آموزشی شیوه روایتگری (Narration)

[Tara Motlagh]

دانش‌نامه‌ی ”بریتانیکا” این اصطلاح را ” صدایی متمایز با صدای نویسنده می‌داند؛ صدایی که نویسنده برای بیان نیّت و مقصود خاصی انتخاب می‌کند. پرسونا ممکن است شخصیتی در داستان یا صدای راوی بی‌نامی باشد که ویژگی‌های منش وی در پرسونا بازتاب یافته است.

 

[Tara Motlagh]

نخستین شخصیت ادبی که از این اصطلاح بهره برده است ”اِزرا پاوند” (E. Pound) در سال ۱۹۰۹ بوده و آن را ”شخصیتی در اثر هنری دانسته که بازتاب صدای هنرمند است. در ۱۹۱۷ ”یونگ” نخستین بار از این واژه به عنوان اصطلاحی روان‌شناختی سود جست و از آن به ”شخصیت اجتماعی و بیرونی” فرد تعبیرکرد.

 

[Tara Motlagh]

”یونگ” و پیروان او در تلاش خود برای تفهیم کهن الگوی ”پرسونا” به دو گونه رفتار متفاوت
فرد در جامعه اشاره می‌کنند:

 

[Tara Motlagh]

نخست رفتاری اجتماعی، مقبول، محتاطانه و از سرِ اجبار یا اضطرار و کوشش برای ”‌همرنگ سازی‌” خود با هنجارهای ناظر و غالب بر جامعه و دوم، رفتار فردی شخص که تنها به هنگام تنهایی و دوری از آسیب یا تأثیر ”بیرون” و ”جامعه‌” از واقعیت روانی و ذهنی او نمود می‌یابد.

 

[Tara Motlagh]

سیمای ”بیرونی” و ”اجتماعی” ما چه بسا ضرورتاً مقبول طبع ما نباشد و بنا به ”مصلحت” شغلی، حرفه‌ای و اجتماعی از ایفای آن ”نقش” ناگزیریم. گاه رفتار اجتماعی، نشانه‌ی باور واقعی فرد است. در این حال، شخص می‌کوشد با ایفای نقش اجتماعی خود به بهترین وجه، دیگران را تحت‌تأثیر قراردهد و انظار آنان را به خود جلب کند.

 

[Tara Motlagh]

به باور ”یولانده یاکوبی”، از پیروان ایتالیایی ” یونگ ”: یکی از اهداف زدن ”‌ماسک” اجتماعی یا ”پرسونا‌” این است که دیگران تحت‌تأثیر قرارگیرند؛ دوم این‌که ”خود” درونی فرد‌، از چشمان متجسس مردم پنهان شود‌.

 

[Tara Motlagh]

واژه‌ی ”ریا” در زبان عربی، بار معنایی رسایی دارد. این واژه با کلمه‌ی ”رؤیت” به معنی دیدن هم‌ریشه است و مقصود رفتاری اجتماعی، مصلحتی، ناگزیر، مقبول یا نامقبولی است که فرد برای این‌که دیگران او را در حال انجام آن ببینند انجام می‌دهد تا مورد داوری مقبول و مثبت جمع قرار گیرد .

 

[Tara Motlagh]

واژه‌ی ”دورویی” در زبان فارسی‌، ناظر به تقابل میان ”سیمای آشکار اجتماعی” (پرسونا) با سیمای فردی و پنهان شخص (خود) است و زمانی نمود می‌یابد که فرد از زیر نظارت هنجارها و پسند و ناپسند اجتماعی‌، حرفه‌ای و شغلی خویش بیرون رفته یا دست‌کم با آن فاصله‌ای خاص را حفظ کرده است.

 

[Tara Motlagh]

”ریچارد بیلس‌کِر” (R. Bilsker) در مورد ”پرسونا” (نقاب) و به نقل از یونگ می نویسد: اساساً نقاب هیچ واقعیتی ندارد ؛ بلکه حاصل سازش فرد با جامعه بر سرِ این موضوع است که انسان در ظاهر باید چه باشد. نقاب یک صورت ظاهری است یا اگر بخواهیم نامی بر آن بگذاریم، می‌توانیم ”واقعیتی دو بُعدی” بنامیمش.

 

[Tara Motlagh]

به باور ”بیلس کِر” آنچه به ”پرسونا” تعبیر می‌کنیم می‌تواند جنبه‌ی مثبت و منفی داشته باشد: سویه‌ی مثبت آن، هنگامی است که شخص بی‌توجه به نگرش‌، احساس و تعصب فردی، وظایف اجتماعی‌، شغلی و حرفه‌ای خود را با دقت تمام انجام دهد و در آن حال، هنجارها و مقتضیات شغلی و اجتماعی را بالاتر و مهم‌تر از ”خود” فردی خویش بداند؛