی این افراد ناموفق بوده است.

 

[noora]

این پیش بینی‌ها (توسط غیر متخصصین) معمولاً هنگامی در رسانه‌های اجتماعی و مجازی شروع به پخش شدن و دیده شدن می‌کنند که اتفاقی بیفتد که تصور شود پیش زمینه زلزله در آینده نزدیک باشد. این اتفاقات اصطلاحاً پیشرو که شامل مجموعه‌ای از زمین لرزه‌های کوچک، افزایش مقدار رادون در آب محلی، رفتار غیر معمول حیوانات، افزایش شدت آسیب در حوادث با شدت متوسط یا یک رویداد نادر با شدت متوسط هستند به اندازه‌ای کافی هستند که نشان از وقوع زلزله باشند. این علائم پیش از وقوع زلزله در بعضی مناطق گزارش شده‌اند.

 

[noora]

اما خوشبختانه یا شوربختانه برای کسانی که ادعای پیش بینی زلزله را دارند، اغلب چنین پیش نشانه‌هایی بدون وقوع زلزله رخ می‌دهند، بنابراین پیش بینی واقعی زلزله امکان پذیر نیست. در عوض، اگر مبنای علمی وجود داشته باشد ممکن است یک پیش بینی به صورت احتمالی انجام شود.

 

[noora]

چندین دهه پیش، پیشگویی زلزله در چین بر اساس زمین لرزه‌های کوچک و فعالیت غیر معمول حیوانات انجام شد. این موضوع سبب شد تا بسیاری از مردم خوابیدن در خارج از خانه خود را با اعلام این مشاهدات، انتخاب کنند و بنابراین هنگام وقوع زمین لرزه اصلی و ایجاد ویرانی وسیع، در امان ماندند. با این حال، این نوع فعالیت‌های لرزه‌ای به ندرت با یک زلزله بزرگ دنبال می‌شود و متأسفانه اکثر زمین لرزه‌ها هیچ رویداد اولیه‌ای ندارند. برای مثال زلزله بزرگ بعدی در چین فاقد هر نوع پیش علائم بود و هزاران نفر در آن کشته شدند.

 

[noora]

آیا زلزله یک اثر دومینو دارد؟​

همیشه این طور نیست که یک زلزله بزرگ زمین لرزه‌های بعدی را ایجاد کند اما محققان باور دارند که این پدیده خیلی غیر معمول نیست و امکان بروز آن وجود دارد. هنگامی که یک گسیختگی گسل رخ می‌دهد، تنش وارد شده بر روی آن قسمت از گسل کاهش می‌یابد اما می‌توان تنش بیشتری را در قسمت‌های مجاور گسل که با آن حرکت نکرده‌اند وارد کرد.

 

[noora]

در دنباله زمین لرزه 2010/2011 در «کرایست چرچ» (Christchurch) مردم این منطقه شاهد زمین لرزه بسیار بزرگی که در سپتامبر 2010 رخ داد نیز بودند، و قبل از آن یک دنباله پس لرزه بسیار فعال در این منطقه پیش آمد و تا مدت‌ها پس از زلزله مردم این منطقه همچنان شاهد حرکت زلزله‌های بزرگ به تدریج در امتداد شبکه‌ای از گسل‌ها از غرب به شرق بودند.