متفرقه سه رویکرد به نابرابری اجتماعی

[حیفآ؛]

نابرابری اجتماعی یکی از مهمترین موضوعات مورد توجه جامعه شناسان است. تفاوت های اسمی و نابرابریهای طبیعی در صورتی که به نابرابری های اجتماعی منجر شوند، مورد توجه جامعه شناسان قرار میگیرند.
جامعه شناسان در مطالعۀ نابرابری های اجتماعی، به قشربندی اجتماعی در جوامع توجه دارند نابرابری های اجتماعی این است که مزایای اجتماعی یعنی ثروت، قدرت و و میگویند عل
دانش بهصورت نابرابر میان افراد توزیع شده اند، از این رو برخی افراد در باالی سلسله مراتب
اجتماعی قرار میگیرند و برخی افراد در پایین آن.

 

[حیفآ؛]

رویکرد اول: برخی جامعه شناسان معتقدند که نابرابری اجتماعی برای بقای جامعه ضرورت
دارد. از نظر آنان نابرابری اجتماعی از تفاوت ها یا نابرابری های طبیعی ناشی میشود.
برای مثال دو نفر را تصور کنید که هر کدام یک هکتار زمین دارند و در آن کشاورزی میکنند.
در پایان سال فردی که توانمند بوده و تالش بیشتری کرده است، محصول بیشتری برداشت
خواهد کرد. ممکن است فرد دیگر به دلیل ناتوانی یا تنبلی نتواند هیچ محصولی برداشت نماید.
این فرد برای برطرف کردن نیازهایش، به دیگری که محصول بیشتری برداشت نموده، نیازمند
خواهد شد. در اینجا یک مبادله رخ می دهد، مثال فردی که محصول اضافی دارد، نصف زمین
فردی که محصول ندارد را از او میگیرد و در عوض هزینههای زندگی او را برای یک سال تأمین
میکند. از این به بعد، یکی از کشاورزان یک و نیم هکتار زمین دارد و دیگری نیم هکتار. اگر این
روند سال بعد هم ادامه پیدا کند، کسی که باز هم نتوانسته محصولی برداشت نماید، دیگر زمینی
نخواهد داشت و ناچار به کار مزدی خواهد شد؛ یعنی برای دیگری کار خواهد کرد.
این جامعهشناسان طرفدار قشربندی اجتماعی هستند و معتقدند که از گذشته تا حال، هیچ
جامعهای بدون قشربندی اجتماعی نبوده است یعنی قشربندی پدیدهای است که در همه
زمانها و مکان ها وجود داشته است.

 

[حیفآ؛]

رویکرد دوم: اندیشمندان اجتماعی که مخالف قشربندی اجتماعی هستند، معتقدند که
نابرابری های اجتماعی، ناشی از تفاوتها و نابرابریهای طبیعی نیست، بلکه نتیجة روابط
سلطه جویانه میان انسانهاست و باید با آن مبارزه کرد. اینان عدالت اقتصادی را مهم میدانند
و معتقدند که با توزیع برابر ثروت، عدالت برقرار خواهد شد. از نظر آنان، مالکیت خصوصی
موجب برقراری روابط ظالمانه میان افراد و در نتیجه، نابرابری اجتماعی شده است، بنابراین
برای ایجاد برابری، باید مالکیت خصوصی را از میان برداشت، مخالفان قشربندی گمان
میکنند، اگر مالکیت خصوصی از بین برود، دیگر طبقۀ پایین نخواهیم داشت و بدین ترتیب
همگان شرایطی یکسان خواهند داشت. از نظر آنان قشربندی اجتماعی توسط انسانها پدید
آمده و تداوم یا تغییر آن نیز به دست آنهاست. عالوهبر این، تأکید آنان بر معایب قشربندی
نشان میدهد که آنان خواهان از میان برداشتن قشربندی هستند.

 

[حیفآ؛]

رویکرد سوم: طرفداران عدالت اجتماعی معتقدند هیچکدام از دو رویکرد قبل، عادلانه
نیستند. رویکرد اول عادلانه نیست چون این واقعیت را نادیده میگیرد که افرادی که در طبقۀ
اجتماعی پایین متولد می شوند حتی با داشتن شایستگی و تالش برابر با افرادی که در طبقۀ
اجتماعی بالا متولد میشوند، به سادگی امکان رقابت ندارند. رویکرد دوم نیز عادالنه نیست
زیرا در آن افراد توانمند و کوشا، به اندازۀ استحقاقی که دارند، از مزایای اجتماعی برخوردار
نمیشوند. در رویکرد اول، نقطة ِ آغاز رقابت و در رویکرد دوم نقطة پایان رقابت، عادالنه نیست.
هر دو رویکرد به دلیل ناعادالنه بودن، با فطرت انسانی سازگار نیستند و در نتیجه به شکست
میانجامند.
در رویکرد عادالنه، مالکیت خصوصی لغو نمی ّ شود اما جامعه وظیفه دارد امکان رقابت را برای
همگان فراهم کند و نقطۀ شروع رقابت را یکسان نماید. بدین منظور دولت به نمایندگی از
جامعه موظف است، نیازهای ضروری همۀ افراد مانند خوراک، پوشاک و مسکن را تأمین
کند. بدین ترتیب، همۀ کودکان از امکانات اولیه برای پیشرفت، بهرهمند میشوند و میتوانند
براساس توانایی و شایستگی خود با دیگران رقابت نمایند. دولت نیز تالش میکند برای کاهش
نابرابری ً های اجتماعی تدابیر بیشتری بیندیشد؛ مثال از ثروتمندان مالیات بگیرد و از آن برای
رفع فقر در جامعه استفاده کند.