آموزشی علم بلاغت

[شهرزاد قصه گو]

هدف و غرض اصلی از علوم بلاغی در آغاز، اثبات اعجاز قرآن و آگاهی بر رموز و اسرار فصاحت و بلاغت قرآن، بوده است ولی بعد‌ها كه این علوم به صورت دانشی مشخّص و ممتاز از سایر علوم تدوین یافت، بیشتر هدفش شناخت كلام دانی از عالی و اجتناب از فساد ذوق و انحراف طبع شعرا و نویسندگان بوده است.

 

[شهرزاد قصه گو]

موضوع علم بلاغت​

واژۀ بلاغت در سیر تطوّر خود، انعطاف معنا و مصداق داشته است. در ابتدای امر، منظور از بلاغت، تمام عناصری بوده که زیرمجموعه‌های آن بیان و بدیع بوده و موضوع بحث آن هم عناصر مطروحه در همین علوم بوده؛ ازجمله سجع و جناس و تضاد و موازنه و تشبیه و استعاره و امثال این‌ها، و بعضی از مباحث علم معانی؛ چون اطناب و ایجاز و التفات و… تحت همین عناوین می‌آمده است.

 

[شهرزاد قصه گو]

بلاغت که شامل سه فن معانی، بیان وبدیع می‌باشد، در ابتدا هر سه فن به هم آمیخته و یك فن محسوب می‌شد که به تدریج از یکدیگر جدا و هر کدام به عنوان یکی ازفنون ادبی شکل گرفت. قلمرو بلاغت، که پیش از دسته‌بندی سکّاکی، مرز‌هایی درهم و نامشخّص داشت به واسطۀ او به سه فنّ« معانی»، « بیان» و « بدیع» تقسیم شد.

 

[شهرزاد قصه گو]

در علوم بلاغی از مفردات كلمه از جنبۀ فصیح بودن آن و از جمله‌ها از جهت زیبایی و نیروی تخیّل و دیگر چیز‌ها كه در معانی و بیان و بدیع از آن‌ها سخن رفته، بحث می‌شود. یعنی رسیدگی به اینكه در كجا، چه نوع سخنی مؤثّر است و در جای دیگر چه نوع دیگر. بی‌گمان یك جا خلاصه و كوتاه سخن گفتن مؤثّر است و جای دیگر به تفضیل و طولانی. در یك جا صراحت لازم است و در جای دیگر نوعی پوشیدگی. جایی سادگی ضرورت دارد و جایی موسیقایی كردن كلام و بازی با كلمه‌ها. رعایت این مسائل است كه در نظر قدما، حوزۀ اصلی مباحث بلاغت را تشكیل می‌دهد.

 

[شهرزاد قصه گو]

منابع و مآخذ​

۱.اصول علم بلاغت در زبان فارسی، غلامحسین رضانژاد.
۲.فرهنگ اصطلاحات ادبی، سیما داد.
۳. فنون بلاغت و صناعات ادبی، جلال الدّین همایی.