آموزشی شیوه روایتگری (Narration)

[Tara Motlagh]

مجموعه‌ای از روش‌ها است که نویسندگان و پدیدآورندگان ادبی، نمایشی، سینمایی یا موسیقایی برای ارائه داستان به مخاطبان خود از آن‌ها بهره می‌گیرند. شیوه روایتگری یکی از تکنیک‌های جامع مؤلفان برای ارائه اثرشان است.

 

[Tara Motlagh]

• زاویه دید: زاویه دیدی که (چه از نوع شخصی چه غیرشخصی) داستان به وسیله آن ارائه می‌شود.

• صدای روایت: فرمت (یا نوع نمایشی) که داستان از طریق آن ارائه می‌شود.

• زمان روایت: زمان دستوری گذشته بودن، حال بودن یا آینده بودن افعال.

 

[Tara Motlagh]

راوی یک شخصیت داستانی یا یک شخصیت خارج از داستان است که نقش صدای مؤلف را برای ارائه و رساندن اطلاعات به ویژه دربارهٔ پیرنگ به شنونده، بیننده یا خواننده را ایفا می‌کند. راوی می‌تواند به صورت ناشناس و خارج از شخصیت‌های داستان باشد؛ یکی از شخصیت‌های داستان باشد؛ یا در بعضی آثار داستانی یا غیرداستانی به عنوان یک شخصیت شرکت‌کننده در داستان ظاهر می‌شود.

 

[Tara Motlagh]

مؤلف خود تصمیم می‌گیرد که یک شخصیت مداخله گر داشته باشد، یا یک شخصیت ضمنی غیرمداخله گر یا یک شخصیت واقف به همه امور که وجود و صدایش صرفاً برای روایت داستان برای شنونده است بدون اینکه وجودش ضربه‌ای به رخدادهای داستان بزند.

 

[Tara Motlagh]

برخی داستان‌های دارای چند راوی است که در زمان‌های یکسان، شبیه یا مختلف با صدای شخصیت‌های مختلف ارائه می‌شود؛ بنابراین مؤلف می‌تواند به جای یک زاویه دید از مجموعه‌ای از زاویه دید استفاده کند.

 

[Tara Motlagh]

شیوه روایت گری تنها به این محدود نمی‌شود که چه کسی داستان را می‌گوید، بلکه همچنین به چگونگی روایت داستان (به‌طور مثال، استفاده از جریان سیال ذهن یا راوی نامعتبر) نیز مربوط می‌شود.

 

[Tara Motlagh]

در اشکال کلاسیک ادبیات (مثل رمان، داستان کوتاه یا خاطره نویسی) روایت یکی از عناصر اصلی داستان بود؛ اما در اشکال دیگر (عمدتاً غیرادبی) مانند فیلم، شوهای تلویزیونی، فیلم، نمایش یا بازی ویدئویی روایت یک امر انتخابی محسوب می‌شود.

 

[Tara Motlagh]

پرسونای راوی
برخی ”پرسونا” را واژه‌ای ایتالیایی و مشتق از کلمه‌ی ”Phersu” در زبان قدیم ”اتروسک” (قومی بیگانه که در قومیت و فرهنگ ایتالیا حل شده‌اند) و به معنی ”ماسک” می‌دانند؛ و گروهی ”Persona” را واژه‌ای لاتینی و مرکب از دو جز ”per” به معنی ”از میان” (= through) و ”sonare” به معنی ”صدا دادن” و جمعاً به معنی چیزی می‌دانند که هنرپیشه از طریق آن سخن می‌گوید؛

 

[Tara Motlagh]

به‌عبارت بهتر، ماسکی که هنرپیشگان یونان باستان آن را به صورت می‌زده یا می‌پوشیده‌اند و در نقش کسی بازی می‌کرده‌اند. امروزه در نقد ادبی (شعر و داستان) ”پرسونا” را همان ”خودِ دوّم” (second self) می‌دانند که سراینده و نویسنده از طریق آن به روایتگری می‌پردازد.

 

[Tara Motlagh]

آنچه در روایت اهمیت دارد، اوصاف و نگره‌هایی است که با ”پرسونا” همراه می‌شود و مستقیماً به نیّات و مقاصد نویسنده ربطی ندارد. مثلاً در رمان یادداشت‌های زیرزمینی ”داستایوسکی” ـ که نخستین رمان ”اصالت وجود”ی شمرده می‌شود ـ راوی داستان مشخصاً همان نویسنده و با او هم هویت نیست یا آن‌که نویسنده و راوی‌اش ممکن است در آنچه می‌گویند هم‌داستان باشند یا نه. به این تعبیر، پرسونا، بلندگویی برای بیان جهان‌بینی خاصی است.