زندگینامه زندگی‌نامه عطار نیشابوری

[Leila Moradi]

عطار در روستای کدکن به دنیا آمد که یکی از بخش‌های تربت حیدریه امروزی محسوب می‌شود. او از همان دوران کودکی به مدارس علمیه شهر رفت و به تحصیل مقدمات علوم زمان خود مشغول شد. عطار کودکی بسیار سخت و دردناکی را تجربه کرد و ۶ یا ۷ ساله بود که درگیر ماجرای طغیان غزها شد. این فاجعه آن‌قدر عظیم و دردناک بود که در ذهن عطار برای همیشه نقش بست و او را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار داد. وی چند سال پس از فروکش فتنه غز، در مکتب مشغول آموختن شد.

 

[Leila Moradi]

عطار، داروسازی و داروشناسی را از پدرش آموخت و در کنار آن به کار طبابت هم پرداخت، به همین دلیل به او عطار گفته می‌شود؛ زیرا عطار به کسی می‌گویند که داروفروشی و طبابت را هم‌زمان با هم انجام دهد؛ اما پس از مدتی به‌دلیل وجود یک رویداد مهم در زندگی‌اش به عرفان روی آورد و مسیر زندگی وی برای همیشه تغییر کرد.

 

[Leila Moradi]

در روایات آمده است که یک روز فریدالدین در دکان خود مشغول کار بود که درویشی وارد مغازه‌اش می‌شود و از او می‌پرسد که آیا چیزی برای رضای خدا به من می‌دهی؟ درویش این جمله را چند بار تکرار می‌کند؛ اما عطار به او اهمیت نمی‌دهد و چون درویش بی‌تفاوتی او را می‌بیند، از عطار می‌پرسد که تو چطور می‌خواهی از دنیا بروی؟ عطار در پاسخ به درویش می‌گوید: همان طور که تو از دنیا می‌روی!
درویش می‌گوید: آیا تو می‌توانی مانند من بمیری؟
عطار در جواب می‌گوید: بله.
درویش زمانی که با پاسخ مثبت عطار روبه‌رو می‌شد، بلافاصله دراز می‌کشد و کاسه چوبی که در دست داشت، زیر سر خود می‌گذارد و می‌میرد.

 

[Leila Moradi]

عطار پس از این رویداد، بسیار متحول می‌شود و مسیر زندگی خود را به‌طور کل تغییر داده و به عرفان روی می‌آورد.
شیخ نیشابوری پس از این ماجرا، برای کسب علم و دانش، به هند، عراق، شام، مصر و مکه سفر کرد و حج خود را هم به جا آورد. سپس به شهر خود یعنی نیشابور بازگشت و در آنجا ماندگار شد. عطار، مرید شیخ مجدالدین بغدادی بوده است.

 

[Leila Moradi]

این شاعر بزرگ سرانجام در سال ۶۱۸ هجری قمری به دست سربازان مغول در نزدیکی دروازه شهر کشته شد. درباره داستان مرگ عطار نیشابوری این‌گونه روایت شده است که به هنگام حمله مغول به خراسان، مورد ضربت یکی از سربازان مغول قرار گرفت و پیش از مرگ، با خون خود روی دیوار، این رباعی را نوشت:

در کوی تو رسم سرفرازی این است
مستان تو را کمینه بازی این است
با این همه رتبه هیچ نتوانم گفت
شاید که تو را بنده نوازی این است

 

[Leila Moradi]

یک نکته جالب درباره عطار نیشابوری که محمدرضا شفیعی کدکنی در مقدمه منطق‌الطیر هم به آن اشاره کرده است، زندگی پُر از ابهام عطار به شمار می‌رود؛ زیرا اطلاعات بسیار کمی از او و زندگی‌اش در دست است، تا جایی که به گفته این ادیب بزرگ، درباره سنایی که یک قرن قبل از عطار زندگی می‌کرد، اطلاعات بیشتری در دسترس قرار دارد.

 

[Leila Moradi]

آثار عطار:
عطار نیشابوری یکی از پرکارترین و فعال‌ترین شاعران ایرانی به شمار می‌رود و بنا به روایات بیش از ۱۸۰ اثر گوناگون از خود به‌جای گذاشته که حدود ۴۰ عدد از آن‌ها به شعر و نثر است. این شاعر بزرگ دارای تالیفات و تصنیف‌های بسیاری بوده که بیشتر آن‌ها منظوم هستند.

 

[Leila Moradi]

روایت است که عطار به تعداد سوره‌های قرآن، ۱۱۴ تصنیف از کتاب، رساله، نظم و نثر نوشته است. از ویژگی‌های اشعار این شیخ بزرگ می‌توان به شیوایی، سادگی و روان بودن آن‌ها اشاره کرد که به زیبایی در آثار او مشهود است.

 

[Leila Moradi]

یکی از آثار مشهور و معروف عطار را می‌توان مصیبت نامه برشمرد که از آثار منظوم این شاعر بوده و شامل ۷,۵۳۹ بیت و ۳۴۷ حکایت است. مصیبت نامه در قالب مثنوی سروده شده و عمق عرفانی بسیار بالایی دارد که با هیچ یک از آثار او قابل مقایسه نیست. در اشعار این شیخ، سوز و درد خالصانه‌ای وجود دارد که آن را در کمتر شاعری می‌توان یافت. عطار این اثر خود را در دوران پختگی خود سروده است، به همین خاطر آن را نسبت به سایر آثارش، خاص‌تر کرده است.

 

[Leila Moradi]

برخی بر این عقیده‌اند که انتخاب نام «مصیبت نامه» برای این اثر عطار به دغدغه فکری او درباره این مسئله اشاره دارد که بین دو راهی شریعت و طریقت، چگونه می‌تواند به‌دنبال حقیقت باشد؛ اما بنا به گفته عطار، دلیل این نام‌گذاری رنج و سختی در استخراج معانی، ترتیب مضامین، آراستگی و ترکیب الفاظ است. بخش آغازین مصیبت نامه عطار با مدح پروردگار، مدح محمد، ذکر معراج و ستایش خلفای راشدین و حسینی آغاز می‌شود و در ادامه به تفسیر ۴۰ مقاله می‌پردازد که هرکدام شامل چندین حکایت است.