بی‌مهرگان عنکبوت

[ادوارد کلاه به سر]

عنکبوت (از عربی) یا تارتَنَک یا تارباف یا تَنندو یا کـَلاش (یا درفارسی افغانستان: جولا[۲]) جانوری بی‌مهره از بندپایان با بدنی دوبخشی و هشت پا است. عنکبوت‌ها بخش‌های جوندهٔ دهان و بال ندارند. آن‌ها در راستهٔ عنکبوت‌ها یا تارتنان رده‌بندی می‌شوند که خود یکی از چند راستهٔ ردهٔ بزرگ‌تر، عنکبوتیان (تاربافان) است. عنکبوت‌ها، کلیسر یا دندان‌های نیشِ عموماً قادر به تزریق زهردارند.[۳] آن‌ها همچنین تولید ابریشم عنکبوت می‌کنند[۴] و بزرگ‌ترین راستهٔ عنکبوتیان هستند و از نظر تنوع گونه‌ای در میان همهٔراسته‌های زیستی در رتبهٔ هفتم قرار دارند.[۵][۶] عنکبوت‌ها در سرتاسر جهان در همهٔ قاره‌ها به‌جز جنوبگان یافت می‌شوند و تقریباً در هر زیستگاه خشکی مستقر شده‌اند. تا اوت ۲۰۲۱، تعداد ۵۰۲۶۶گونه عنکبوت در ۱۳۲ خانواده توسط تاکسونومیست‌ها ثبت شده‌است. با این‌حال، در جامعه علمی در مورد نحوهٔ طبقه‌بندی همهٔ این خانواده‌ها اختلاف نظر وجود دارد و ارائهٔ بیش از ۲۰ طبقه‌بندی مختلف از سال ۱۹۰۰، بیانگر همین اختلاف نظرهاست.[۷]

 

[ادوارد کلاه به سر]

شکم عنکبوت‌ها دارای زائده‌هایی است که به اندام‌هایی ریسنده تغییر یافته و ابریشم عنکبوت را از شش نوع غده خارج می‌کند.[۸]تار عنکبوت از نظر اندازه، شکل و مقدار نخ چسبناک استفاده‌شده بسیار متفاوت است. اکنون به‌نظر می‌رسد که تار به‌صورت گوی مارپیچی ممکن است یکی از اشکال اولیهٔ تار عنکبوت باشد و عنکبوت‌هایی که تارهای درهم را تولید می‌کنند، فراوان‌تر و متنوع‌تر از عنکبوت‌های گردباف هستند. گروه‌های اصلی عنکبوت‌های کنونی،رتیل‌ریختان و تارتنک‌ریختان، نخستین بار در دورهٔ تریاس و بیش از ۲۰۰ میلیون سال پیش، پدید آمده‌اند.[۹]

 

[ادوارد کلاه به سر]

گونهٔ عنبرگ در سال ۲۰۰۸ به‌عنوان گیاهخوار توصیف شد،[۱۰] اما همهٔ گونه‌های شناخته‌شدهٔ دیگر، شکارگر هستند که بیشتر، حشرات و عنکبوت‌های دیگر را شکار می‌کنند اما تعداد کمی از گونه‌های بزرگ نیز پرندگان و مارمولک‌ها را می‌گیرند. برآورد می‌شود که ۲۵ میلیون تُن عنکبوت در جهان سالانه ۴۰۰ تا ۸۰۰ میلیون تُن طعمه را می‌کشند.[۱۱] عنکبوت‌ها از طیف گسترده‌ای از استراتژی‌ها برای گرفتن طعمه استفاده می‌کنند: به دام انداختن آن در تارهای چسبنده، ضربه زدن به آن با کمندهای چسبنده، تقلید از طعمه برای جلوگیری از شناسایی، یا پایین انداختن آن. بیشتر آن‌ها طعمه را عمدتاً با حس کردن ارتعاشات، تشخیص می‌دهند. بیشتر عنکبوت‌ها از سردهٔ پورشانشانه‌هایی از هوش در انتخاب تاکتیک‌ها و توانایی ایجاد تاکتیک‌های جدید نشان می‌دهند. رودهٔ عنکبوت‌ها برای عبور مواد جامد، بسیار باریک است، بنابراین آن‌ها غذای خود را پیش از خوردن، با پر کردن آنزیم‌های گوارشی، مایع می‌کنند. آن‌ها همچنین غذا را با پاگیره‌های خود آسیاب می‌کنند، زیرا عنکبوتیان مانندسخت‌پوستان و حشرات دارای فک پایین نیستند.

 

[ادوارد کلاه به سر]

در حالی‌که زهر چند گونه از عنکبوت‌ها مانند بیوه سیاه برای انسان خطرناک است، دانشمندان اکنون در حال تحقیق در مورد استفاده از زهر عنکبوت در پزشکی و به‌عنوان آفت‌کش‌های غیر آلاینده هستند. ابریشم عنکبوت ترکیبی از سبکی، استحکام و کشسانی را ارائه می‌کند که نسبت به مواد مصنوعی، برتری دارد. ژن‌های ابریشم عنکبوت در پستانداران و گیاهان قرار داده شده‌اند تا مشخص شود که آیا می‌توان از آن‌ها برای تولید ابریشم استفاده کرد یا خیر. عنکبوت‌ها در نتیجهٔ طیف وسیع رفتارهای خود به نمادهای رایج درهنر و اساطیر تبدیل شده‌اند که نمادی از ترکیب‌های مختلف صبر، ظلم و خلاقیت است. ترس غیرمنطقی از عنکبوت‌ها عنکبوت‌هراسینامیده می‌شود.

 

[ادوارد کلاه به سر]

اگرچه بیشتر عنکبوت‌ها حداکثر تا دو سال عمر می‌کنند، تارانتولاهاو سایر رتیل‌ریختان می‌توانند تا ۲۵ سال در اسارت عمر کنند.

 

[ادوارد کلاه به سر]

عنکبوت‌ها در طیف وسیعی از اندازه‌ها وجود دارند. بدن کوچک‌ترین گونهٔ شناسایی‌شده، Patu digua از کلمبیا، کمتر از ۰٫۳۷ میلیمتر (۰٫۰۱۵ اینچ) طول دارد. بزرگ‌ترین و سنگین‌ترین عنکبوت‌ها در میانرتیل‌ها دیده می‌شوند که طول بدن برخی از آن‌ها تا ۹۰ میلی‌متر و طول پاها تا ۲۵۰ میلی‌متر گزارش شده‌است.[۱۲]

 

[ادوارد کلاه به سر]

بیشتر عنکبوت‌ها با استفاده از ابریشم خود، تار عنکبوت می‌تنند که کمابیش به گونهٔ رشته‌ای پروتئینی از غده‌های تارتنِ بخش ته شکم آن‌ها تراوش می‌شود. بسیاری از گونه‌ها تار را برای شکار به‌کار می‌گیرند این‌چنین که توری یا پرده‌ای می‌تنند که حشرات در آن به دام می‌افتند؛ ولی گونه‌های فراوانی هم آزاد شکار می‌کنند. تار برای بالا رفتن از جایی، ساختن دیوارهای هموار در لانه‌های زیرزمینی، ساختن کیسهٔ تخم، درپیچیدن شکار، و نگهداری چندگاهی اسپرم و بسیاری کارهای دیگر به‌کار برده می‌شود.[۱۳]

 

[ادوارد کلاه به سر]

در بخش ته شکم بسیاری از عنکبوت‌ها سه جفت اندام تراوش‌کنندهٔ تار وجود دارد. هر کدام از این اندام‌ها از صدها لولهٔ باریک پدیدار شده‌است. مادهٔ تار از درون این لوله‌ها گذر می‌کند و تراوش می‌شود و پس از بیرون شدن از بدن، در برابر هوا سخت شده و تار پدید می‌آید. ابریشم عنکبوت برای ساختن دام، نگهبانی از تخم‌ها، پوشاندن بستر درونی لانه و جابه‌جایی برخی از عنکبوت‌ها کاربرد دارد.

 

[ادوارد کلاه به سر]

تار عنکبوت از رشته‌های ابریشم‌مانند درست شده‌است. رشته‌هایی که خودش پدیدار کرده و خودش ریسیده‌است و از آن رشته‌ها تار را بافته‌است. عنکبوت تار را به ریخت هندسی ویژه و سخت و استوار درمی‌آورد و برای شکار حشرات، دام می‌گستراند. این تارها در آغاز به‌صورت مایع هستند و نه با قرار گرفتن در معرض هوا، بلکه در نتیجهٔ بیرون کشیده شدن از بدن، سخت می‌شوند که ساختار داخلی پروتئین موجود در تار را تغییر می‌دهد.[۱۴] تار از نظر استحکامِ کششی مشابه نایلون و ترکیبات زیستی مانند کیتین، کلاژن و سلولزاست، اما بسیار کشسان‌تر است. به عبارت دیگر، پیش از شکستن یا از دست دادن شکل، می‌تواند بسیار بیشتر کشیده شود.[۱۳] این تارها بسیار کشسان و نیرومند هستند و کمابیش ۲۰ برابر از نایلون کشسان‌تر و ۹ برابر از فولاد در قطر همتراز نیرومندتر است.

 

[ادوارد کلاه به سر]

قطر تار عنکبوت حدود یک دهم تار موی انسان است. این تارهای صاف و روشن، بسیار نرم و سبک و همچنین بسیار استوار هستند. حتی می‌توان گفت تار عنکبوت از فولاد هم سخت‌تر است.[نیازمند منبع]پروتئینی که عنکبوت را توانمند می‌سازد خود را آویزان کند و همچنین به شکار کردن کمک می‌کند، نگاه دانشمندان را به سوی خود کشانده‌است.