آموزشی شخصیت پردازی

[ASHVAN]

زمانی با یک روانپزشک صحبتی داشتم. از خاطرات حرفه ایش می گفت. زنی به او مراجعه کرده بود و می گفت که شوهرم هر روز من رو به بهانه ای به شدت کتک می زنه و بعد هم باهام می کنه. این تناقض عجیب رو چطور می شه توجیه کرد.

 

[ASHVAN]

اصولا ، شخصیت های بیمار، معمولا جذابترین شخصیت ها هستند. به دلیل این که قابل پیش بینی نیستند .

وقتی ما درک روشن و شناخت کافی از شخصیت مون داشته باشیم؛ روال داستان رو خیلی راحت تر جلو می بریم. یعنی در هر لحظه می توانیم درک کنیم که شخصیت ما، با توجه به ویژگی هایش، در این موقعیت چگونه رفتار می کند و یا چه می گوید .

 

[ASHVAN]

بخصوص در موقع دیالوگ نویسی، این شناخت خیلی می تواند به ما کمک کند . یعنی این آدم در ذهن ما دارد زندگی می کند . برای همین هم می توانیم ببینیم که اون در این لحظه چطور اظهار نظر می کنه یا عکس العمل نشان می دهد .

 

[ASHVAN]

اما برعکس وقتی که ما در مورد بعضی از ویژگی های ان، ابهام داریم؛ مدام گیر می کنیم. یعنی سرگردانی و آشفتگی ذهنی ما در مورد روال فیلمنامه بیشتر می شود .

 

[ASHVAN]

کاراکتر یا شخصیت دومین عنصر مهم در خلق داستان (نمایشنامه، فیلمنامه) از منظر ارسطو فیلسوف یونانیست که در بوطیقای خود بعد از پیرنگ یا طرح داستانی جایگاه بعدی را به خود اختصاص داده است. در زمانه مدرن امروزی و به ویژه بعد از دهه 30 پیرنگ به تدریج در اثر ظهور مکاتبی چون سورئالیم و روایت به شیوه سیلان ذهن که عدم یکپارچگی خط داستانی و روایت خطی را باعث شد اهمیت ان به تدریج کاهش یافت و شخصیت یا پرسونا جایگاه رفیع تری به خود گرفت که برای ان دلایلی مختلفی ذکر شده چون اهمیت به حقوق فردی، مالکیت فردی و معنوی،گسترش علوم روانشناسی و از این دست که باعث شد این سوال مطرح شود که “شخصیت کیست؟” تا انکه “شخصیت چه می کند؟”. لارنس پرین در کتاب “Structure, Sound & Sense” به واسطه همین عوض شدن رویه سوال، تمایز قائل می شود بین خواننده خوب و خواننده ای با نگرش محدود که اولی به دنبال کشف لایه های روانی/ رفتاری شخصیت و دومی صرفا قانع به دنبال کردن سیلان حوادث جاری در متن داستان است.

 

[ASHVAN]

هنگامی که ما در ارزیابی خود داستانی (رمان، فیلم یا سریال و نیز هرگونه ادبی/بصری استفاده کننده از داستان) را خوب ارزیابی می کنیم بدون شک تمام عناصر داستانی اعم از ششگانه معروف ارسطو (طرح، شخصیت، فکر، کلام، موسیقی، منظر) با هماهنگی و یکپارچگی وظیفه خود را انجام داده اند ولی بارزترین وجه برجسته ان شخصیت و شخصیت پردازیست که در ذهن خواننده/تماشاگر حک می شود. شاید برای شما هم پیش امده باشد که داستان فیلمی را از یاد برده باشید ولی شخصیت های ان همچنان در ذهنتان زنده مانده باشند و در سایه یاداوری شخصیت ها کم کم خط داستانی را به خاطر اورده باشید و نیز اگر توجه کرده باشید بیشتر مردم فیلم ها و یا داستانها را با نام شخصیت های انان خطاب قرار می دهند که مثلا: پوارو را دیدی؟ یا داستان راسکولنیکف را خوانده ای؟ بدون انکه از نویسنده یا کارگردان نامی برده یا اسم ان اثر را متذکر شوند. پس می بینیم که بین خواننده ها یا در کل مخاطبان عام داستان ها نیز شخصیت ها از بیشترین اهمیت برخوردارند.

 

[ASHVAN]

در داستان یا فیلم های کوتاه (و حتی بلند) شخصیت پردازی پیچیده و دقیق به علت کمبود زمان یا قلت صفحات کتاب تمام و کمال انجام نمی شود و نویسندگان داستان به ناچار به استفاده از کلیشه ها و یا همان شخصیت های صندوقخانه ای روی می اورند مثلا، پیر دانا، جوان جاهل، جادوگر خبیث که در فولکلورها یا داستان های کودکان در سراسر کره خاکی و در تمام اعصار نمونه های بسیاری از ان را می توان یافت که کم کم شخصیت های مشابه، پیرنگ هایی مشابه را نیز می سازند که در مقام مثال شاید قابل باور نباشد که بیش از 1000 داستان سیندرلا در ادبیات و فولکلور ملت های گوناگون می توان یافت که کوچکترین ارتباط ابی، خاکی یا زمانی نیز با یکدیگر نداشته اند.

 

[ASHVAN]

حال این سوال مطرح می شود که چگونه اثری چون داستان کوتاه یا فیلم با وجود موقعیت محدود شخصیت هایی به یاد ماندنی و حقیقی می سازند و داستان نویس چگونه در طول داستان تحول شخصیت ایجاد می کند و مهمتر از ان تحولی که قابل باور باشد و اعمالی که از شخصیت ها سر می زند مطابق با روحیات انان باشد. مثال زیبای ان ، شاهکار سینمای جهان پدرخوانده است که شخصیت های ان بسیار قوی کار شده است. اگر بخواهیم مثالی بزنیم تماشاگردر یکی از سکانس های ابتدایی فیلم با شخصیت پالی راننده دون کورلئونه اشنا می شود که در صحنه پارکینگ جشن عروسی دختر پدرخوانده می گوید: اگر این جشن عروسی دختر دون کورلئونه نبود او با سرقت از مهمانان و هدایای انان چه پولی که به جیب نمی زد و چند سکانس بعد می بینیم که او با خ*یانت به پدرخوانده موجبات ترور وی را فراهم می سازد .

 

[ASHVAN]

در تعریف ارسطویی شخصیت داراى وحدت زمانى, مکانى و عملى بود. و البته مهمترینشان وحدت زمان که راجب به ان حرف خواهیم زد

بورخس بهترین ویژگى براى شخصیت را حس کردن و دیدن او میداند. براى همین او بالزاک و همینگوى را استادان شخصیت پردازى میدانست

در دوره اول ابستره مدرنیسم ویژگى شخصیت بودن افکار خاص, رفتار خاص و اعمال خاص بود

 

[ASHVAN]

این مدل بسیار در سینما کاربرد داشت.

باشگاه مشتزنى فینچر و یا اثار لینچ و هیچکاک, تارکوفسکى و چگونه شخصیت پردازی کنیم

اما در دوره دوم ابستره مدرنیسم. ویژگى شخصیت. اندیشه متفاوت است. ما وارد ذهنیات خواننده میشویم

این در اثار کافکا و ادبیات سیال ذهن مشهود استاین رفتار در آتار کافکا و سیال ذهن مشهود است

ولى در دوره پست مدرن و شکل پیرى ادبیات رمان نو . تیپ همان شخصیت است و مرز میان انها از بین میرود